Maciej z Legnicy (zm. ok. 1413), profesor uniwersytetów praskiego i krakowskiego. Ślązak, pochodził z mieszczańskiej rodziny, syn Hildebranda, starszy brat Jana z Kluczborka, profesora Uniw. Krak. (zob.). Studia uniwersyteckie rozpoczął M. w Pradze ok. r. 1371, stopień bakałarza sztuk wyzwolonych uzyskał 27 II 1374 pod kierunkiem magistra Mensona z Beckhausen, późniejszego profesora teologii i autora komentarza do „Sentencji” Piotra Lombarda, używanego w Pradze i Krakowie. Mistrzem sztuk wyzwolonych został M. dopiero 13 I 1379 jako uczeń jednego z najwybitniejszych profesorów praskich XIV w. Konrada z Soltau. Następnie rozpoczął wykłady na wydziale sztuk wyzwolonych uniwersytetu praskiego, m. in. w r. 1386 wykładał „Etykę Nikomachejską” Arystotelesa w oparciu o komentarz augustianina Henryka z Alemanii. W semestrze zim. 1389/90 M. był dziekanem wydziału sztuk wyzwolonych. Za jego kadencji przeprowadzono zmianę pierwotnych statutów wydziału. Do r. 1397 M. był kilkakrotnie członkiem komisji egzaminacyjnych dla bakałarzy i magistrów nacji polskiej. Równocześnie studiował na wydziale teologii uniwersytetu praskiego; licencjatem został w r. 1397. Profesorem teologii był już 19 VI 1400. M. opuścił Pragę prawdopodobnie w r. 1409, w czasie rozłamu o podłożu doktrynalnym i narodowościowym wśród studentów i profesorów uniwersytetu praskiego. Miast iść z większością swych rodaków ze Śląska do Lipska, M. przyjechał do Krakowa (ok. r. 1412) i został wpisany w poczet mistrzów Uniw. Krak. Czy istotnie wykładał na Wydziale Teologii, nie wiadomo. Dotychczasowe badania przyjmują, że M. zmarł ok. r. 1413, wkrótce po wpisaniu się na studium krakowskie.
W spuściźnie naukowej i pisarskiej M. pozostawił Lectura super decem libros Ethicae ad Nicomachum Aristotelis, dzieło mało oryginalne, w którym M. w pięciu pierwszych księgach zachował przynajmniej samodzielność werbalną, w pozostałych zaś przejął tekst Henryka z Alemanii dosłownie. M. był autorem obszernej Postilla magna super epistolas dominicales (Inc.: «Circumfulsit eum lux»), która zawiera prolog, teksty epistoł na każdą niedzielę, teksty właściwych kazań oraz komentarze teologiczne. Postilla magna znana jest obecnie z odpisów w rękopisach monachijskich (Clm 8235, Clm 18718) i z rękopisów biblioteki benedyktynów w Göttweig (nr 303, 304). Natomiast przez cały XV w. ciesząca się ogromną popularnością Postilla parva (Inc.: «Videte, quoniam non mihi soli laboravi») zawiera teksty epistoł i kazania wyjęte z Postilla magna bez komentarzy teologicznych. Nadto M. jest autorem Sermo in exequiis Johannis de Jenstein (wydane przez G. Sommerfeldta), komentarza do listów św. Pawła Apostoła Ad Romanos i I Ad Corinthios oraz wielu kazań i kwestii teologicznych, m. in. o kapłanach, godzinach kanonicznych, mszy Św., zakonnikach i studentach. Nie jest stwierdzone, czy M. był autorem traktatu „Concordantia evangelistarum de passione Domini”; ostatnio wskazuje się raczej na Mateusza z Krakowa. Brak dotąd śladów biblioteki M-a.

Repertorium biblicum medii aevi…, Collegit… F. Stegmüller, Matriti 1951 III 554 nr 5552–4; – Barycz H., Z dziejów polskich wędrówek naukowych za granicę, Wr. 1969; Fijałek J., Matthias von Liegnitz, „Der Katholik” Bd. 78: 1898 s. 380–2; tenże, Studia do dziejów Uniwersytetu Krakowskiego, „Rozpr. AU Wydz. Filol.” T. 29: 1899; Franz A., Der Magister Nikolaus Magni de Jawor. Ein Beitrag zur Literatur- und Gelehrtengeschichte des 14. und 15. Jahrhunderts, Freiburg im Breisgau 1898; tenże, Matthias von Liegnitz und Nicolaus Stoer von Schweidnitz, „Der Katholik” Bd 78: 1898 s. 1–23 (podstawowa praca o M-u pisana z pozycji niemieckich); Hornowska M., Zdzitowiecka-Jasieńska H., Zbiory rękopiśmienne w Polsce średniowiecznej, W. 1947 (m. in. o pismach M-a, które zaginęły wraz z zasobami B. Narod. w W.); Korolec J. B., Komentarz Macieja z Legnicy do „Etyki Nikomachejskiej” w rękopisie biblioteki uniwersyteckiej w Pradze 1941 (X F 15), „Mater. i Studia Zakł. Hist. Filoz. Staroż. i Średn.” T. 7: 1967 s. 38–50; Kozłowska-Budkowa Z., Odnowienie jagiellońskie Uniwersytetu Krakowskiego (1390–1414), w: Dzieje Uniwersytetu Jagiellońskiego w l. 1364–1764, Kr. 1964 I; Krzyżaniakowa J., Związki Uniwersytetu praskiego z Uniwersytetem Krakowskim w drugiej połowie XIV wieku, „Acta Univ. Carolinae. Hist. Univ. Carolinae Prag.” T. 5: 1964 s. 111–3, 119, 125–9, 132 (w części stwierdzeń M. pomylony z Mikołajem z Kurowa); Ligacz R., Jan z Kluczborka, „Kwart. Opolski” R. 7: 1961 z. 3 s. 4–8; Maleczyńska E., Ruch husycki w Czechach i w Polsce, W. 1959; Sommerfeldt G., Die Leichenpredigt des Magister Matthias von Liegnitz auf den Tod des Prager Erzbischofs Johann von Jenstein, „Mitteilungen d. Vereins f. Geschichte d. Deutschen in Böhmen” Jg 42: 1903 s. 269; Tříška J., Literární činnost předhusitské University, Praha 1967; Zathey J., Biblioteka Jagiellońska w latach 1364–1492, w: Historia Biblioteki Jagiellońskiej, Pod red. I. Zarębskiego, Kr. 1966 I; – Album stud. Univ. Crac., I 5; Liber decanorum Facultatis Philosophicae Universitatis Pragensis…, Pragae 1830 I/1; Polonica w średniowiecznych rękopisach bibliotek monachijskich, Oprac. J. Wolny, M. Markowski, Z. Kuksewicz, Wr.–W.–Kr. 1969 s. 33–4, 81–3, 143.
Marian Zwiercan