Badeni Marcin († 1824), syn Sebastjana i Marjanny z Lisowskich, ur. w połowie XVIII w. (ścisła data nieustalona). Ojciec jego był sędzią wielkorządowym krakowskim i w czasie konfederacji barskiej należał do zwolenników St. Augusta. Wcześnie, bo już w r. 1775, rozpoczął B. służbę publiczną jako jeden z komisarzy do spisywania dóbr zakonu jezuitów po jego kasacie. Z funkcyj swych wywiązał się wzorowo. Spotykamy go później przy boku Stanisława Małachowskiego. Następnie posłował z woj. bracławskiego, a na sejmie czteroletnim w r. 1791 został wybrany do Komisji Policji. Mimo braku wykształcenia został dzięki bratu swemu regentowi kanc. Stanisławowi wcześnie powołany na dwór Stanisława Augusta i otrzymał do administrowania dobra stołowe litewskie po usunięciu Tyzenhauza. Był dyrektorem 3-ej kancelarji przybocznej króla i redagował z jego ramienia listy na sejmiki z połowy lutego 1792 r. Spotykamy go następnie w spisie członków Towarzystwa Przyjaciół Konstytucji 3-go Maja; później na sejmie grodzieńskim przy boku króla. W czasie insurekcji kościuszkowskiej z polecenia St. Augusta bywał u Kołłątaja. Po trzecim rozbiorze nabył od Hieronima Sanguszki dobra Bejsce w Sandomierskiem oraz Kołaczkowice, Ruszczę i Branice w Krakowskiem i osiadł na roli, poświęcając się gospodarstwu. Na widownię polityczną wypłynął powtórnie w okresie Księstwa Warszawskiego. Wszedł początkowo do Rządu Centralnego Galicji, a następnie mianowany został radcą Stanu i dyrektorem dóbr i lasów narodowych w Księstwie w r. 1810. W Radzie Generalnej Konfederacji w r. 1812–3 zajmował stanowisko chwiejne. Bignon nie zaliczał go do grona bezwzględnych zwolenników porozumienia z Rosją; w każdym razie – pewne inspiracje od Aleksandra mogły doń trafiać za pośrednictwem Tomasza Wawrzeckiego, którego siostra była jego żoną. Poparł też 30 IV 1813 wniosek w sprawie rozejścia się członków Rady Konfederackiej, jaki postawili zwolennicy porozumienia z Rosją. Podkreślić należy, że łączyły go bliskie stosunki z Puławami, nawiązane jeszcze w r. 1786; służył on często radą i pomocą Czartoryskim w ich kłopotach finansowych. Po upadku Księstwa Warszawskiego został początkowo prezesem Komisji Włościańskiej dla Wolnego Miasta Krakowa. Że traktował tę kwestję z trzeźwym konserwatyzmem, widać z jego słynnego powiedzenia o dekrecie grudniowym 1807 r.: chłopom zdjęto z nóg kajdany, ale zarazem ściągnięto buty. W r. 1816 mianowany kasztelanem Królestwa Kongresowego, w rok później objął stanowisko zastępcy ministra przychodów i skarbu z prawem zasiadania w Radzie Stanu i w Radzie Administracyjnej. Funkcje te sprawował do r. 1818. W r. 1819 mianowany senatorem wojewodą, wkońcu tegoż roku został prezesem sądu najwyższej instancji, a w r. 1820 ministrem sprawiedliwości. Na tem stanowisku dążył m. in. do zbagatelizowania sprawy aresztowanych w r. 1821 studentów, którzy stanowili jedną z komórek Towarzystwa Patrjotycznego, i chciał całą sprawę skierować pod sąd policji poprawczej. Pozatem żywo interesował się losem Akademji Krakowskiej i przy jej reorganizacji starał się powstrzymać Wodzickiego od zbyt reakcyjnych posunięć. Popierał później na stanowisko rektora Akademji, gdy kandydatura Jana Śniadeckiego okazałą się niemożliwa, Józefa hr. Załuskiego. Funkcje ministra sprawiedliwości pełnił B. do końca życia. W domu jego schodziło się najlepsze towarzystwo stolicy. Pozostawał w przyjacielskich stosunkach z wielu wybitnemi osobistościami, m. in. ze Staszicem. Braki wykształcenia nadrabiał wybitną inteligencją, przenikliwością umysłu i dużem doświadczeniem. Był zdecydowanym przeciwnikiem cudzoziemczyzny, nosił się po polsku i już w oczach współczesnych był uosobieniem starego szlachcica. Posiadał bogatą bibljotekę i przechowywał pieczołowicie tę część archiwum Stanisława Augusta, którą mu król przed wyjazdem do Grodna powierzył, a która sczasem jako »Archiwum Popielów« weszła w skład Głównego Arch. Państwowego w Warszawie. Umarł w Warszawie w listopadzie 1824 r., pochowany w Bejscach. Zostawił z Marjanny Wawrzeckiej, stolnikówny brasławskiej, syna Sebastjana, szambelana Fryderyka Augusta, księcia warsz., i córki: Zofję Popielowa (matkę arcybiskupa Wincentego) i Ludwikę Byszewską.

Archiwum Akt Dawnych w Warszawie: Rada Administracyjna nr 167, 185, 698; Sekretarjat Stanu nr 7, 142; Handelsman Marceli, Instrukcje i depesze rezydentów francuskich w Warszawie, Kr. 1912; »Kurjer Warszawski« 1824, nr 272, 273, 275; Mowa na pogrzebie Marcina Badeniego… przez Kajetana Koźmiana, 1824; Bignon Edward, Polska w r. 1811 i 1813, Wil. 1921, II 105, 106; Pamiętniki Kajetana Koźmiana, P. 1858, 270–298; Pamiętniki J. U. Niemcewicza, P. 1851, I 173, 207, II 436; Pamiętniki hr. St. Wodzickiego, Kr. 1888, 150–151 i in.; Askenazy Sz., Łukasiński, W. 1930; Ręgorowicz L., Szkolnictwo W. M. Krakowa w dobie kuratorji J. Załuskiego, W.-Lw. 1930, 48 i in.; Skałkowski A., Towarzystwo Przyjaciół Konstytucji 3 Maja, Pamiętnik Bibljoteki Kórnickiej 1930; Korzon Tad. Wewnętrzne dzieje Polski za St. Augusta, wyd. II, III 22; Dziennik podróży Stanisława Staszica, Kr. 1931, 365–366; Smolka S., Polityka Lubeckiego przed Powstaniem Listopadowem, I 456, 458, II 439, 536; Tokarz W., Ostatnie lata Hugona Kołłątaja, 111; Dębicki L., Puławy, Lw. 1888, III 232–237; W. Enc. Il., Rodzina-Herbarz szlachty polskiej, W. 1904; Konopczyński Wł., Od Sobieskiego do Kościuszki, 225, 229; Tomkowicz St., Z wieku St. Augusta, Kr. 1882, cz. I 85/86.

Maksymiljan Meloch