Maciej z Lubstowa h. Laska (zm. 1408), zwany Maczuda, wojewoda gniewkowski (inowrocławski). Pochodził z średniej rodziny rycerskiej, osiadłej na pograniczu wielkopolsko-kujawskim nad Gopłem i stanowiącej zapewne boczne odgałęzienie możnych Leszczyców z Kościelca. Braćmi M-a byli Bogusz i Świętopełk z Cienina, bliskimi krewnymi (prawdopodobnie stryjecznymi braćmi) – bp krakowski Piotr Wysz i cześnik kaliski Świętopełk z Radolina oraz dziedzice Piasków, wśród nich dziekan kruszwicki Stanisław. Ojca M-a można dopatrzyć się w Grzymku z Cienina, poległym w wielkopolskiej wojnie domowej (1383). M. otrzymał (1393/4) urząd kasztelana śremskiego, a niebawem (1397/8) został wojewodą gniewkowskim. Towarzyszył Władysławowi Jagielle m. in. przy akcie odnowienia Akad. Krak. (1400) oraz podczas układów polsko-krzyżackich w Raciążku (1404). W r. 1401 był współwystawcą radomskiego dokumentu Rady Koronnej, zatwierdzającego nowy kształt unii polsko-litewskiej. Król używał go w misjach dyplomatycznych; zapewne taki charakter miała jego podróż do Prus, jaką odbył na przełomie 1405/6 r., wspólnie ze starostą dobrzyńskim Piotrem.
M. pojawia się często w źródłach jako asesor sądów królewskich i ziemskich w Wielkopolsce (Gniezno, Konin, Kościan) i na Kujawach. O uznaniu dlań wśród szlachty świadczy częste powoływanie go do roli arbitra. W r. 1401, wespół z cześnikiem Świętopełkiem z Radolina, świadczył przed sądem sieradzkim jako przedstawiciel h. Laska w sprawie o naganę szlachectwa. W sądzie brzeskim kujawskim uzyskał prawem bliższości wieś Połajewek nad Gopłem. Spór majątkowy M-a z arcbpem gnieźnieńskim Dobrogostem z Nowego Dworu oparł się o papieża, który powierzył (1399) jego rozpatrzenie prepozytowi kruszwickiemu. M. zmarł wczesnym latem 1408 r.; dn. 27 VIII t. r. przedłożono w sądzie konińskim królewski list inhibicyjny dla wdowy po nim Katarzyny.
Pozostawił M. trzech synów: Zygmunta, Piotra i Mikołaja. Dwaj pierwsi obrali stan duchowny; Zygmunt (w literaturze mylnie uznawany za brata M-a) już w r. 1393 otrzymał, dzięki poparciu bpa Piotra Wysza, kanonię włocławską z prebendą Orle. Zrezygnował z niej w r. 1419 na rzecz brata Piotra. Był także kanonikiem gnieźnieńskim, krakowskim, poznańskim i kustoszem kieleckim. Piotr studiował prawo kanoniczne w Padwie, posiadał kanonię gnieźnieńską i krakowską, doszedł do urzędu kustosza poznańskiego. Mikołaj piastował godności ziemskie: chorąstwo brzeskie kujawskie, następnie kasztelanię kruszwicką. Rozszerzył rodzinny stan posiadania, przejmując Radolin po wygaśnięciu w linii męskiej tamtejszych Leszczyców. Małżeństwo z Dziwiszką z Wartkowic przyniosło mu ponadto dobra w ziemi łęczyckiej.
Gąsiorowski A., Urzędnicy wielkopolscy 1385–1500, P. 1968; – Fijałek J., Polonia apud Italos scholastica. Saec. XV, Crac. 1900 I nr 8; Karwowski S., Geschichte des Hauses Leszczyc von Radolin Radoliński, P. 1908 s. 6–13; Kijak S., Piotr Wysz biskup krakowski, Kr. 1933 s. 1–4; – Akta Unii, nr 44; Die ältesten grosspolnischen Grodbücher, Wyd. J. Lekszycki, Leipzig 1887–9 I–II; Cod. diplomaticus urbium Magni Ducatus Posnaniensis, Wyd. H. Wuttke, Leipzig 1864 nr 215; Cod. Pol., II; Cod. Univ. Crac., I; Długosz, Vitae episcoporum Poloniae, w: tenże, Opera, I; Dokumenty kuj. i maz.; Kod. m. Krak., I; Kod. Wpol., III; Kronika Jana z Czarnkowa, Mon. Pol. Hist., II 731; Das Marienburger Tresslerbuch der Jahre 1399–1409, Wyd. E. Joachim, Königsberg 1896 s. 366, 381; Repertorium Germanicum, Wyd. E. Göller, G. Teilenbach, K. A. Fink, Berlin 1933–58 II 1047 III 142–3, IV 2189, 2747, 3081, 3083, 3091, 3167–9, 3365–6, 3400; Die Staatsverträge des Deutschen Ordens in Preussen im 15 Jahrhundert, Wyd. E. Weise, Königsberg-Marburg 1939–55 I; Wybór zapisek sądowych grodzkich i ziemskich wielkopolskich z XV wieku, Wyd. F. Piekosiński, Kr. 1902 nr 801–2; Zapiski herbowe z dawnych ksiąg ziemskich przechowywanych w archiwach radomskim i warszawskim, Wyd. K. Potkański, Arch. Kom. Hist. AU, Kr. 1886 III nr 17; – AGAD: Metryka Kor. księga 55 f. 214, Komisja Rządowa Spraw Wewnętrznych rkp. 460 A s. 10, Księgi ziemskie brzeskie, księga 1 f. 54, księga 2 f. 69–70, 97, 105–6, 108, 128, 146, 228, księga 3 f. 106, Księgi ziemskie łęczyckie, księga 4 f. 300, księga 5 f. 72, 185, 192; Arch. Państw. w P.: Księgi ziemskie gnieźnieńskie księga 1 f. 38, 44–6, Księgi ziemskie kaliskie, księga 1 f. 23, Księgi ziemskie konińskie księga 1 f. 1–2, 32, 37, 39, 41, 44, 110, 126–7, 153, 155, 157; WAP w Bydgoszczy: Strzelno Kl. B 1 f. 2–3.
Janusz Bieniak