Giełdziński Lesser (1830–1910), kupiec gdański i zbieracz. Ur. 10 I we Włocławku, pochodził ze starej kupieckiej rodziny żydowskiej, osiadłej od r. 1759 we Włocławku. Ok. r. 1860, prawdopodobnie na skutek pomyślnej koniunktury handlowej, jaką w zakresie handlu zbożowego zapewniały Gdańskowi umowy handlowe prusko-rosyjskie, przeniósł się G. do Gdańska, zakładając tam firmę handlu zbożem pod własnym nazwiskiem. Już w najbliższych latach działalność gospodarcza G-ego zyskała duże uznanie w bałtyckim porcie, firma jego zajęła poczesne miejsce w obrotach portowych, a jej właściciel stał się znany i ceniony w kupieckich sferach Gdańska, na gdańskiej giełdzie, jak również w sferach kulturalnych miasta. Zebrawszy znaczny majątek, zaczął G. skupywać dzieła sztuki, głównie rzemiosła artystycznego, oraz dawne gdańskie zabytki cechowe. Zgromadził w ten sposób bogatą i wartościową kolekcję, zakupił w centrum Gdańska, przy ul. Długiej 29, dawną patrycjuszowską kamienicę Frederów, gdzie w siedmiu salach rozmieścił swe zbiory, udostępniając je nader chętnie badaczom i turystom. Niezależnie od tego, wyzyskując rozmaite okazje jubileuszowe, wzbogacał publiczne zbiory miasta cennymi darami, ofiarowując szereg zabytkowych przedmiotów do sal Ratusza Głównomiejskiego, Dworu Artusa, do zbiorów Muzeum Miejskiego, Towarzystwa Przyrodniczego, a nawet Zamku w Malborku. Zebrał też bogatą kolekcję zabytków izraelickiego kultu religijnego i przekazał ją żydowskiej synagodze w Gdańsku. Zbiór zabytków cechowych rzemiosła gdańskiego, umieszczony w Domu Ławników, oraz znajdujące się tam modele statków były również darem G-ego. Większość tych zabytków uległa zniszczeniu na skutek działań wojennych 1944–5.
Kulturalna działalność G-go zyskiwała duże uznanie tak sfer oficjalnych miasta, jak świata nauki, a nawet rządowych czynników, czego wyrazem było udzielenie G-emu wysokich niemieckich odznaczeń orderowych. Na starość G., rzuciwszy czynny udział w życiu gospodarczym, zajmował się już wyłącznie kolekcjonerstwem. Nadwątlone zdrowie leczył w Tyrolu, gdzie też zmarł w Gries-Bozen 25 V 1910. Pochowany na izraelickim cmentarzu w Gdańsku na górze Chełm (Stolzenberg). Zbiory jego zostały w dwa lata później (1912) sprzedane na publicznej licytacji berlińskiej firmy Rudolf Lepke, katalog aukcyjny obejmował ponad 2 300 pozycji.
G. stanowił typ zamiłowanego w przeszłości Gdańska mieszczanina-żyda polskiego pochodzenia. Narodowo raczej obojętny, nie zniemczył swego nazwiska i zachował w nim charakterystyczne dla polskiego języka spółgłoski.
«Danziger Zeitung» Danzig 1910, Jg. 52, Nr 240 (tamże fotografia G-ego); Sammlung Giełdzinski, Danzig, Berlin 1912.
Marian Pelczar