Sołtyk Maciej h. własnego (zm. 1780), kasztelan warszawski. Był synem kaszt. lubelskiego Józefa Franciszka (zob.) i Konstancji z Drzewickich, młodszym bratem woj. łęczyckiego Tomasza (zob.) i bpa krakowskiego Kajetana (zob.).

Z pomocą starszych braci 7 XII 1756 otrzymał S. kaszt. warszawską, za którą dziękował Augustowi III na radzie senatu, obradującej w Warszawie od 30 X do 7 XI 1758. Poparł królewską inicjatywę nadania lenna kurlandzkiego królewiczowi Karolowi i podpisał 7 XI t.r. uchwałę rady w tej sprawie. Występował przeciw «familii» podczas sejmu 1762 r., zerwanego pod pretekstem udziału nieindygenów – Brühlów. Był także na radzie senatu w marcu 1763 i podpisał jej uchwały. W bezkrólewiu po śmierci Augusta III przyłączył się 10 V 1764 wraz z braćmi do manifestu (oblatowanego 15 V w Zakroczymiu) przeciw konwokacji, zdominowanej przez «familię» i podążył wraz z obozem opozycyjnym do Kozienic. O losach S-a w miesiącach letnich t.r. niewiele wiadomo; być może towarzyszył bratu Kajetanowi. Na pewno był obecny podczas jego pobytu w Warszawie na Solcu, tuż przed rozpoczęciem sejmu elekcyjnego (25 VIII 1764). Po klęsce obozu hetmańskiego wspólnie z braćmi recesował się 28 IX w grodzie chęcińskim od majowego manifestu. W imieniu braci Sołtyków jeździł z tym recesem do Stanisława Augusta; został przyjęty przez niego na audiencji 3 X 1764. Wkrótce, 21 X, chodził «na assamble» do króla, żeby uzyskać termin audiencji dla brata biskupa.

W tym czasie nastąpiło dramatyczne pogorszenie stosunków S-a z żoną, poślubioną ok. r. 1748 Salomeą z Nakwaskich. Wg jej oskarżeń, zawartych w liście do Stanisława Augusta z listopada 1766, do małżeństwa 13-letniej zamożnej jedynaczki doprowadził bp Kajetan Sołtyk jedynie w celu przejęcia jej majątku po rodzicach. Teraz żona oskarżała S-a iż, całkowicie podporządkowany bratu, próbował ją otruć, potem wbrew jej woli zgodził się oddać dzieci na wychowanie biskupowi, w końcu groził, że zamknie żonę w klasztorze. Po zbrojnej napaści, o której zorganizowanie obwiniała S-a, uszła w listopadzie 1766 do Królewca, skąd zwróciła się o pomoc do Stanisława Augusta. Jednak konflikt został prawdopodobnie złagodzony i na początku l. siedemdziesiątych małżeństwo trwało.

W konfederacji radomskiej S. nie brał udziału, podobnie w barskiej. Upominał się wraz z bratem Tomaszem o uwięzionego brata Kajetana, pisząc w sprawie jego uwolnienia listy do Jakuba Psarskiego, posła polskiego w Rosji, i do carycy Katarzyny II (15 XI 1767). Po powrocie biskupa z zesłania spotykał się z nim w Opolu w Lubelskiem. Zdradzający objawy rozstroju nerwowego biskup odnosił się do S-a z urąganiem i lekceważeniem; wcześniej jeszcze dał wyraz niewielkiego doń zaufania, wyznaczając brata Tomasza Sołtyka na opiekuna udającego się w r. 1771 za granicę syna S-a Stanisława, a więc stryja chłopca, nie zaś jego ojca. W r. 1775 przez żonę pertraktował S. w sprawie spłaty długu z gen. Andrzejem Mokronowskim; w tym czasie przenosił którąś z córek od sakramentek do innego zakładu (szkoły?). Był w Warszawie na sejmie 1776 r.

Mało zaangażowany w działalność polityczną, S. prowadził spokojne, ziemiańskie życie w dobrach Krysk w ziemi czerskiej, wniesionych przez żonę wraz z majątkami w ziemi zakroczymskiej, wyszogrodzkiej i w woj. rawskim. Miał też po matce dobra Majdan w woj. bracławskim. Wspominany był jako dobry gospodarz. Zmarł 2 I 1780 w Krysku i tam został pochowany.

Z małżeństwa z Salomeą z Nakwaskich (zm. w Krysku 10 XII 1780), córką Józefa, kaszt. rawskiego (zob.) pozostawił S. trzech synów: Józefa, kaszt. zawichojskiego (zob.), Macieja Kajetana, sekretarza w. kor. (zob.), Stanisława, senatora Król. Pol. (zob.) i trzy córki: Konstancję, zamężną Niceforową Gorzeńską, Magdalenę, 1.v. Sebastianową Bystrzonowską (ślub 2 VIII 1766), 2. v. Wojciechowa Straszową, i Teresę (zm. 1814), żonę Antoniego Sieroszewskiego, kaszt. krzywińskiego (zob.), która po jego śmierci, przeszło 50-letnia, 16 V 1803 poślubiła 26-letniego Marcina Czetwertyńskiego.

W literaturze często mylono S-a z Maciejem Sołtykiem, woj. sandomierskim (zob.).

Epitafium w kościele paraf. w Krysku koło Płońska; – Żychliński, XVII; Katalog zabytków sztuki w Pol., X z. 16; – Mejbaum W., O tron Stanisława Augusta, Lw. 1914; Rudnicki K., Biskup Kajetan Sołtyk 1715–1788, W. 1906 (mylony w indeksie z Maciejem Sołtykiem, woj. sandomierskim); – Diariusz […] sejmu 1776…, [W. 1776]; Teki Dworzaczka CD-ROM, Kórnik 1995; – B. Czart: rkp. 687 s. 511–512, rkp. 3859; B. Jag.: rkp. Przyb. 382/75, 6147/15; B. Kórn.: rkp. 11457; B. Nauk PAU i PAN w Kr.: rkp. 7624; B. Ossol.: rkp. 714 k. 405, 406; AP m. st. Warszawy, Oddz. w Grodzisku Maz.: Akta stanu cywilnego gminy Krysk z l. 1745–1808.

Maria Czeppe