Podhorodeński (Bożydar Podhorodeński) Józef Ludwik Władysław h. Korczak (zm. po r. 1793), poseł na sejmy, pułkownik w. kor., kasztelan czernihowski. Pochodził z rodziny z Podhorodna w ziemi chełmskiej, był synem Władysława, miecznika smoleńskiego (1690), i Anny z Latyczyńskich, występował prawie zawsze pod imieniem Ludwika. W r. 1733, jako elektor Stanisława Leszczyńskiego z województw wołyńskiego i czernihowskiego, występował bez żadnych tytułów. Dn. 10 VII 1737 otrzymał pisarstwo ziemskie nowogródzkie w woj. czernihowskim. W r. 1739 (15 I) został pisarzem ziemskim włodzimierskim i urząd ten sprawował przeszło 25 lat (do r. 1765). W r. 1740 pełnił funkcję deputata na Trybunał Kor. Posiadał również stopnie oficerskie w wojsku koronnym. Najpierw był chorążym w chorągwi pancernej koniuszego kor. Hieronima Wielopolskiego w pułku hetmana w. koronnego. W r. 1759 awansował w tejże chorągwi na porucznika. W r. 1758 posłował na sejm z Wołynia. Na czwartej sesji (5 X) upraszał, zgodnie z otrzymaną instrukcją, «o wynalezienie środków do ewakuacji wojska rosyjskiego». W r. 1760 posłował z woj. kijowskiego na sejm, który został zerwany jeszcze przed obiorem marszałka. Dn. 6 II 1764 na rozdwojonym sejmiku w Łucku został P. z ramienia partii hetmańskiej posłem na sejm konwokacyjny, ale w nim nie uczestniczył, gdyż sejm uznał legalność posłów «familii». Po zawiązaniu (27 VII) w Haliczu przez Mariana Potockiego konfederacji skierowanej przeciwko Czartoryskim P., już wówczas jako podpułkownik, na czele 300 ludzi z regimentu buławy koronnej osłaniał ucieczkę rozproszonych przez Rosjan chorągwi nadwornych kilku Potockich.

Stronnik Sasów, nie uczestniczył P. w elekcji Stanisława Poniatowskiego, ale rychło przeszedł na jego stronę i już 20 IX 1765 otrzymał urząd kasztelana czernihowskiego. W r. 1766 z Ignacym Woroniczem, regimentarzem partii ukraińskiej, brał udział w pertraktacjach z przedstawicielami Chanatu Krymskiego w Józefgrodzie (w pogranicznej Bałcie nad Kodymą). Z ramienia sejmu 1766 r. został komisarzem do ustalenia granic między województwami kijowskim i bracławskim. Komisja rozpoczęła pracę 30 IX 1767 w miasteczku Pohrebiszcze. Konstytucją tegoż sejmu otrzymał P. przyrzeczenie nagrody oraz zwrotu kosztów poniesionych w związku z misją tatarską. Z ramienia sejmu 1767–8 r. zasiadał w trzech komisjach dla rozsądzenia spornych spraw majątkowych. Wykorzystując odbywający się doroczny jarmark w Tartakowie (koło Sokala), dobrach woj. kijowskiego Franciszka Salezego Potockiego, uczestniczył P. tam 26 VII 1771 w rozmowach, których treść jest jednak nieznana. Brali w nich udział bp łucki Feliks Paweł Turski, bp chełmski Maksymilian Ryłło, kaszt. konarski łęczycki Jan Tarnowski i wielu znaczniejszych obywateli Wołynia i województwa bełskiego. Do konfederacji barskiej P. nie należał, lecz być może sympatyzował z nią, skoro w lipcu 1772 przebywał z wieloma członkami Generalności w Bielsku na Śląsku Cieszyńskim. Dn. 8 II 1773 uczestniczył w posiedzeniu rady senatu, już bez udziału reprezentantów ziem zabranych, na którym pod naciskiem ambasadora Stackelberga zdecydowano zwołać sejm w celu zatwierdzenia zaborów. Z ramienia sejmu 1773–5 r. wchodził do 7 komisji do rozpatrzenia spornych spraw majątkowych, a m. in. do oznaczenia granic dóbr starostwa białocerkiewskiego i kaniowskiego na Ukrainie. Ponadto został przewodniczącym komisji, która w r. 1776 w Łucku rozsądziła sprawę dóbr radziwiłłowskich leżących w Koronie. W deliberatoriach przed sejmem 1776 r. wypowiadał się za uregulowaniem płacy dla wojska, zabezpieczeniem funduszów Komisji Edukacyjnej i przywróceniem dawnego Senatu w miejsce niepopularnej Rady Nieustającej. Dn. 23 VIII 1776 podpisał akt konfederacji generalnej, a 7 X na sejmie wypowiedział swe Zdanie o podatkach (druk. W. 1776). Był za powiększeniem wojska, za edukacją młodzieży, za powołaniem specjalnych lustratorów do spraw podatkowych; zwracał uwagę na pobieranie nadmiernych ceł przez Prusy (tzw. wodnych) i Austrię (od soli). T. r. wyszło w Warszawie pismo ulotne pt. „Deklaracja nagrody zasług W. Podhorodeńskiemu, kasztelanowi”. W r. 1777 otrzymał P. Order Św. Stanisława. Kilka sejmów powoływało go na sędziego sejmowego: wr. 1780 na kadencję drugą (1 VI – 30 IX 1781) oraz sejmy 1782 i 1784 r. na kadencję pierwszą (1 II – 31 V 1783) i w tych samych miesiącach w r. 1785.

Jako kasztelan czernihowski czuwał nad przebiegiem sejmików poselskich i deputackich oraz korespondował w tej sprawie z królem. W r. 1776 skarżył się na atak wojsk rosyjskich na sejmikującą szlachtę, a potem na represje, które go spotkały ze strony tychże wojsk. Chciał też kilkakrotnie uzyskać poparcie króla dla synów, zwłaszcza Józefa i Andrzeja, oraz przeprowadzić ich kandydatury na posłów. Nie powiodło mu się to w r. 1780 ani w r. 1784, wobec sprzeciwu stronników gen. Karola Malczewskiego i gen. Kajetana Kurdwanowskiego. W r. 1784 zrezygnował z kasztelanii czernihowskiej. Dn. 7 III 1787 wespół z podkomorzym buskim Walerianem Strojnowskim witał w Buhnowie w imieniu obywateli wołyńskich powiatu łuckiego króla, odbywającego podróż do Kaniowa. W r. 1790 dziękował królowi za szambelanię i Order Św. Stanisława przyznane w r. 1789 synowi Tadeuszowi. Żył jeszcze w r. 1793, gdyż 17 VII t. r. wyrokiem konfederacji targowickiej został opiekunem majątku i osoby obłąkanego Franciszka Ksawerego Peretiatkiewicza. Miał w woj. wołyńskim część wsi Swoz, Korszów i Werbę nad Ikwą, między Krzemieńcem a Dubnem. Dalszych wiadomości o P-m brak.

Z małżeństwa z Franciszką, córką Józefa Cieszkowskiego, kaszt. czernihowskiego, pozostawił P. siedmiu synów: Andrzeja aplikanta, a następnie kancelistę w Departamencie Cudzoziemskim i wojskiego włodzimierskiego (1792–4), Jana Kantego (zob.), Józefa (zob.), Maurycego, miecznika włodzimierskiego (1783–8), a następnie wojskiego wołyńskiego (1788–94), Tadeusza, kapitana artylerii koronnej, kawalera Orderu Św. Stanisława i szambelana, Kajetana, płka insurekcji kościuszkowskiej. Imię siódmego syna, mnicha w zakonie bernardyńskim, nie jest nam znane.

Estreicher; Finkel, Bibliogr.; Uruski; Żychliński, XVI 183; Elektorowie; Łoza, Kawalerowie, (pomylony z synem Józefem); – Cieszkowski, O podkomorzym i kasztelanie Podhorodyńskim, „Przegl. Nauk. Liter.” T. 2: 1848; Konopczyński W., Polska w dobie wojny siedmioletniej, Kr. 1909–11 I–II (autor daje tu P-emu błędnie imię Wacław); Kraszewski J. I., Starościna bełzka, W. 1879 s. 26; Łoza, Hist. Orderu Orła Białego, (błędnie przypisuje Order P-emu zamiast synowi Józefowi); Pułaski K., Szkice i poszukiwania historyczne, Pet. 1898 s. 106; – Bobrowski T., Pamiętnik mojego życia, W. 1979; Ciąg dalszy summariuszu czynności konfederacji Gen. Koronnej Targowickiej… od 12 IV 1793 w Grodnie…, nr 380; Diariusz sejmu convocationis… 1764, W. [1764] s. S, Ss; Diariusze sejmowe z w. XVIII, III (przez wydawcę P. błędnie nazwany Wacławem); [Iwanowski E.] Heleniusz, Pamiętniki polskie z różnych czasów, Kr. 1882 I 480; tenże, Wspomnienia lat minionych, Kr. 1876 I 519–23 i n.; Mémoires du roi Stanislas-Auguste, I–II; Podróż Króla Stanisława Augusta do Kaniowa w r. 1787 podług listów Kazimierza Konst. de Bröll Platera, starosty inflanckiego, Wil. 1860 s. 54–5; Vol. leg., VII 491, 766, 785, 787, VIII 490, 499, 501, 562, 565, 600, 816, 835, 966; – „Kolęda Warsz.” 1757 s. 16, 1758 s. K, 1759 s. K4, 1760 s. 19, 1762 s. E7, G2, 1763 s. R9, 1766 s. G2; – AGAD: Sigillata t. 25 k. 78, t. 26 k. 42 v.; B. Czart.: rkp. 654, 735, 3867; B. Jag.: 3050, 6674.

Wacław Szczygielski