Stępień Lucjan Seweryn (1912–1986), neurochirurg, profesor Akademii Medycznych w Łodzi i Warszawie.
Ur. 18 XII w Osieku (pow. sandomierski), był synem Jana, urzędnika, i Marii z Cukierskich, młodszym bratem Jana (zob.).
W r. 1932 zdał S. maturę w gimnazjum humanistycznym w Ostrowcu Kieleckim (obecnie Świętokrzyski), następnie po odbyciu rocznej służby wojskowej studiował od r. 1933 na Wydz. Lekarskim Uniw. Warsz. Podczas studiów pracował jako demonstrator w Zakł. Anatomii Opisowej u Edwarda Lotha (1935–6), a potem jako hospitant w Klinice Neurologicznej u Kazimierza Orzechowskiego (1936–9). Po otrzymaniu 10 V 1939 dyplomu lekarskiego wyjechał 1 VI t.r. jako stypendysta Min. WRiOP do Kliniki Neurochirurgii w Sztokholmie, ale na wiadomość o wybuchu drugiej wojny światowej wrócił przez Łotwę 7 IX do kraju. Podczas okupacji niemieckiej, od 1 XI do wybuchu powstania warszawskiego 1944 r., pracował jako asystent na kierowanym przez Jerzego Choróbskiego Oddz. Neurochirurgii Kliniki Chorób Nerwowych w Szpitalu Dzieciątka Jezus w Warszawie. Równocześnie działał w konspiracji w stopniu podporucznika (pseud. dr Seweryn) jako szef sanitariatu Zgrupowania AK «Krybar» (w powstaniu warszawskim Grupa Bojowa «Krybar» – Powiśle). Po upadku powstania był od 1 XI 1944 do 20 I 1945 konsultantem neurologicznym i neurochirurgicznym szpitala w Starachowicach, następnie od 15 II t.r. neurologiem i konsultantem neurochirurgicznym Szpitala Miejskiego w Warszawie.
Dn. 1 VII 1945 wrócił S. jako starszy asystent na kierowany przez Choróbskiego Oddz. Neurochirurgii (od r. 1947 Klinika Neurochirurgii) Uniw. Warsz. Dn. 13 II t.r. doktoryzował się na podstawie napisanej pod kierunkiem Choróbskiego rozprawy Chirurgiczne leczenie wągrzycy mózgu („Pol. Przegl. Chirurgiczny” T. 19: 1947 [1948] nr 1, odb. W. 1948). Przez trzy miesiące (1 III – 31 V 1948) był adiunktem Kliniki Neurologicznej i kierownikiem Oddz. Neurochirurgii Akad. Lek. w Gdańsku. Od 1 VI t.r. organizował jako adiunkt Oddz. Neurochirurgii w Klinice Chorób Nerwowych na Wydz. Lekarskim Uniw. Łódz. (od r. 1950 Akad. Med. w Łodzi). Równocześnie był etatowym konsultantem Szpitala Klinicznego WP w Łodzi. Od r. 1949 współpracował z Oddz. Neurofizjologii Inst. Biologii Doświadczalnej im. Marcelego Nenckiego PAN w Warszawie, gdzie prowadził badania nad lokalizacją tzw. wyższych czynności nerwowych u człowieka. Habilitował się 16 V 1951 w Akad. Med. w Łodzi na podstawie rozprawy Doświadczalne i kliniczne badania nad powstawaniem tarczy zastoinowej i jej wartości rozpoznawcze w klinice, opublikowanej jako Badania doświadczalne nad powstawaniem tarczy zastoinowej u ludzi (W. 1949). Dn. 1 I 1953 został mianowany profesorem nadzwycz. Przekształcił Oddz. Neurochirurgii w Klinikę, obejmując jej kierownictwo wraz z szefostwem Katedry Neurochirurgii, a także (od 15 III t.r.) Oddz. Neurochirurgii w Inst. Psychoneurologicznym w Pruszkowie.
Dn. 31 VIII 1955 zakończył S. pracę w Łodzi, po czym przeniósł się do Warszawy. Objął tam kierownictwo Zakł. Neurochirurgii PAN, powstałego z pruszkowskiego Oddz. Neurochirurgii; równocześnie został profesorem w Katedrze Neurochirurgii Akad. Med. Od września t.r. do kwietnia 1956 jako stypendysta PAN przebywał w ZSRR; zwiedził placówki neurochirurgii i neurofizjologii w Moskwie, Leningradzie i Kijowie. Potem dzięki stypendium Fundacji Rockefellera wyjechał do Kanady i przez dziesięć miesięcy w l. 1958–9 pracował naukowo w Inst. Neurologicznym w Montrealu pod kierunkiem H. Jaspera oraz W. Penfielda i zapoznał się wtedy z jego osiągnięciami w zakresie operacyjnego leczenia padaczki skroniowej. W Montrealu przeprowadził na małpach szereg doświadczeń, wykazujących znaczenie płata skroniowego i zakrętu hipokampa dla tzw. świeżej pamięci bodźców wzrokowych i słuchowych. Wyniki tych badań opublikował wspólnie z uczonymi kanadyjskimi w dwóch pracach, stanowiących trwały wkład do neurofizjologii: The effect of temporal lobe and hippocampal lesions on auditory and visual recent memory in monkeys („Brain” Vol. 83: 1960, z J. P. Cordeau i Th. Rasmussen) oraz Memory in monkeys for compound stimuli („The American Journal of Psychology” Vol. 73: 1960, z J. P. Cordeau). Po powrocie do Warszawy kontynuował dotychczasowe badania. W r. 1963 zrezygnował z kierowania Zakł. Neurochirurgii PAN i objął kierownictwo Katedry i Kliniki Neurochirurgii Akad. Med. Wiedzę o najnowszych osiągnięciach neurochirurgii i neurologii uzupełniał t.r. w ośrodkach medycznych Wielkiej Brytanii, a w r. 1966 także Francji. W l. 1967–72 pełnił funkcję prorektora Akad. Med. ds. klinicznych. Dn. 3 VI 1971 otrzymał tytuł profesora zwycz.
S. był autorem i współautorem ponad 200 prac naukowych, omawiających wiele zagadnień neurochirurgicznych i neurofizjologicznych. Jego badania doświadczalne dotyczyły wpływu uszkodzenia różnych okolic mózgu, głównie płatów czołowych i skroniowych, na różnego rodzaju czynności i zachowania u zwierząt oraz na zaburzenia tzw. wyższych czynności nerwowych u człowieka (zwłaszcza na zaburzenia tzw. świeżej pamięci i mowy). Był S. wybitnym znawcą zagadnień afazji. W pracach klinicznych skupił się na diagnostyce i operacyjnym leczeniu padaczki; na podstawie kilkuset przebadanych i operowanych chorych wyjaśnił organizację ogniska padaczkowego oraz dróg szerzenia się napadu. Był w Polsce pionierem operacyjnego leczenia tętniaków mózgu, zwłaszcza przez wzmacnianie ich ściany masami plastycznymi (Zastosowanie mas plastycznych w chirurgicznym leczeniu tętniaków śródczaszkowych, „Pol. Tyg. Lek.” R. 27: 1972 nr 15). Jako specjalista krajowy ds. neurochirurgii przyczynił się do rozwoju tej specjalności. Ceniony jako zwolennik nowych metod diagnostycznych i leczniczych, miał opinię świetnego operatora o dużym doświadczeniu. Za swe osiągnięcia naukowe otrzymał dwukrotnie Nagrodę Naukową I st. Min. Zdrowia. W r. 1983 przeszedł na emeryturę, ale działalność naukową kontynuował. W r. 1984 wyjechał do Libii, gdzie zorganizował Oddz. Neurochirurgii w Centralnym Szpitalu Klinicznym w Trypolisie oraz objął jego kierownictwo.
S. należał do członków założycieli Polskiego Tow. Neurochirurgów (1963), przez wiele lat wchodził w skład jego zarządu i dwukrotnie był wybierany na prezesa (1965, 1973). Był członkiem z wyboru Harvey Cushing Society, członkiem korespondentem Tow. Neurochirurgów Skandynawskich i Tow. Neurochirurgów Hiszpańskich oraz członkiem honorowym Wszechzwiązkowego Tow. Neurochirurgów Radzieckich, a także Tow. Neurochirurgów Brazylijskich i Tow. Neurochirurgów Jugosłowiańskich. Zmarł nagle 3 III 1986 w Trypolisie, został pochowany 9 III na cmentarzu w Laskach pod Warszawą. Był odznaczony m.in. Złotym Krzyżem Zasługi (1955), Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (1969), Warszawskim Krzyżem Powstańczym, Medalem X-lecia Polski Ludowej i Brązowym Medalem «Za zasługi dla obronności kraju».
W małżeństwie zawartym w r. 1942 z Jadwigą ze Stępniów miał S. trzy córki: Wandę, Annę i Jadwigę.
Kto jest kim w Polsce 1984. Informator biograficzny, W. 1984; Kto jest kim w polskiej medycynie, W. 1987; Kurnatowski A., Profesorowie i docenci wydziałów medycznych Uniwersytetu Łódzkiego i Akademii Medycznej w Łodzi 1945–1964, Ł. 2003 (fot.); Pol. Bibliogr. Lek., 1948–72; Polski almanach medyczny na rok 1956, Oprac. Z. Woźniewski, W. 1957 s. 325; Rozprawy na stopień doktora medycyny, stomatologii i farmacji w latach 1945–1952, Oprac. tenże, W. 1963 s. 108; Słown. pol. tow. nauk., I; Spis fachowych pracowników służby zdrowia, W. 1964 s. 331; – XXV lat Akademii Medycznej w Łodzi, „Annales Academiae Medicae Lodzensis” T. 13: 1970 supl. 6 s. 326; Dzieje uczelni medycznych w Warszawie w latach 1944–1960, W. 1968 s. 335–7; – Nekrologi i wspomnienia pośmiertne: „Med.–Dydaktyka–Wych.” R. 19: 1987 nr 1/4 s. 60–2 (J. Bidziński, fot.), „Neurologia i Neurochirurgia Pol.” T. 20: 1986 nr 5 s. 493–4 (J. Bidziński, fot.), „Stolica” 1986 nr 28, „Życie Warszawy” 1986 nr 57, 58, 62, 67, 68; – Arch. PAN: sygn. I–8 (Zespół Minerwa); – Mater. Red. PSB: Ankieta Interpress.
Jerzy Bidziński