Strojek Ludwik (1887–1956), legionista, dyrektor Archiwum Aktów Dawnych miasta Krakowa.
Ur. 29 IX w Krakowie, pochodził z wielodzietnej rodziny Piotra (ok. 1848–1903) i Marii z Piórków.
S. uczęszczał do Gimnazjum św. Jacka w Krakowie, gdzie działał w organizacji młodzieży gimnazjalnej «Promieniści» i uzyskał 4 VI 1907 świadectwo dojrzałości. W l. 1907–14 studiował z przerwami historię i literaturę polską na Wydz. Filozoficznym UJ; podczas studiów był członkiem stow. młodzieży studenckiej «Promień». Równocześnie od 8 XI 1910 pracował w Muz. Narodowym w Krakowie na stanowisku prowizorycznego urzędnika i pomocnika kancelaryjnego. Po wybuchu pierwszej wojny światowej wstąpił 10 IX 1914 do Legionów Polskich. Był przydzielony do Centralnego Biura Werbunkowo-Ewidencyjnego Naczelnego Komitetu Narodowego jako referent, następnie zastępca kierownika, a od września 1915 jako kierownik Ekspozytury Centralnego Urzędu Ewidencyjnego w Warszawie. Dn. 10 IX t.r. uzyskał stopień chorążego. Od 17 X do 3 XI 1916 działał w sztabie Komendy Legionów, od 23 IV 1917 był kierownikiem referatu ewidencyjnego przy Krajowym Inspektoracie Zaciągu do WP w Warszawie, a od 29 IV t.r. kierownikiem Centralnego Urzędu Ewidencyjnego Legionów Polskich w Piotrkowie. W związku z «kryzysem przysięgowym» został internowany 6 III 1918. W odrodzonej Polsce od 23 XII 1918 do 6 III r.n. kierował sekcją Oddz. Ewidencyjnego Naczelnego Dowództwa. Potem pracował w MSWojsk., gdzie był szefem Sekcji Ewidencyjnej Dep. Personalnego (do 25 II 1921) i równocześnie od 20 II 1920 szefem Archiwum Legionów Polskich (w randze porucznika). W r. 1922 przeszedł S. do rezerwy w stopniu kapitana i podjął 18 X t.r. działalność w Tow. Miłośników Historii i Zabytków Krakowa jako kierownik jego sekretariatu. Po wznowieniu w r. 1923 obchodów «konika zwierzynieckiego» należał do komisji «lajkonikowej» Towarzystwa i zabiegał o wznowienie stroju Lajkonika. Dn. 7 V t.r. został zatrudniony w magistracie krakowskim i oddelegowany do pracy w Archiwum Aktów Dawnych m. Krakowa (AAD) na stanowisku aplikanta. W l. 1923–6 uporządkował i powiększył akta Naczelnego Komitetu Narodowego i Legionów Polskich. Gromadził również tarcze legionowe, które przekazał do Muz. Historycznego, stanowiącego wtedy część AAD. Od 6 V 1924 do 23 II r.n. był sekretarzem Wydziału (Zarządu) Tow. Miłośników Książki w Krakowie. Jako sekretarz Oddz. Krakowskiego Zarządu Związku Legionistów Polskich zorganizował w Krakowie we wrześniu i październiku 1924 wystawę poświęconą Legionom. Był członkiem Komitetu Przyjęcia Marszałka Józefa Piłsudskiego, przed jego wizytą w Krakowie 15 XI 1924. W grudniu 1927 uczestniczył w powołaniu krakowskiego BBWR. Dn. 1 I r.n. objął w AAD stanowisko archiwariusza. W l. 1929–31 był członkiem komitetu redakcyjnego organu prasowego Oddz. Krakowskiego Związku Legionistów Polskich „Legion”. Dn. 1 X 1932 został zastępcą dyrektora AAD Adama Chmiela. T.r. prezydent Krakowa Władysław Belina-Prażmowski powierzył S-owi organizowanie miejskich uroczystości patriotycznych. W l. 1933–5 pełnił funkcję dyrektora Komunalnej Kasy Oszczędności Powiatu Krakowskiego.
Dn. 15 I 1934, po przejściu Chmiela na emeryturę, został S. dyrektorem AAD; t.r. zorganizował specjalną bibliotekę legionową i współorganizował Historyczną Wystawę Legionów Polskich w krakowskim Muz. Narodowym. Ułożył teksty tablic pamiątkowych, odsłoniętych przy ulicach Piłsudskiego i Jagiellońskiej w dwudziestą rocznicę wymarszu I Kompanii Kadrowej. Był członkiem Komitetu Budowy Kopca im. Marszałka Piłsudskiego w Krakowie, który sypano w l. 1934–7. Dn. 15 VI 1934 przekazał kierownictwo sekretariatu Tow. Miłośników Historii i Zabytków Krakowa Krystynie Pieradzkiej, a sam objął funkcję sekretarza Towarzystwa (pełnił ją do r. 1936). Po śmierci Piłsudskiego, w r. 1935, uczestniczył w pracach komitetu organizacyjnego krakowskich uroczystości pogrzebowych, a następnie w urządzeniu w Krakowie wystawy książek i grafik o zmarłym. W r. 1936 za zgodą Min. WRiOP został przewodniczącym komitetu opieki nad Stanisławem Wyspiańskim, synem poety. T.r. przeprowadził remont budynku AAD przy ul. Siennej 16 i współorganizował pierwsze «Dni Krakowa», podczas których lajkonik wystąpił w odtworzonym stroju; był też jednym z organizatorów Nadzwycz. Zjazdu Bibliotekarzy i Bibliofilów w Krakowie (10–11 XI). W l. 1936–8 był zastępcą przewodniczącego (Mariana Dąbrowskiego) sekcji organizacyjno-propagandowej Wojewódzkiego Komitetu Pomocy Zimowej Bezrobotnym w Krakowie. Podczas zebrania organizacyjnego Obozu Zjednoczenia Narodowego w Krakowie 17 VI 1937 wszedł do Rady jego sektora miejskiego. Przyczynił się do zorganizowania pierwszego konkursu szopek krakowskich (21 XII t.r.) i był członkiem jego jury.
Po wybuchu drugiej wojny światowej S. ewakuował się 2 IX 1939 z Krakowa, a następnie przekroczył granicę Rumunii, gdzie został internowany w ośrodku dla polskich uchodźców w Turnu Severin (obecnie Drobeta-Turnu Severin). W tamtejszej świetlicy wystawiono pięć spektakli «Szopki krakowskiej» wg pomysłu S-a i ze słowem wstępnym w języku polskim i rumuńskim Jana Pastwy. Do końca wojny przebywał prawdopodobnie w Rumunii. W r. 1945 wrócił S. do Krakowa i 1 X t.r. został ponownie przyjęty do pracy w Zarządzie Miejskim, a następnie oddelegowany do Muz. Przemysłu Artystycznego, kierowanego przez jego przyjaciela, Kazimierza Witkiewicza. Jako kustosz prowadził tam gabinet rycin, opracowując i powiększając uszczuplone w czasie wojny zbiory oraz współorganizował wystawy, m.in. w r. 1947 ekspozycję dzieł Stanisława Wyspiańskiego. Dn. 22 XII 1945 zasiadł w jury pierwszego powojennego konkursu szopek krakowskich. W l. 1946–9 publikował artykuły o Muz. Przemysłu Artystycznego w „Dzienniku Polskim”, „Echu Krakowa” i „Naprzodzie”. Na walnym zebraniu Tow. Miłośników Książki 14 XI 1946 został ponownie wybrany na jego sekretarza. Po upaństwowieniu 1 I 1950 Muz. Przemysłu Artystycznego i włączeniu go 1 VIII t.r. do Muz. Narodowego w Krakowie jako Oddz. Przemysłu Artystycznego pracował tam do r. 1951. Zmarł 29 XI 1956 w Krakowie, został pochowany 3 XII na cmentarzu Rakowickim. Był odznaczony m.in. Krzyżem Walecznych (1922), Krzyżem Legionowym (1926), Złotym Krzyżem Zasługi (1929) i Krzyżem Niepodległości (1931); został też mianowany w r. 1933 oficerem Orderu Korony Włoskiej, a w r. 1937 wyróżniony Srebrnym Wawrzynem Akademickim PAL.
W małżeństwie zawartym 5 VIII 1937 z Kornelią Michaliną Mądrzykowską, córką Michała Filipa Mądrzykowskiego (zob.), S. dzieci nie miał.
Historyczna wystawa legionowa i niepodległościowa Zagłębia Dąbrowskiego. Katalog 1904–1914–1918, Sosnowiec 1934; Katalog historycznej wystawy Legionów Polskich w Muzeum Narodowym w Krakowie, Kr. 1934; Katalog wystawy Legionów Polskich, wrzesień–październik 1924, Kr. 1924; Rejestr pracowników Muzeum Narodowego w Krakowie, Kr. 2004 I; – Bieńkowski W., Strażnicy dziejów miasta narodowej pamięci. Towarzystwo Miłośników Historii i Zabytków Krakowa w latach 1896–1996, Kr. 1997; Brzoza C., Kraków między wojnami. Kalendarium 28 X 1918 – 6 IX 1939, Kr. 1998; Cisek J., Józef Piłsudski w Krakowie, Kr. 2003; Dubicki T., Polscy uchodźcy w Rumunii 1939–1945, W. 1995; Dzieje Krakowa, Kr. 1997 IV; Kiełbicka A., Archiwa krakowskie na tle polskiej nauki historycznej 1878–1951, Kr. 1993 s. 160–1; Kossewska E., Związek Legionistów Polskich 1922–1939, W. 2003; Lipska H., Nadzwyczajny Zjazd Bibliotekarzy i Bibliofilów ku uczczenia pamięci marszałka Józefa Piłsudskiego w Krakowie 10–11 XI 1935 r., „Przegl. Bibliot.” R. 9: 1935 z. 4 s. 202, 205; Litewka A., Tradycje Archiwum Samorządowego miasta Krakowa, w: Archiwa samorządowe w służbie mieszkańców i administracji publicznej. Referaty II Krajowego Sympozjum Archiwalnego 28–29 września 1999 r., W. 1999 s. 76–9; Szornel-Dąbrowska B., Towarzystwo Miłośników Książki w Krakowie w latach 1922–1939, Kr. 2001; – Estreicher K., Dziennik wypadków, Kr. 2003 III; Leśnodorski Z., Wśród ludzi mojego miasta, Kr. 1968 (fot.); Rocznik oficerski 1923–4, W.; – „Dzien. Pol.” 1945 nr 321 s. 14, 1956 nr 287 (nekrolog) – AP w Kr.: Gimn. i Liceum św. Jacka w Kr., sygn. GLJ 34–41 (katalogi szkolne z l. 1899–1907), sygn. GLJ 85 (protokoły egzaminu dojrzałości z r. 1907), Arch. Aktów Dawnych m. Kr., sygn. APKr 162, 166, 175 (koresp. i spraw. z l. 1923–45), Tow. Miłośników Hist. i Zabytków Kr., sygn. TMK 27, 33, 48, 50, 56, 57, Woj. Obywatelski Komitet Pomocy Zimowej Bezrobotnym w Kr., sygn. 1924/4, 1924/8, Komitet Organizacyjny Pogrzebu Józefa Piłsudskiego w Kr., sygn. IT 1036, sekretariat prezydenta Kr., bez sygnatury (wykaz uroczystości z l. 1932–8), Muz. Przem. Artyst. w Kr., sygn. MPA 8, 16, 24, 134, 178, 180, 188, 192; Arch. UJ: sygn. WF II 347, WF II 373; Arch. Urzędu M. Kr.: sygn. A 343, PRN 1957 (akta osobowe S-a); Arch. USC w Kr.: Akt małżeństwa nr 53/310, akt zgonu nr K 930/56; B. Jag.: Dok. życia społ., klepsydry, sygn. XXI 39, sygn. 224650 V k. 324 (dot. ojca S-ka, Piotra), rkp. 9116 III (dyplom nadania w r. 1937 Wacławowi Anczycowi godności honorowego członka Tow. Miłośników Hist. i Zabytków Kr.), sygn. 9573 IV k. 122, 202 (koresp. Władysława Semkowicza), sygn. Przyb. 131/57 cz. 2 (koresp. Michała Siedleckiego), sygn. Przyb. 272/70 (koresp. Henryka Jasieńskiego), sygn. Przyb. 621/75 (koresp. Aleksandra Birkenmajera), sygn. Przyb. 234/89 (koresp. Leona Płoszewskiego), sygn. Przyb. 53/91 (papiery Kazimierza Czachowskiego); B. Nauk. PAU i PAN w Kr.: rkp. 3770 t. 2 k. 54–5 (koresp. Henryka Mościckiego), rkp. 4695 t. 2 k. 1–13 (koresp. ks. Jana Fijaka); CAW: sygn. AP 1769/89/4899 (akta osobowe S-a, fot.).
Krystyna Jelonek-Litewka