Montbrun Louis (1735–1795), aktor, śpiewak, przedsiębiorca teatralny, pedagog. Przybył do Warszawy z Paryża w kwietniu 1765 z trupą aktorów francuskich L. F. Villiersa, a po jej zwolnieniu (w jesieni t. r.) pozostał w zespole kierowanym przez J. Rousselois. Nazwisko M-a nie figuruje na liście płacy teatru warszawskiego z r. 1769, być może M. pracował wówczas w teatrze prywatnym Kazimierza Poniatowskiego na Solcu. Następnie przez pewien czas grał w teatrze francuskim w Kopenhadze. W l. 1773–7 pozostawał na służbie Kazimierza Poniatowskiego, w lecie 1777 występował w teatrze publicznym razem z aktorami francuskiej trupy Hamona. W r. 1778, przy poparciu ambasadora rosyjskiego O. Stackelberga, wydzierżawił na okres trzech lat wyłączny przywilej teatralny od jego właściciela Franciszka Ryxa (kontrakt z 9 IV). Potrzebne na ten cel pieniądze miało dać grono akcjonariuszy z Fryderykiem Moszyńskim na czele. Akcjonariusze wycofali się jednak z tej imprezy, wówczas M., uzyskawszy finansową pomoc od Izabelli Lubomirskiej, wszedł w spółkę z Michałem Przezdzieckim (11 VI 1778). M. uruchomił swój teatr 20 IV 1778 w Pałacu Radziwiłłowskim na Krakowskim Przedmieściu; zorganizował w nim trzy zespoły: polski, francuski i baletowy. Antrepryza skończyła się przed terminem. Dn. 1 IX 1778 wygasło pozwolenie Radziwiłła na występy w jego pałacu i teatr otrzymał rozkaz eksmisji. Pozbawieni pracy aktorzy wytoczyli M-owi proces (27 X 1778) w celu uzyskania wypłaty gaż za wrzesień i październik. Po niefortunnym zakończeniu swej antrepryzy M. utrzymywał się z lekcji śpiewu, muzyki i francuskiego. W r. 1780 Ignacy Potocki starał się dla niego (bez rezultatu) o pracę w Tulczynie u Szczęsnego Potockiego. W r. 1794 M. mieszkał w Warszawie.
M. był niezłym śpiewakiem (podobał się w roli tytułowej w operetce „Le Peintre amoureux de son modèle”) i, jak się zdaje, słabym aktorem. W komediach grywał role rezonerów i «charakterystycznych starców», m. in. Agneleta w „L’avocat Patelin”. Życzliwy krytyk, przyznając mu «dykcje pewną i szlachetną, głos dobry do komedii, wymowę tak przyjemną, iż ani słowa z tego, co mówi, publiczność nie traci», stwierdził jednak, że M. «krok ma niepewny, a na twarzy niepokój bez przerwy się maluje». Wg innego krytyka M. «jest postacią nadającą się na posąg w „Festin de Pierre” albo na widmo w „Semiramis”». Wg opinii Wojciecha Bogusławskiego M. w czasie swej dyrekcji «w największym porządku utrzymywał bez różnicy obydwa teatra» (tj. zespół polski i francuski). Francuski repertuar jego teatru był głównie komediowy; M. wystawiał utwory mniej znanych autorów (A. Dufresny, J. F. Desmahis, J. B. La Noue), wystawił też przeróbkę „Romea i Julii” W. Szekspira oraz opery komiczne: A. E. Grètry’ego, Ch. S. Favarta, F. A. Philidora. Dużą zasługą M-a było wystawienie pierwszej opery polskiej „Nędza uszczęśliwiona” (libretto Bogusławskiego, muzyka M. Kamińskiego). M. zajmował się troskliwie szkoleniem aktorów polskich, pod jego m. in. kierunkiem zdobywał kwalifikacje zawodowe Bogusławski, który zachował o nim dobre wspomnienie. M. zmarł 8 VI 1795 w Grodnie.
Słown. Muzyków Pol.; Słown. Teatru Pol., (błędy w informacjach, bibliogr.); Sowiński A., Les musiciens polonais…, Paris 1857 s. 418; – Bernacki L., Teatr, dramat i muzyka za Stanisława Augusta, Lw. 1925; Poliński A., Dzieje muzyki polskiej w zarysie, Lw. 1907; Raszewski Z., Bogusławski, W. 1972; Wierzbicka-Michalska K., Aktorzy cudzoziemscy w Warszawie w XVIII wieku, Wr. 1975; taż, Sześć studiów o teatrze stanisławowskim, Wr. 1967; – Bogusławski W., Dzieje Teatru Narodowego, W. 1820; Teatr Narodowy 1765–1794, W. 1967.
Karyna Wierzbicka-Michalska