Straszewicz Ludwik, pseud. polityczne: Ibrahimek, Jątek, Patriota, Pater, Patryjarcha, Telemak, pseud. literackie: Lach, Perturbator, krypt.: L., L.S., L.St., L.Str., L. Strasz, Lu.S., LUS., Lus., S., Str., wątpliwe: L…, Ls.N.N. (1857–1913), dziennikarz, publicysta, prozaik, właściciel drukarni, polityk.
Ur. 1 VIII w Tykocinie (pow. mazowiecki), był synem Emilii z Morozewiczów i Hieronima, właściciela ziemskiego na Kielecczyźnie, po powstaniu styczniowym i konfiskacie majątku przymusowo osiedlonego w Tykocinie i działającego jako adwokat przysięgły na terenie ziemi łomżyńskiej. S. miał trzech braci: Zygmunta (zob.), Tadeusza i Walerego.
Po nauce w gimnazjum w Łomży studiował S. od r. 1875 w Petersburgu, najpierw w Szkole Wojennej, potem w Inst. Technologicznym; żadnej z tych uczelni nie ukończył. Na studiach związał się z polskim kółkiem socjalistycznym i jako jego delegat po pobycie w grudniu 1878 w Tykocinie i w styczniu 1879 w Warszawie, gdzie odebrał od Ludwika Waryńskiego nielegalne broszury, przybył na początku lutego t.r. do Krakowa. Dn. 15 II 1879 został tamże aresztowany i osadzony w więzieniu św. Michała przy ul. Senackiej, a następnie w procesie Waryńskiego i 34 współtowarzyszy (16 II – 16 IV 1880) oskarżony o współudział w kolportażu nielegalnych broszur i przynależność do kółka socjalistycznego. S. nie przyznał się do winy i razem z innymi oskarżonymi został uniewinniony; jednak decyzją namiestnika Galicji Alfreda Potockiego wydalono go z kraju.
S. wyjechał do Szwajcarii i zamieszkał w Genewie u Bolesława Limanowskiego. Rozpoczął studia matematyczne na Wydz. Nauk Ścisłych tamtejszego uniwersytetu. Kilkakrotnie wyjeżdżał do Paryża, skąd wysyłał korespondencje do warszawskiego „Przeglądu Tygodniowego”. Porzucił w tym czasie ideologię socjalistyczną i w Genewie nawiązał współpracę z Zygmuntem Miłkowskim (w r. 1882 mieszkał krótko w jego domu). W księdze pamiątkowej wydanej dla uczczenia 25-letniej pracy pisarskiej Miłkowskiego pt. „Ognisko” (W. 1882) opublikował utwór Nieprzejednani. Tkanka z dumań przed obrazem Ary Scheffera „Kuszenie Chrystusa” (odb. W. 1924). Z rekomendacji Miłkowskiego publikował korespondencje w warszawskim tygodniku „Prawda”, redagowanym przez Aleksandra Świętochowskiego; w czasopiśmie tym zamieścił także tłumaczenie opowiadania A. Daudeta pt. „Koza Seguina” (R. 3: 1883 nr 22) oraz studium omawiające filozofię A. Comte’a pt. Społeczne kierunki w teorii i w życiu (R. 3: 1883 nr 40–46). W r. 1884 uzyskał na Uniw. Genewskim stopień doktora nauk ścisłych na podstawie pracy La courbe intégrale. Quelques-unes de ses propriétés géometriques et ses applications à la determination des moments (Genève 1884). T.r. ponownie przebywał w Paryżu, gdzie na Sorbonie studiował filozofię, a w r. 1885 wrócił do Warszawy.
S. zarabiał odtąd na życie jako nauczyciel matematyki, m.in. w prywatnej szkole realnej Hermana Benniego, ale w coraz większym stopniu poświęcał się dziennikarstwu. Po zakończeniu współpracy z „Prawdą” publikował od grudnia 1885 do sierpnia 1888 Kronikę miesięczną w warszawskim miesięczniku „Ateneum”, podpisywaną nazwiskiem lub pseud. Lach. Równocześnie, za pośrednictwem Włodzimierza Spasowicza, nawiązał współpracę z petersburskim tygodnikiem „Kraj”; ogłosił w nim m.in. artykuły popierające pozytywistyczny program asymilacji Żydów: Stan kwestii żydowskiej w Królestwie (1885 nr 42–44) i Kwestia żydowska na tle memoriału Warszawskiego Komitetu Giełdowego (1886 nr 27). Podjął również współpracę z różnymi organami prasy warszawskiej (w r. 1886 z „Chwilą”, „Przeglądem Katolickim” i „Wędrowcem”, a w l. 1887–8 z „Życiem”) i ostatecznie zrezygnował z pracy nauczyciela. W r. 1888 przeniósł się do Petersburga, gdzie rozpoczął pracę w redakcji „Kraju”; publikował w nim liczne artykuły wstępne, a także prowadził rubrykę „Z politycznego świata” (1889 nr 1–14, 18–20); stał się obok Spasowicza i redaktora naczelnego Erazma Piltza jednym z głównych ideologów pisma. Ogłaszał też w „Kraju” swe nowele: Tajemnica gminy Groszki-Koprowate (R. 9: 1890 nr 22 dod. „Przegl. Liter.”) i Na pustyni (R. 11: 1892 nr 47–49); osobno opublikował powieść Nasze czasy (Pet. 1890). Nadal współpracował z prasą warszawską, zwłaszcza z „Ateneum”, w którym ogłosił artykuł W kaźni. Wspomnienie z więzień austriackich (1888 t. 3 nr 8); współpracę kontynuował sporadycznie w l. 1889–91, publikując Kronikę miesięczną. Współpracował również z „Kurierem Codziennym”, w którym ukazały się nowele: Fatalny dzień (R. 126: 1890 nr 138–141), G+M+B [Legenda] (R. 27: 1891 nr 6), Miłosierdzie (R. 27: 1891 nr 355). W r. 1891 zaprzestał pracy w redakcji „Kraju”, ale w piśmie tym nadal publikował artykuły m.in. o „Tece Stańczyka” (Jubileusz broszury, R. 13: 1894 nr 52) i o szkolnictwie w Król. Pol. (Zadania szkoły, 1896 nr 35, Głosy zza grobu, 1897 nr 17, Dylemat szkolny, R. 16: 1897 nr 32), głosząc głównie poglądy pacyfistyczne (Pokój wieczysty, 1896 nr 2), antysocjalistyczne (Arystokraci-socjaliści, 1896 nr 22) i panslawistyczne (Czesi i Polacy, 1897 nr 51). Od r. 1892 mieszkał ponownie w Warszawie i kierował tamtejszym oddziałem „Kraju”. W r. 1893 wraz z Ludomirem Grendyszyńskim redagował w Warszawie dwutygodnik „Niwa”; prowadził w nim t.r. pod pseud. Perturbator stałą rubrykę o wydarzeniach politycznych w świecie i Król. Pol. W tym czasie wszedł też do redakcji warszawskiego dziennika „Słowo”. W r. 1895 ogłosił zbiór opowiadań Fantazje (Pet.), gdzie m.in. przedrukował Nieprzejednanych. W r. 1897 wydał broszurę dotyczącą szkolnictwa w Król. Pol. pt. Vzgljady N. A. Miljutina na učebnoe delo v Carstve pol’skom (Pet.). W Warszawie uczestniczył w życiu literackim, m.in. bywał na środowych zebraniach u Anny Leo.
Zainspirowany przez Piltza, korzystając ze złagodzenia kursu politycznego, współtworzył S. w Warszawie wraz z Grendyszyńskim i Wincentym Kosiakiewiczem dziennik „Kurier Polski” (pierwszy numer pod redakcją Kosiakiewicza ukazał się 3 I 1898). W czerwcu 1898 z poparciem gen.-gubernatora warszawskiego A. Imeretynskiego został zatwierdzony przez Główny Urząd ds. Prasy w Petersburgu na stanowisku wydawcy i redaktora naczelnego tego dziennika; zakończył wtedy pracę w „Słowie”. Pod jego redakcją nakład „Kuriera Polskiego” wahał się od 17 tys. (w r. 1900) do 18 tys. (w r. 1904) egzemplarzy, a dzięki niskiej cenie prenumeraty i wysokiej jakości informacji, czytelnikami dziennika byli w znacznym stopniu także Polacy z Ziem Zabranych. Od stycznia 1900 do czerwca 1902 redagował miesięczny dodatek do „Kuriera Polskiego”, a od października 1902 do września 1906 miesięcznik „Ognisko”. W r. 1899 opublikował nowy zbiór opowiadań pt. Legendy (W.). T.r. otrzymał zezwolenie na prowadzenie drukarni „Kuriera Polskiego” i odkupił od Maurycego Lewińskiego zakład drukarski przy ul. Jasnej 2 (przeniósł go następnie na ul. Jasną 18). Zakład uruchomił jesienią 1903 p.n. Drukarnia Polska; prawdopodobnie wszedł wtedy do Zgromadzenia Drukarzy Miasta Warszawy.
Dn. 12 IX 1904, wraz z Aleksandrem Lednickim, Władysławem Żukowskim, Stanisławem Wydżgą i Adamem Krasińskim, uczestniczył S. w Moskwie w spotkaniu z politykami rosyjskimi. Dn. 10 XI t.r. podpisał z 23 politykami orientacji ugodowej memoriał do rosyjskiego ministra spraw wewnętrznych P. Swiatopołka-Mirskiego, domagający się poszerzenia autonomii Król. Pol. W artykule w „Kurierze Polskim” (1904 nr 358) przyjął entuzjastycznie ukaz Senatu Rządzącego z 25 (12 st. st.) XII 1904 „O perspektywie udoskonalenia porządku państwowego”, liberalizujący politykę wobec mniejszości narodowych. W kwietniu 1905 uczestniczył w Warszawie w zorganizowanym przez Lednickiego spotkaniu z przedstawicielami tworzącej się w Rosji Partii Konstytucyjno-Demokratycznej (tzw. kadetów). W dn. 18–19 X 1905 współtworzył Stronnictwo Polityki Realnej (SPR), sam jednak do niego nie wstąpił, ograniczając się do propagowania jego programu w „Kurierze Polskim”, „Kraju” i „Słowie”. Był w tym czasie jednym z inicjatorów protestu redakcji czasopism warszawskich przeciw cenzurze (po jej zniesieniu w listopadzie t.r. opublikował w „Kurierze Polskim”, nr 289, artykuł Nie ma cenzury!); na łamach swego dziennika popierał prowadzony przez młodzież strajk szkolny. W r. 1906 został członkiem Polskiego Stow. Przyjaciół Pokoju. Zintensyfikował też działalność polityczną: na zebraniach SPR w Radomiu i Kielcach wygłosił referat programowy (opublikowany jako broszura pt. Rysy charakterystyczne programu Stronnictwa Polityki Realnej, W. 1907), a w grudniu 1906 został z Grendyszyńskim kandydatem SPR w wyborach do II Dumy (zrezygnował tuż przed wyborami, w lutym 1907, po wycofaniu poparcia Stronnictwa Demokratyczno-Narodowego współtworzącego z SPR i Polską Partią Postępową sojusz wyborczy p.n. Koncentracja Narodowa). Reprezentował SPR na kongresach słowiańskich: w Pradze (12–18 VII 1908, wraz z Henrykiem Potockim), gdzie przedstawił stanowisko polskiej delegacji, i Petersburgu (maj 1909), gdzie poparł koncepcję Romana Dmowskiego. W kwietniu 1909 został członkiem współpracującej z Kołem Polskim w III Dumie Delegacji Obywatelskiej przy Tow. Popierania Pracy Społecznej.
Nie zaniedbywał też S. pracy redaktorskiej: w r. 1906, gdy nakład „Kuriera Polskiego” osiągnął 20 tys. egzemplarzy, rozpoczął wydawanie jego kolejnego dodatku, tym razem tygodniowego, pt. „Tydzień Polski”. Rozwijał swą drukarnię: w l. 1906–13 drukował w niej także „Słowo”, w r. 1907 „Dziennik Poranny i Wieczorny”, a od r. 1911 kwartalnik „Ludzkość”; jako pierwszy w Warszawie zainstalował sprowadzone w r. 1908 z Berlina linotypy. S. niejednokrotnie polemizował z antypolskimi artykułami prasy rosyjskiej, m.in. na łamach „Kraju” (1906 nr 7), „Słowa” (1907 nr 141), gdzie w artykule Polityka waśni i ucisku krytykował dziennik „Novoje vremja” oraz krakowski „Czas” (1907 nr 186, wyd. wieczorne), w którym bronił Macierzy Szkolnej Król. Pol., atakowanej przez dziennik „Rossija”. W lutym 1907 S-owi, Antoniemu Donimirskiemu (redaktorowi „Słowa”), Pawłowi Górskiemu (wydawcy „Słowa”) i Antoniemu Sygietyńskiemu (redaktorowi dziennika „Przełom”) wytoczono proces o «obrazę oficerów rosyjskich» za opublikowanie informacji, sugerującej bezprawne powołanie 21 X 1906 przez stacjonujący w Warszawie Wołyński pułk gwardii sądu polowego, mającego sądzić szesnastu działaczy PPS. S. został skazany na trzy miesiące aresztu, a po rozprawie apelacyjnej w czerwcu 1907 na zapłatę 50 rb. grzywny. W tym okresie odszedł od pozytywistycznych ideałów asymilatorskich, krytykował też syjonizm (Siewcy nieszczęścia, „Świat” 1909 nr 46). W „Kurierze Polskim” kontynuował publicystykę dotyczącą szkolnictwa w Król. Pol.: Dla dobra szkoły (1911 nr 61), Sprawy szkolne (1911 nr 77), Język, szkoła, państwo (1912 nr 11). Ogłosił wiele recenzji utworów Bolesława Prusa. Dn. 12 V 1910 wszedł do zarządu Tow. Literatów i Dziennikarzy.
S. posiadał łatwość pisania; wg różnych przekazów opublikował ok. 4 tys. artykułów i not. «Uzbrojony w szeroką wiedzę, niepospolity talent pisarski i niespożyty niczym temperament» („Bibl. Warsz.” 1913 t. 4), był człowiekiem o «czystym, krystalicznym i mocnym charakterze, który umiał śmiało walczyć w obronie swych zasad, lecz nigdy nie zbrukał pióra kalumnią, lub fałszywym argumentem» (S. A. Kempner, „Nowa Gaz.” 1913 nr 507). W opinii Kazimierza Ehrenberga «należał zawsze do tych przeciwników, z którymi krzyżowało się broń ostro i zapamiętale, ale z którymi walka przyczyniała się zawsze do wyświetlenia kwestii spornych i do rozjaśnienia ciemnych widnokręgów» („Kur. Codz.” 1913 nr 304). Wg Bolesława Lutomskiego (pseud. Lutomir Bolesławiecki) S. «w pracy i agitacji podniósł i wyświetlił cały szereg nadużyć urzędniczych na polu administracji, wychowania publicznego, języka itd. […] obnażał wielokrotnie fałsz, ślepotę, głupotę i przewrotność systemu rusyfikacyjnego». W powieści „Ugodowcy” (Lw. 1901) Wacława Gąsiorowskiego (pseud. Wiesław Sclavus) został S. przedstawiony jako Waszewicz, redaktor ugodowego dziennika „Patriota Warszawski”. S. był człowiekiem zamożnym, właścicielem posiadłości pod Warszawą, którą od imienia córki nazwał Haninem. Zmarł 1 XI 1913 w Warszawie, został pochowany na cmentarzu Powązkowskim. Po jego śmierci Stanisław Rotwand powołał Fundusz Stypendialny imienia S-a i wpłacił na jego rzecz 1 tys. rb. dla Polaków studiujących na Uniw. Warsz. i Politechn. Warsz.; został on prawdopodobnie zlikwidowany po wybuchu pierwszej wojny światowej.
W małżeństwie z Władysławą z Kuczkowskich (1869–1914) miał S. troje dzieci: Bohdana (zob.), Hannę i Leszka Kazimierza. Bratankami S-a byli Czesław (zob.), Jan Wacław (zob.) i Stefan (zob.). Córka S-a Hanna (1890 – ok. 1945), zamężna Łukaszewicz, pseud. Ludwika, Bogumiła, Władysława, wstąpiła w r. 1916 do POW; w l. 1919–20 organizowała przyfrontowe gospody żołnierskie. Była w l. 1920–30 współwłaścicielką «Zakładów Graficznych Straszewiczów». W okresie międzywojennym działała jako referentka przysposobienia wojskowego Polskiego Białego Krzyża prowadzącego wśród żołnierzy działalność kulturalno-oświatową; była też członkinią organizacji kombatanckiej Unia Związków Obrończyń Ojczyzny i PCK. Po wybuchu drugiej wojny światowej wstąpiła w listopadzie 1939 do tajnej organizacji niepodległościowej Związek Odbudowy Rzeczypospolitej, która podporządkowała się w r. 1940 ZWZ. Hanna kierowała do r. 1943 w stopniu majora Samodzielnym Podwydziałem Pomoc Żołnierzom Biura Informacji i Propagandy Komendy Głównej AK. W powstaniu warszawskim 1944 r. prowadziła gospody frontowe, a po jego upadku pozostała w konspiracji. Aresztowana przez NKWD w swym mieszkaniu na warszawskiej Pradze w marcu 1945, została z synem wywieziona w głąb ZSRR, gdzie zaginęła. Syn S-a Leszek Kazimierz (1891–1961), prowadził od r. 1919 z bratem Bohdanem «Zakłady Graficzne Straszewiczów», a po jego śmierci 15 VIII 1920 został ich dyrektorem. Część zakładu ulokowanego przy ul. Czackiego 3/5 sprzedał i w r. 1921 przeniósł całość produkcji do swego domu przy ul. Leszno 112. Drukarnia została spalona we wrześniu 1939. Walczył w powstaniu warszawskim, a po zakończeniu wojny wyemigrował do USA, gdzie pracował jako poligraf. Zmarł 21 I 1961 w Birmingham (Alabama).
W r. 1960 Juliusz Wiktor Gomulicki opublikował w zbiorze „Iskry z popiołów” (W.) opowiadanie S-a Dialog.
Karykatura w: „Kur. Świąteczny” 1906 nr 18, 1912 nr 39, „Sowizdrzał” 1912 nr 41; Fot. w: „Tyg. Ilustr.” 1913 nr 1 s. 12, Upominek. Książka zbiorowa na cześć Elizy Orzeszkowej (1866–1891), Kr.–Pet. 1893 s. 526; – Bar, Słown. pseudonimów, III; Bibliogr. historii Pol. XIX w., III vol. 1; Bibliogr. Warszawy, III–IV; Cmentarz Powązkowski w Warszawie, W. 2002; Dawni pisarze polscy, W. 2003 IV; Enc. Warszawy; „Głos” 1886–1899. Bibliografia zawartości, Wr. 1955; Nowy Korbut, XV 44, XVI, XVII vol. 1; PSB, (Grendyszyński Ludomir, Potocki Henryk); Słown. Pracowników Książki Pol., II (bibliogr., dot. także Leszka Kazimierza); Słown. pseudonimów, IV; – Baumgarten L., Krakowski komisarz policji na służbie carskiego wywiadu, Kr. 1967; Bazylow L., Polacy w Petersburgu, Wr. 1984; Bolesław Prus 1847–1912. Kalendarz życia i twórczości, Oprac. K. Tokarzówna, S. Fita, W. 1969; Brykalska M., Aleksander Świętochowski, W. 1987 I; Giełżyński W., Prasa warszawska 1661–1914, W. 1962; Gomulicki J. W., Ludwik Straszewicz, w: Iskry z popiołów, S. II, W. 1960 s. 303–4; Kalendarz życia i twórczości Henryka Sienkiewicza, Oprac. J. Krzyżanowski, W. 1954; Kmiecik Z., Polska prasa w rewolucji 1905–1907, W. 1980; tenże, Prasa warszawska w latach 1886–1904, W. 1969; tenże, Uwagi o redakcji i prenumeratorach petersburskiego „Kraju” przed 1905 rokiem, „Roczn. Hist. Czasopiśm. Pol.” T. 8: 1968 z. 1 s. 114–15; Kochański A., Socjaldemokracja Królestwa Polskiego i Litwy w latach 1907–1910. Problemy polityczne i ideologiczne, W. 1971; Kulczycka-Saloni J., Życie literackie Warszawy w latach 1864–1892, W. 1970 s. 99, 115; Lech M. J., Lewandowski S., Wyposażenie techniczne zakładów poligraficznych w Warszawie w 1914 r., „Roczn. Warsz.” R. 13: 1975 s. 337, 344; Lewandowski S., Poligrafia warszawska 1870–1914, W. 1982; Lipski J. J., Warszawscy «Pustelnicy» i «bywalcy», W. 1973 I 326–30; [Lutomski B.] Bolesławicki L., Wobec wznowienia kwestii polskiej, Kr. 1899 s. 141–4; Łukawski Z., Koło polskie w rosyjskiej Dumie państwowej w latach 1906–1909, Wr. 1967 s. 79; Ney-Krwawicz M., Komenda Główna Armii Krajowej 1939–1945, W. 1990 (dot. córki, Hanny); Notkowski A., Ludwik Waryński, Wr. 1989; Powstanie warszawskie 1 sierpnia – 2 października 1944. Służby w walce, W. 1994, Red. R. Śreniawa-Szypiowski (fot., dot. córki Hanny); Pobóg-Malinowski W., Najnowsza historia polityczna Polski 1864–1914, Londyn 1963 I; Potocki H., Neoslawizm a kwestia polska, W. 1909 s. 18–19; Próchnik A., Studia z dziejów polskiego ruchu robotniczego, W. 1958; Rzymowski W., Chorąży białego sztandaru, W. 1913; Snytko T. G., Russkoe narodničestvo i pol’skoe obščestvennoe dviženie 1865–1881 gg, Moskva 1969; Szwarc A., Od Wielopolskiego do Stronnictwa Polityki Realnej, W. 1990 s. 261, 263, 279, 287, 307, 314, 316–17, 330, 343, 346–7, 358, 361, 471; tenże, Warszawscy ugodowcy a władze rosyjskie (1897–1899), „Przegl. Hist.” T. 80: 1989 z. 3 s. 551–6; Świętochowski A., Liberum veto, W. 1976 I–II; Wierzchowski M., Sprawy polskie w III i IV Dumie państwowej, W. 1966 s. 99, 101, 136; Władyka W., Z biegiem 40 lat („Kurier Polski” 1898–1939), w: 250 lat „Kuriera Polskiego”, W. 1983 s. 53–6; – Hoesick F., Dom rodzicielski, Kr. 1935 III 14, 19; Kółka socjalistyczne gminy i Wielki Proletariat. Procesy polityczne 1878–1888. Źródła. Oprac. L. Baumgarten, W. 1966; Krzywicki L., Wspomnienia, W. 1958–9 I–II; Krzywoszewski S., Długie życie. Wspomnienia, W. 1947 I 65, 123–4, 148, 200, 202–3, 238, 260; Lednicki W., Pamiętniki, Londyn 1967; Limanowski B., Pamiętniki, W. 1958 II; Powstanie II Rzeczypospolitej. Wybór dokumentów 1866–1925, W. 1981; Z pola walki. Zbiór materiałów tyczących się polskiego ruchu socjalistycznego, Londyn 1904 s. 65, 78, 115–16; – „Biesiada Liter.” R. 73: 1913 nr 46 s. 396–7 (fot.); „Czas” R. 33: 1880 nr 39 dod. s. 1–2, nr 41, dod. s. 2, nr 86 dod. s. 1, R. 59: 1906 nr 287, R. 60: 1907 nr 32, 129, R. 66: 1913 nr 517, 529; „Drukarz i Księgarz” 1898 nr 5; „Dwór i Wieś” 1913 z. 22 s. 11–12 (fot.); „Dzień” 1913 nr z 13 XI; „Echo Liter.-Artyst.” R. 2: 1913 nr 11 s. 1241–2; „Głos Warsz.” R. 2: 1909 nr 100; „Kraj” R. 27: 1908 nr 289; „Kur. Pol.” R. 10: 1907 nr 85, R. 16: 1913 nr 306, 315; „Kur. Świąteczny” R. 41: 1904 nr 19 s. 13 (fot.); „Kur. Warsz.” R. 94: 1914 nr 40 s. 10; „Ludzkość” R. 3: 1913 nr 3/4 s. 41–4; „Roczn. Nauk.-Liter.-Artyst.” 1905 s. 232; „Rola” R. 4: 1886 nr 33 s. 394; „Słowo” R. 25: 1906 nr 306; „Świat Słowiański” R. 9: 1913 nr 108 s. 766; „Tyg. Ilustr.” R. 54: 1913 nr 45 s. 892 (fot.); „Życie i Sztuka” 1902 nr 51 s. 535 (fot.); – AP w Kr.: sygn. 55 (Dyrekcja Policji w Kr., Akta procesu Waryńskiego i towarzyszy); B. Jag.: rkp. 6871 III, 7729 III, 7889 III, 8095 III; B. Narod.: rkp. 2734, II 5994, 8342, IV 8356, 8361; B. Nauk. PAU i PAN w Kr.: rkp. 2158 t. 19; IBL PAN: Kartoteka bibliogr. A. Bara; USC w W.: sygn. I–2/1963/1913, I–2/294/1914 (akta zgonu S-a).
Stanisław Konarski