Kronenberg Leopold Dominik (1890–1929), działacz oświatowy i polityczny, publicysta, redaktor, esperantysta. Syn Michała, nauczyciela, ur. 15 X w Bochni, gdzie też uczęszczał do gimnazjum. Studia wyższe w zakresie języka polskiego i filologii klasycznej ukończył na UJ w Krakowie w r. 1914, a następnie służył w Legionach Polskich. Wydał w tym czasie „Śpiewki żołnierzy polskich 1914–1915” (Cieszyn 1915, 2. wyd. pt. „Śpiewnik żołnierzy polskich 1914–1915”, Biała 1915). W r. szk. 1918/9 pracował jako nauczyciel gimnazjum polskiego w Orłowej na Śląsku Cieszyńskim, ucząc języka polskiego i łacińskiego. Nawiązał tu kontakty z ruchem socjalistycznym, a w szczególności zaangażował się w pracy robotniczego stowarzyszenia kulturalno-oświatowego «Siła». Dla «Siły» i jej staraniem wydał w r. 1919 opracowanie sceniczne „Konrada
Wallenroda” w sześciu odsłonach, a choć po roku pracy opuścił Śląsk Cieszyński, kontaktów z «Siłą» nie zerwał. W r. 1922 w Czeskim Cieszynie jej nakładem wydał dwa tomiki swych utworów poetyckich: Pieśń Wisły i inne utwory wierszem oraz Szukanie ludzkości. Na Śląsku wydał także broszurę Cześć Korwinie. Obrazki z czasów najazdu czeskiego na Śląsk (Orłowa 1919).
Opuściwszy Śląsk, osiadł K. na krótko w Kaliszu jako nauczyciel tamtejszego Gimnazjum im. T. Kościuszki, a już w r. 1920 przeniósł się do Bydgoszczy, gdzie rozpoczął pracę w tamtejszej Bibliotece Miejskiej. Od 11 IX 1920 r. wydawał „Nowe Tory”, pismo polityczno-społeczno-literackie, jedno z nielicznych pism lewicowych na Pomorzu i Kujawach. W pracach publicystycznych odznaczał się ciętym piórem. Występował zdecydowanie przeciwko szkole wyznaniowej i wszelkiego rodzaju szowinizmowi narodowemu. Dużo miejsca poświęcał sprawom kulturalnym Bydgoszczy. Jako działacz związków zawodowych był K. również współredaktorem „Związkowca”, organu Wolnych Związków Zawodowych i Polskiej Partii Socjalistycznej (PPS). Czasopismo to wychodziło w języku polskim i niemieckim; K. odpowiedzialny był za tekst w języku polskim. „Związkowiec”, wydawany w 11 000 egzemplarzy, wyrażał postulaty polityczne klasy robotniczej, zajmował stanowisko pacyfistyczne. W l. 1920–9 był K. radnym m. Bydgoszczy. W końcu 1927 r., jako członek bydgoskiej organizacji Niezależnej Socjalistycznej Partii Pracy (NSPP), uczestniczył w rozmowie z M. Niedziałkowskim w sprawie połączenia NSPP z PPS. Jako przedstawiciel partii lewicowych występował przeciwko Narodowej Demokracji. W r. 1921 został członkiem Związku Zawodowego Literatów Polskich. Pisał w języku polskim i esperanto. Już na Śląsku propagował esperanto, organizując kursy tego języka, a działalność tę kontynuował także później. Przebywając w Kaliszu jako «dypl. profesor języka esperanto» wydał Samouczek pomocniczego języka międzynarodowego esperanto w dziesięciu lekcjach metodą własną (Kalisz 1920). Dobry popularyzator, często wygłaszał odczyty z ramienia Uniwersytetu Powszechnego, zorganizowanego przy Bibliotece Miejskiej. Zmarł K. 7 VIII 1929 r. w Warszawie, pochowany został na cmentarzu Bródnowskim.

„Bibliogr. Pol.” (J. Czubka) 1915 nr 1–12 s. 63; „Przew. Bibliogr.” R. 1: 1920 s. 103; – Księga Pamiątkowa prywatnego polskiego gimnazjum realnego w Orłowej, 1909–1934, Orłowa 1934 s. 128; Z życia i pracy bydgoskiej książnicy, Księga pamiątkowa Biblioteki Miejskiej w Bydgoszczy 1903–1963, Bydgoszcz 1965 s. 134–5 (portret); – „Z Pola Walki” 1967 nr 1 s. 22; – Arch. UJ: S. II 226.
Ludwik Brożek