Szołdrski Ludwik Bartłomiej h. Łodzia (1675–1749), poseł na sejmy, wojewoda inowrocławski, wojewoda poznański, starosta generalny Wielkopolski, działacz Komisji Skarbowej Poznańskiej.
Ur. zapewne w Wilkowie Polskim, był wnukiem Stanisława (zob.), synem Andrzeja (zm. 6 X 1703 w Czempiniu), posła na pierwszy sejm 1666 r., od ok. r. 1692 kaszt. biechowskiego, i Zofii (zm. 27 I 1700 tamże), córki Kazimierza Radomickiego (zob.), siostry Macieja (zob.), Aleksandra Andrzeja (zob.) i Władysława Radomickich (zob.). Miał brata Ignacego (zm. w dzieciństwie) oraz siostry: Teresę, żonę Antoniego Lisieckiego, a następnie Stanisława Mielińskiego, Joannę (zm. 15 IX 1749 w Wytomyślu, pochowaną w Woźnikach), od ok. r. 1692 zamężną za Stanisławem Zakrzewskim, i Mariannę (zm. przed 1719), żonę Kazimierza Chojeńskiego, a następnie kaszt. kaliskiego Piotra Bronisza (zob.).
S. uczył się w kolegium jezuickim w Poznaniu, a później na Uniw. Krak. Następnie przebywał przez pewien czas na dworze króla Jana III Sobieskiego; do domu wrócił po śmierci monarchy (1696). Zastawszy ojca ociemniałego, przejął sprawy rodzinne i zaangażował się w działalność polityczną u boku wujów Radomickich. Prawdopodobnie jeszcze w r. 1697 poślubił Mariannę Bogumiłę z Unrugów, córkę Władysława i Teresy Małgorzaty z Goltzów, wdowę po Jakubie Pilchowskim z Pniew; do r. 1699 sprawował opiekę nad małoletnim rodzeństwem Pilchowskiego.
W czasie bezkrólewia po śmierci Jana III, na sejmiku przedelekcyjnym województw wpol., wszedł S. 15 IV 1697 do grona posłów wydelegowanych na elekcję, przed głównymi siłami pospolitego ruszenia województw poznańskiego i kaliskiego. Na sejm pacyfikacyjny 1699 r. posłował z woj. kaliskiego. Dn. 7 II 1703 uczestniczył w sejmiku w Środzie i wobec groźby rozłamu wśród sejmikujących był przewidziany na marszałka koła części szlachty skupionej wokół jego wuja, stronnika dworu, Macieja Radomickiego; konflikt jednak załagodzono i sejmik utrzymał się. Nazajutrz, wraz z Michałem Kazimierzem Raczyńskim, podsędkiem poznańskim, został S. wybrany na posła sejmiku województw poznańskiego i kaliskiego do Augusta II; król przyjął ich 15 II w Malborku. S. uczestniczył u boku wujów Macieja i Andrzeja Radomickich w zjazdach w Kaliszu oraz Kościanie 5 X i 12 XI, na których poparto Augusta II. Dn. 13 XII otrzymał nominację na urząd stolnika wschowskiego. Podczas rozłamu politycznego w Wielkopolsce na stronników Augusta II i proszwedzkich zwolenników Stanisława Leszczyńskiego marszałkował 9 VI 1704 zjazdowi w Kościanie, zorganizowanemu pod auspicjami wiernego Augustowi II M. Radomickiego, już wtedy star. generalnego Wielkopolski; na zjeździe przystąpiono do generalnej konfederacji sandomierskiej, a S. zadeklarował wystawienie stukonnej chorągwi pancernej. Ponownie wybrany na marszałka, wydał na sejmiku nadzwycz. pod Kościanem 14 VII t.r. uniwersał w sprawie zbierania podatków. W lipcu i sierpniu przewodniczył kolejnym obradom sejmiku z limity (28 VII w obozie pod Buszewem i 4 VIII w obozie pod Cieślami), po czym z wojskiem wystawionym przez sejmik brał udział w działaniach wojennych po stronie Augusta II na terenie Wielkopolski. Dn. 20 IX uczestniczył w przegranej potyczce ze Szwedami pod Stęszewem. Po opanowaniu Wielkopolski przez wojska szwedzkie i zwolenników Leszczyńskiego schronił się z rodziną w październiku t.r. w Nowej Marchii w Królestwie Prus, we wsi Zorga (Sorge) przy granicy z Wielkopolską. Zapewne przed czerwcem 1708, gdy M. Radomicki doszedł do porozumienia ze Stanisławem Leszczyńskim, również S. wrócił do Wielkopolski. Prawdopodobnie witał wkraczającego do Wielkopolski pod koniec sierpnia 1709 Augusta II, a następnie towarzyszył mu w drodze do Torunia na radę konfederacką.
Dn. 7 I 1710 został S. wybrany na marszałka sejmiku województw poznańskiego i kaliskiego pod Środą; przez ponad rok obrady były limitowane aż trzynastokrotnie, a S. przewodniczył dwunastu z tych zgromadzeń (3 II, 24 III, 26 V i 28 VII 1710 w Miłosławiu oraz 16 IX, 29 X, 24 XI, 10 XII 1710, a także 7 I, 5 II, 13 IV i 7 V 1711 w Środzie). Na sejmiku w Miłosławiu 24 III 1710 obrano go do komisji dla rozliczeń z wojskiem saskim. Jako wierny stronnik Augusta II został 7 III t.r. wynagrodzony awansem na urząd chorążego poznańskiego. Uczestniczył (z przerwami) w Walnej Radzie Warszawskiej t.r., a 10 III wszedł do deputacji do udzielenia odpowiedzi na list przekazany przez nuncjusza N. Spinolę. Wiosną 1711 towarzyszył królowi w kampanii na Pomorzu Szwedzkim. Na początku kwietnia t.r. został wysłany na sejmik województw poznańskiego i kaliskiego, by bronić tam interesów dworu i przeciwdziałać narastającemu zniecierpliwieniu szlachty wobec ciężarów ponoszonych na wojska saskie. Dn. 12 VI i 20 VIII marszałkował sejmikom nadzwycz. w Środzie, a 14 II 1712 przewodniczył posiedzeniom Komisji Skarbowej Poznańskiej. Szlachta wpol. wysłała go 13 IX t.r. w poselstwie do Augusta II, za co otrzymał 3 tys. tynfów wynagrodzenia. Po zawiązaniu generalnej konfederacji tarnogrodzkiej (25 XI 1715), bezskutecznie powstrzymywał od przystąpienia do niej szlachtę wpol. W tabeli repartycji wojska z r. 1717 wymieniono S-ego jako dowódcę pięćdziesięciokonnej chorągwi pancernej (być może dotyczyło to jednostki zaciągniętej przez niego w r. 1704). Na sejmiku relacyjnym województw poznańskiego i kaliskiego 15 III 1717 po Sejmie Niemym ponownie wybrano go na posła do króla; został przez niego przyjęty 26 V t.r. w Dreźnie. Był obecny podczas konferencji senatu we Wschowie 7 III 1719. Na sejmie z limity 1719/20 r. otrzymał 20 II 1720 nominację na kaszt. gnieźnieńskiego, a 2 III t.r. złożył przysięgę podczas posejmowej rady senatu w Warszawie. Dn. 7 X wziął udział w posiedzeniu Komisji Skarbowej Poznańskiej, a 1 X 1722 przewodniczył jej jako marszałek.
Mianowany 9 XII 1722 woj. kaliskim, S. dokonał 22 II 1723 uroczystego wjazdu do Środy, a następnie zagaił tam sejmik relacyjny. T.r., a także w l. 1725–7, ponownie marszałkował kilkakrotnie posiedzeniom Komisji Skarbowej Poznańskiej. Podczas sejmiku przedsejmowego w Środzie 21 VIII 1724 bronił innowierców przed obarczaniem ich winą za tumult toruński. Uczestniczył w sejmie t.r. i został na nim wyznaczony do deputacji do konferencji z obcymi posłami. Był obecny na sejmiku przedsejmowym w Środzie 17 VIII 1726, któremu marszałkował jego syn Stefan, obrany też posłem na sejm. Wziął udział w sejmie t.r.; wszedł wtedy do komisji do rokowań z cesarzem oraz dworami rosyjskim i berlińskim, a także do komisji w sprawie wykupu z rąk pruskich star. drahimskiego przez sejmik województw poznańskiego i kaliskiego. Dn. 29 III 1727 uczestniczył w Warszawie w konferencji ministrów i senatorów z prymasem Teodorem Potockim. W październiku t.r. pojechał do Warszawy na zaplanowane konferencje z przedstawicielami obcych dworów, którzy jednak nie stawili się. Wiosną 1728 ubiegał się o star. generalne Wielkopolski, ale go nie otrzymał i 16 VIII t.r. uczestniczył w Poznaniu we wjeździe podskarbiego w. kor. Jana Jerzego Przebendowskiego na ten urząd. Po śmierci Przebendowskiego, już w marcu 1729, o nominację dla S-ego zabiegał w Dreźnie jego syn Stefan, mając poparcie kanclerza kor. Jana Szembeka. S. wziął udział w radzie senatu w Warszawie 10 V i 11 V t.r., a 14 V otrzymał upragniony urząd star. generalnego Wielkopolski wraz z nominacją na woj. inowrocławskie. Dn. 23 V odbył wjazd do Poznania, a tamtejsi jezuici wydali z tej okazji drukiem mowę powitalną. Jako pierwszy Wielkopolanin otrzymał w r. 1730 Order Orła Białego, co uważano za naruszenie równości szlacheckiej i wzbudziło niechęć na wrześniowych sejmikach deputackim i gospodarskim w Środzie. W grupie senatorów wpol. witał 24 X 1731 na drodze do Kargowy Augusta II. Jesienią t.r. poparł zbór braci czeskich w Lesznie w sprawie trybunalskiej z Aleksandrem Rozbickim, który wobec tego na sejmiku przedsejmowym w Środzie 7 VIII 1732 oskarżył go o sprzyjanie «heretykom». S. uczestniczył w sejmie t.r. i w posejmowej radzie senatu 13 X w Warszawie. Na sejmiku relacyjnym w Środzie 17 XI, wobec niechęci szlachty do podnoszonej podczas konferencji z posłem cesarskim kwestii odnowienia traktatów, zawartych jeszcze w czasach Jana III z cesarzem Leopoldem I, wstrzymał wybór kandydatów do komisji granicznej ze Śląskiem, odkładając to do najbliższego sejmu. Dn. 15 XII był obecny w Środzie podczas sejmiku przedsejmowego, który został zerwany, a 18 XII uczestniczył w naradzie z senatorami wpol. w Poznaniu.
S. wziął udział w sejmie nadzwycz. 1733 r., zakończonym z powodu śmierci Augusta II (1 II t.r.). Po zgonie króla wrócił do Poznania i zajął się sejmikiem przedkonwokacyjnym województw poznańskiego i kaliskiego; jako star. generalny Wielkopolski wydał uniwersał na pospolite ruszenie na elekcję. Uczestniczył w sejmie konwokacyjnym t.r.; wszedł na nim do rady przy prymasie Potockim i uzyskał zgodę na wyjazd «do wód» po koronacji nowego króla. Konfederację generalną zawiązaną na konwokacji podpisał bez zastrzeżeń, jednak 14 VII, podczas sejmiku relacyjnego w Środzie, protestował przeciw postanowionemu przez nią wykluczeniu cudzoziemca od tronu. W ówczesnych pismach politycznych pomawiano go o pazerność oraz wymieniano wśród magnatów z ambicjami do tronu. Na początku września t.r., w grupie senatorów, urzędników i szlachty, opuścił S. koło elekcyjne na Woli i udał się na Pragę, gdzie 14 IX podpisał manifest przeciw dokonanej 12 IX elekcji Stanisława Leszczyńskiego. Gdy w oczekiwaniu na wojsko rosyjskie stronnicy sascy wycofali się z Pragi w kierunku Węgrowa, S. prawdopodobnie wyjechał do swych dóbr wpol. Mimo obietnicy złożonej posłom saskim, J. G. Wackerbarthowi-Salmourowi i J. Baudissinowi, nie wziął udziału w dokonanej 5 X na Pradze elekcji królewicza Fryderyka Augusta (posłowie ci uznali go wtedy za «bezgranicznie trwożliwego»). Po zawiązaniu tego dnia generalnej konfederacji warszawskiej dla poparcia Augusta III i legitymizacji jego elekcji wyznaczono zaocznie S-ego do sądów konfederackich. S. przybył 6 I 1734 na spotkanie nowego króla do Tarnowskich Gór i złożył tam przysięgę na konfederację warszawską. Był obecny 17 I t.r. w Krakowie podczas koronacji Augusta III i uczestniczył w sejmie koronacyjnym, przekształconym następnie w walną radę konfederacji warszawskiej. Za zasługi dla Wettyna otrzymał 21 II konsens królewski na cesję star. generalnego Wielkopolski na rzecz syna, Stefana. Zaprosił (list z 23 VIII) senatorów i urzędników do Środy na sejmik nadzwycz. za uniwersałem Augusta III; na sejmiku tym województwa poznańskie i kaliskie przystąpiły do konfederacji warszawskiej. Na sejmik deputacki w Środzie 13 IX przybył S. wraz z oddziałem saskim i posłużył się nim do usunięcia zwolenników Leszczyńskiego. Sejmik średzki 27 IX przekazał pod komendę S-ego chorągiew wojewódzką. Dn. 5 X przewodniczył S. znowu obradom Komisji Skarbowej Poznańskiej (ponownie w kwietniu 1736 i marcu 1738), a na przełomie stycznia i lutego 1735 uczestniczył w Warszawie w radzie konfederacji warszawskiej. Sejmik gospodarski w Środzie 13 IX t.r. wynagrodził go wpływami z podatku czopowego i szelężnego z Poznania za okres czterech lat, a sejmik przedsejmowy tamże 14 V 1736 zalecił swym posłom promowanie go przed królem.
Przed sejmikami deputackimi w r. 1736 uzgadniał S. stanowisko z woj. ruskim Augustem Czartoryskim. Pod koniec lutego 1737 spodziewano się realizacji cesji star. generalnego przez S-ego na rzecz syna, Stefana, który scedował już nawet swoje star. łęczyckie bratu Władysławowi, lecz plany te pokrzyżowała niespodziewana śmierć Stefana (26 II 1737). S. uczestniczył 8 VII t.r. w radzie senatu we Wschowie. Ponownie konsultował się z A. Czartoryskim przed sejmikiem deputackim w Środzie 9 IX, jednak w związku ze sporem sądowym Czartoryskiego z Maciejem Mycielskim, kaszt. poznańskim, sejmik ten został zerwany. Chociaż na sejmiku przedsejmowym w Środzie 25 VIII 1738 popierał S. postulaty dworu, nie był zwolennikiem aukcji wojska; podczas sejmu t.r. oponował przeciw małopolskim pomysłom na aukcję wojska kosztem prow. wielkopolskiej. Na radzie senatu w Warszawie 4 IV 1739 wyznaczono S-ego (na pół roku od 1 X t.r.) na rezydenta do boku królewskiego; 25 VIII był na radzie senatu we Wschowie. Dn. 30 IV 1741 podczas ingresu w Gnieźnie witał w imieniu województw wpol. nowego prymasa Krzysztofa Antoniego Szembeka. Na prośbę dworu, a zwłaszcza kanclerza kor. Andrzeja Stanisława Załuskiego, podpisał 5 X t.r. w Poznaniu wraz z innymi senatorami wpol. manifest przeciw projektom konfederacji antydworskiej. Był obecny na radzie senatu 21 V 1742 we Wschowie, a podczas sejmików deputackiego i gospodarskiego (10–11 IX t.r.) w Środzie uspokajał nastroje szlachty, oburzonej na stolnika lit. Piotra Pawła Sapiehę, oskarżanego o próby przeprowadzenia antydworskiej konfederacji we współpracy ze Szwedami. W listopadzie t.r. synowa S-ego, Teofila z Działyńskich (wdowa po Stefanie), uzyskała w Tryb. Głównym Kor. w Piotrkowie kondemnatę na teścia w procesie o niewywiązywanie się z wypłaty 15 tys. złp. rocznie za zajęcie dożywocia (miasteczka Trzciel z przyległościami). Zatamowało to funkcjonowanie podległego S-emu sądownictwa grodzkiego w Wielkopolsce. Przy mediacji m.in. kanclerza kor. Załuskiego i bp. poznańskiego Teodora Czartoryskiego doszło 12 VII 1743 w Międzyrzeczu do zawarcia ugody między S-m a jego synową; skwitowała ona teścia z pretensji i kondemnat trybunalskich w zamian za zapis dożywotni 160 tys. złp. na dobrach S-ego (z sumy tej miała co roku otrzymywać 12800 złp.) oraz za jednorazową wypłatę 50 tys. złp. Sądy grodzkie poznańskie otwarto ponownie 29 VII t.r. Na wieść o planowanym przez opozycję zerwaniu obrad S. przybył na wrześniowe sejmiki w Środzie t.r., co zapewne przyczyniło się do ich pozytywnego zakończenia.
Dn. 16 XI 1744 wyjednał S. kolejny konsens królewski na cesję star. generalnego Wielkopolski, tym razem na rzecz syna, Władysława. W styczniu 1745 w Poznaniu wziął udział w posiedzeniu komisji, powołanej do rozpatrzenia oskarżeń o uczestnictwo w pruskim spisku dla zerwania sejmu 1744 r., wysuniętych na tym sejmie przez posła wiskiego Józefa Wilczewskiego przeciw posłom województw wpol., Antoniemu Rogalińskiemu i Zygmuntowi Grodzickiemu. Staraniem S-ego limitowano posiedzenie komisji do marca t.r. W związku z pogłoskami o planowanym przejściu przez Wielkopolskę kilku pruskich regimentów korespondował S. w grudniu 1745 i styczniu 1746 z ministrami pruskimi, starając się temu zapobiec i jednocześnie tłumacząc obecność w Wielkopolsce wojsk kor. Na początku marca 1746, zapewne z powodów zdrowotnych, dokonał oficjalnej cesji star. generalnego Wielkopolski na rzecz syna, Władysława. Latem, przygotowując sejmik przedsejmowy w Środzie, zachęcał podkomorzego wschowskiego Augustyna Działyńskiego do objęcia funkcji marszałkowskiej i poselskiej; sejmik 22 VIII t.r. przebiegł po ich myśli. Przygnieciony wiekiem i chorobą, narzekający (podobnie jak niegdyś jego ojciec) na słabnący wzrok, S. coraz rzadziej opuszczał rodzinny Czempiń. Pod koniec stycznia 1747 podejmował tam wracającego z Drezna bp. krakowskiego, kard. Aleksandra Lipskiego. Dn. 16 VIII 1748 otrzymał oczekiwany od dawna urząd woj. poznańskiego. Dn. 9 XII t.r. stanął po raz ostatni na czele Komisji Skarbowej Poznańskiej; był jedną z najbardziej zasłużonych i aktywnych osób w dziejach tej instytucji. Zapewne 11 XII wziął udział w zwołanej przez siebie do Poznania elekcji pisarza ziemskiego poznańskiego.
Żona wniosła S-emu w posagu w r. 1697 dobra tomyskie (wsie Wytomyśl, Tomyśl, Sątopy, Róża, Młyn, Bobrówka, Młyn Mniski, Izków, Paproć, Młynek, Przyłęk i Zglino w woj. poznańskim). W r. 1700 S. sprzedał Krzysztofowi Zajdlicowi za 115 tys. złp. należące do swego ojca wsie Chłapowo, Chłapówko, Bożejewo, Dominowo, Szrabki i Gierałtowo, ponadto części w Gablinie oraz Grodziszczków w pow. pyzdrskim. Jako jedyny syn przejął w r. 1703, po śmierci ojca, całość dóbr i spraw rodzinnych, m.in. dobra Wilkowo Polskie oraz czempińskie (zakupione przez ojca w r. 1681 za 76 tys. złp.). Początkowo, nie krócej niż do r. 1711, rezydował w Wilkowie Polskim; od r. 1713 jego główną siedzibą stał się Czempiń. Wuj Władysław Radomicki, kaszt. poznański, zastawił S-emu w r. 1715 za 100 tys. złp. na rok m. Obrzycko oraz wsie Oborowo, Koźmino i Piotrowo w pow. poznańskim. Dn. 1 VII 1719 kupił S. od Potockich za 90 tys. złp. przypadającą na nich poł. dóbr, skonfiskowanych w r. 1715 skazanemu wyrokiem trybunalskim Zygmuntowi Unrugowi, m.in. Poniec z przyległościami (w r. 1730 odstąpił Unrugom prawa do tych dóbr za ok. 98 tys. złp.). Z tytułu opieki nad osieroconą siostrzenicą Dorotą Broniszówną wziął w r. 1719 w trzyletnią arendę dobra stęszewskie w woj. poznańskim. Faktor Augusta II, bankier Behrendt Lehmann, który udzielił Stanisławowi Leszczyńskiemu pożyczki i z tego tytułu dzierżył jego dobra Rydzynę i Leszno, przekazał S-emu 13 IX 1723 (w drodze scedowania wierzytelności ciążącej na Lesznie) w użytkowanie dobra leszczyńskie. S. był posesorem i administratorem Leszna wraz z przyległościami do czasu kupna ich w r. 1738 przez Aleksandra Sułkowskiego; 16 XI 1723 wydał ordynację dla Leszna. Dn. 1 XI 1734 otrzymał od króla Augusta III tenutę Kłodawa w woj. łęczyckim.
S. miał zapewne udział w fundacji w r. 1697 nowego kościoła (na miejscu spalonego) w Czempiniu, a w l. 1698–1700 w rozpoczętej tam przez ojca budowie nowego, barokowego założenia pałacowego. W l. 1729–39 przeprowadził w Czempiniu gruntowną przebudowę elewacji oraz założenia pałacowego (znacznie uszkodzonego podczas wielkiej wojny północnej), korzystając prawdopodobnie z usług architekta, Jana Adama Stiera, współpracownika Pompeo Ferrariego i Jana Catenazziego. W r. 1729 ufundował także nowy, drewniany kościół w Wytomyślu. W swych dobrach prowadził szeroką akcję osadniczą; dobra tomyskie i trzcielskie osadzał «olędrami», w tym osadnikami z Niemiec, luteranami. S. zmarł 18 IV 1749 w Czempiniu i tam 28 IV został pochowany. W czempińskim kościele wystawiono mu skromny pomnik z piaskowca z jego wizerunkiem (zniszczony w r. 1895 podczas rozbiórki kościoła). Cały majątek S-ego obejmujący trzy miasta oraz kilkadziesiąt dobrze zagospodarowanych wsi i osad, został po śmierci żony S-ego podzielony między syna Władysława i wnuka Feliksa (syna Stefana).
W małżeństwie z Marianną Bogumiłą z Unrugów (zm. 7 V 1754 w Czempiniu), wdową po Jakubie Pilchowskim z Pniew, miał S. synów: Stefana Macieja (zob.), Władysława Józefa (zob.) i Andrzeja Antoniego (ur. 17 XII 1706 we wsi Zorga, zm. w dzieciństwie) oraz córki: Wiktorię Rozalię (ur. 20 XI 1710 w Wilkowie Polskim, zm. ok. 1775), żonę od 13 VII 1730 Jana Prospera Załuskiego, star. zawichojskiego, kuchmistrza lit., która otrzymała 150 tys. złp. posagu, Joannę Łucję (ur. 2 XII 1713 w Czempiniu, zm. w dzieciństwie), Cecylię Franciszkę (ur. 2 XII 1714 w Czempiniu, zm. 4 IV 1745 w Jeziorach), żonę od 5 VIII 1733 Macieja Ponińskiego, stolnika wschowskiego, i Bonę Teodozję (ur. 18 IV 1717 w Czempiniu, zm. w dzieciństwie).
Ryc. z podob. S-ego przez I. B. Strachowskiego z r. 1762, w: Nagłowski L., Vitae Illustrium Virorum Ludovici Magni Senatoris per Gradus Honorum ultimo Palatini Posnaniensis parentis, et Vladislai Palatini Iunivladislaviensis..., P. 1760 [wyd. 1762]; Estreicher, XXX; Niesiecki, VIII; Urzędnicy, I/2, VI/2; Żychliński, XXII; – Dumanowski J., Świat rzeczy szlachty wielkopolskiej w XVIII wieku, Tor. 2006 s. 200; Dygdała J., Kujawy w bezkrólewiu 1733 roku, „Ziemia Kujawska” T. 23: 2010 s. 40–1, 45, 49–51; Dzieje Wielkopolski, Red. J. Topolski, P. 1969 I; Dziubecki T., Programy symboliczne i funkcje ceremonialne rezydencji magnackich, W. 2010; Ger’e V. J., Borba za polskij prestol’, Moskva 1862 s. 349, 458; Glabiszewski P., Franciszek Radzewski wielkopolski działacz szlachecki i pisarz polityczny czasów saskich, P. 1999 s. 47–8, 50, 66–7; Jarochowski K., Dzieje panowania Augusta II od elekcji Stanisława Leszczyńskiego aż do bitwy pułtawskiej (1704–1709), „Roczn. Tow. Przyjaciół Nauk Pozn.” T. 17: 1890 z. 1; tenże, Dzieje panowania Augusta II od śmierci Jana III do chwili wstąpienia Karola XII na ziemię polską, P. 1856; tenże, Dzieje panowania Augusta II od wstąpienia Karola XII na ziemię polską aż do elekcji Stanisława Leszczyńskiego (1702–1704), P. 1874; tenże, Opowiadania i studia historyczne, P. 1863 II 297; tenże, Zdobywcy i okupanci staropolskiego Poznania, P. 2007; Katalog zabytków sztuki w Pol., V z. 10, 14; Kraushar A., Sprawa Zygmunta Unruga. Epizod historyczny z czasów saskich 1715–1740, Kr. 1890 II 161, 216; Kręglewska-Foksowicz E., Wielkopolskie rezydencje w 1. połowie XVIII wieku, w: Sztuka 1. połowy XVIII wieku, W. 1981 s. 156–8; Kręglewska-Foksowicz E., Pawlak B., Czempiń – pałac. Badania architektoniczne, P. 1976 (mszp. w Pracowniach Konserwacji Zabytków w P.); Kriegseisen W., Ewangelicy polscy i litewscy w epoce saskiej, W. 1996; Kuras K., Współpracownicy i klienci Augusta A. Czartoryskiego w czasach saskich, Kr. 2010; Łukaszewicz J., Krótki opis historyczny kościołów [...] w dawnej diecezji poznańskiej, P. 1859 I 175; tenże, Obraz historyczno-statystyczny miasta Poznania, P. 1998 I 119, II 134, 299, 307; Mazek D., Ku ozdobie i profitowi. Prawodawstwo miast prywatnych Wielkopolski 1660–1764, W. 2003; Niedziela R., Pisma polityczne w okresie bezkrólewia i wojny o tron polski po śmierci Augusta II Mocnego (1733–1736), Kr. 2005; Palkij H., Sejmy 1736 i 1738 roku, Kr. 2000; Poraziński J., Epiphania Poloniae. Orientacje i postawy polityczne szlachty polskiej w dobie wielkiej wojny północnej (1702–1710), Tor. 1999; Roszak S., Dwór warszawski a dwory prowincji. Między konfrontacją a potrzebą adaptacji, w: Dwory magnackie w XVIII wieku, W. 2005; Skibiński M., Europa a Polska w dobie wojny o sukcesję austriacką w latach 1740–1745, Kr. 1913 I, II; Szklarska E., Od centrum ku peryferiom. Konfederacja warszawska jako narzędzie legitymizacji władzy Augusta III, w: Dwór a kraj. Między centrum a peryferiami władzy, Red. R. Skowron, Kr. 2003; Wimmer J., Wojsko Rzeczypospolitej w dobie wojny północnej, W. 1956 s. 268; Zielińska T., Magnateria polska epoki saskiej, W. 1977; taż, Szlacheccy właściciele nieruchomości w miastach XVIII w., W. 1987; Zielińska Z., Walka „Familii” o reformę Rzeczypospolitej 1743–1752, W. 1983; Zwierzykowski M., Komisja Skarbowa Poznańska. Z dziejów sejmikowej administracji i sądownictwa skarbowego w Wielkopolsce w XVII i XVIII w., P. 2003; tenże, Samorząd sejmikowy województw poznańskiego i kaliskiego w latach 1696–1732, P. 2010; tenże, Sejmik województw poznańskiego i kaliskiego w latach 1696–1702, w: Scripta Minora, Red. B. Lapis, P. 2006 IV 94–5, 97, 102; – Akta sejmikowe województw poznańskiego i kaliskiego. Lata 1696–1732, Wyd. M. Zwierzykowski, P. 2003; Classis honoraria in una navi [...] Ludovici [...] Szołdrski..., P. 1729; Diariusz Walnej Rady Warszawskiej z roku 1710, Wyd. R. Mienicki, Wil. 1928; Korespondencja J. A. Załuskiego 1724–1736, Oprac. B. S. Kupść, K. Muszyńska, Wr. 1967; Kronika poznańskich Karmelitów Bosych, Oprac. P. F. Neumann, P. 2001; Ludovico [...] Szołdrski [...] Vladislao [...] Szołdrski [...] palatinas dignitates capessentibus gratulatio Collegio Posnaniensi Societatis Jesu nuncupata anno [...] 1748, P. 1748; Matuszewicz, Diariusz, I; Nagłowski L., Vitae [...] Ludovici Magni Senatoris..., P. 1760 [wyd. 1762]; Vol. leg., VI 164, 412–13, 416, 594, 602, 645; Teka Podoskiego, IV 150; Załuski, Epistolae, II–IV; – „Kur. Pol.” 1731 nr 60, 66, 79, 84, 87, 97, 1732 nr 117, 130, 141, 143, 147, 148, 157, 162, 1733 nr 176, 190, 1737 nr 10, 29, 1738 nr 69, 71, 96, 1741 nr 231, 255, 285, 1742 nr 309, 345, 349, 1743 nr 345, 349, 1745 nr 473, 1747 nr 532, 1748 nr 604, 1749 nr 660, 662, 1754 nr 43; – AGAD: Arch. Radziwiłłów, Dz. V rkp. 15790, Księgi Kanclerskie, rkp. 1 s. 532, rkp. 2 s. 98, 241, 333, rkp. 3 s. 77, 141–2, 216, 278–9, 312–13, Sigillata, rkp. 17 s. 71, rkp. 19 s. 223, rkp. 22 k. 7v, rkp. 25 k. 177, 182, rkp. 28 k. 83; AP w P.: Akta Braci Czeskich, rkp. 285, Majątek Jarocin, rkp. 3855 k. 1, 3, 6, Kościan Gr. 84 k. 452, Gr. 86 k. 85, 174, 223, Gr. 87 k. 212, Gr. 88 k. 171, Gr. 89 k. 190, Gr. 91 k. 55, 83, Gr. 180 k. 296–8, Poznań Gr. 352 k. 19, Gr. 365 k. 15v, Gr. 397 k. 54, 96v, 345, Gr. 403 k. 113v, 150, Gr. 405 k. 289v, Gr. 411 k. 239v, Gr. 412 k. 80, Gr. 451 k. 51, Gr. 492 k. 199v, 203, Gr. 509 k. 100, Gr. 816 k. 122, 143, Gr. 1038 k. 169 (oryginalny przywilej na woj. poznańskie), k. 212, 244–4v, Gr. 1086 k. 112–12v, 117v–18v, Wałcz Gr. 59 k. 8, Wschowa Gr. 66 k. 256v, Gr. 103 k. 32, Gr. 109 k. 179, Gr. 110 k. 75v, 76, Gr. 217 k. 164–5v; AP w Tor.: sygn. I, I, 4783 k. 6, 4787 k. 2v–3, 4788 k. 10v, 4796 k. 64, 4797 k. 74, 4801 k. 65, 4802 k. 35; Arch. Archidiec. w P.: Metrykalia, Czacz LB (9 VIII 1711), Czempiń LB (15 I 1695, 2 XII 1713, 2 XII 1714, 18 IV 1717), LC (24 VIII 1732), LM (21 I 1700, 6 X 1703), Golejewko LB (10 X 1715, 14 IX 1721), Kórnik LC (24 VIII 1732), Krzywiń LC (12 II 1714), Leszno LC (24 XI 1729), Murowana Goślina LB (23 XII 1720), Ostrowo LB (2 IX 1714), Sarnowa LC (23 X 1714), Wilkowo Polskie LB (8 IX 1690, 1 I 1702, 26 IX 1703, 17 XII 1706, 20 XI 1710), Witomyśl LM (15 IX 1749); Arch. Narod. w Kr.: Arch. Dzikowskie Tarnowskich, rkp. 387 s. 201; B. Czart.: rkp. 487 s. 220, rkp. 549 s. 133–5, rkp. 565 s. 727, rkp. 585 s. 9, 573, rkp. 1956 s. 208–11, rkp. 2610 s. 301, rkp. 5960, list 41506, rkp. 5963 nr 42443; B. Kórn.: rkp. 424 k. 7–10, rkp. 426 k. 66–7, rkp. 438, 977 k. 46–7, rkp. 1875 k. 1–1v, rkp. 7895; B. Narod.: rkp. 3245 III t. 4 k. 84–5, rkp. 3246 t. 4 k. 87–8, rkp. 3248 III t. 4 k. 90, rkp. 3249 III t. 4 k. 90; B. Nauk. PAU i PAN w Kr.: rkp. 310 k. 2–19, rkp. 1134 k. 501–10; B. Ossol.: rkp. 248 II s. 304–6, rkp. 3580 III k. 311, rkp. 7254 k. 270, 274–7, 283, 295, 307–8, 319, 324–4v, 328, 330–1v; BUW: rkp. 114 k. 201–1v; – Informacje Jerzego Dygdały z Tor.
Michał Zwierzykowski