Ledóchowski Marcin h. Szaława (ok. 1747–1791), starosta rudecki i bronowski, generał-adiutant, poseł na Sejm Czteroletni. Ur. zapewne na Wołyniu ok. r. 1747 (wg Łozy w 1751), był synem Józefa, starosty karlikowskiego, i Konstancji z Aleksandrowiczów, bratem Mikołaja (zob.). Kształcił się w Szkole Rycerskiej w l. 1765–8. W r. 1769 został kapitanem wojsk kor., a w r. 1775 generałem adiutantem króla. L. w r. 1777 nabył Nowydwór w ziemi stężyckiej; sprzedał go, podobnie jak i pięć wsi, w r. 1781. Starostwo rudeckie uzyskał w r. 1778, bronowskie zaś dostał prawem emfiteutycznym na 50 lat w r. 1775 – wg Uruskiego – natomiast Boniecki podaje, że L. został starostą bronowskim w r. 1783. Może ta późniejsza data jest prawdziwa, bowiem w tym właśnie roku L. otrzymał konsens na wykup puszczy Bronowskiej.
Po ostrej walce na sejmiku wiskim w r. 1788, na który stanęło aż siedmiu kandydatów do poselstwa, a wpływowa opozycja antykrólewska usiłowała przeforsować swoich ludzi, L. został posłem na sejm dzięki przejściu ostatecznie listy królewskiej. Autorzy herbarzy i historii rodu przypisują L-emu talenty krasomówcze, ale jest mało prawdopodobne, by był świetnym oratorem sejmowym, sam bowiem uskarżał się na «słabe piersi», które mu «mówić nie pozwalały». Jego «słabe piersi» wykorzystał nawet autor poświęconej mu zagadki sejmowej. Przemawiał jednak w sejmie nie rzadziej niż większość posłów, niektóre zaś jego «głosy» były współcześnie ogłaszane drukiem. Zabierał głos głównie w sprawach podatkowych (m. in. 5 i 17 III 1789), poboru rekruta (w listopadzie t. r.), donatyw (4 i 22 III, 15 IV 1790); zgłosił też projekt w sprawie propinacji i czopowego z miast (27 I 1789). Bronił również interesów swoich współziomków: dn. 2 III 1790 r. wywodził, iż obywatele ziemi wiskiej są tak ubodzy, że nie mogą płacić ofiary dziesiątego grosza, i postulował, by przyjąć za podatek należną im zapłatę za żywność pobraną przez wojsko rosyjskie. Być może współziomkowie docenili jego zabiegi, gdyż w r. 1790 obrali go marszałkiem sejmiku wiskiego. Stanisław August obdarzył go już 27 VI 1789 r. Orderem Św. Stanisława. L. zmarł 9 IX 1791. Był dwukrotnie żonaty, najpierw z Elżbietą (Izabelą) z Hubińskich, wdową po kaszt. wiskim Kazimierzu Karasiu (zob.), następnie z Marianną (Marcjanną) z Łączyńskich, wdową po chorążym wiskim Rembielińskim. Miał synów: Jana (zob.) i Józefa, kapitana W. P. (zm. 1866).
Estreicher; Finkel, Bibliografia; Boniecki; Kossakowski S. K., Monografie historyczno-genealogiczne niektórych rodzin polskich, W. 1860 II 16; Niesiecki; Uruski; Żychliński; Łoza S., Kawalerowie Orderu Św. Stanisława, W. 1925 s. 79; – Barącz S., Pamiętnik szlachetnego Ledóchowskich domu, Lw. 1879 s. 178–9; Gierowski J. A., Sejmik generalny Księstwa Mazowieckiego na tle ustroju sejmikowego Mazowsza, Wr. 1948 s. 201 (tu mylnie jako Marcin star. brzoski); Kalinka W., Sejm Czteroletni, Kr. 1896 II cz. 2 s. 341; Krakowski B., Oratorstwo polityczne na forum Sejmu Czteroletniego. Rekonesans, Gd. 1968; Michalski J., Sejmiki poselskie 1788 (cz. II), „Przegl. Hist.” T. 51: 1960 z. 2 s. 351; Mrozowska K., Szkoła Rycerska Stanisława Augusta Poniatowskiego (1765–1794), Wr.–W.–Kr. 1961 s. 246; Nowak-Dłużewski J., Poezja Sejmu Czteroletniego. Nowe pozycje literackie, „Pam. Liter.” 1950 z. 3–4 s. 982; Skałkowski A. M., Fragmenty, P. 1928; – Diariusz sejmu ordynaryjnego… w Warszawie… 1788, W. (1789–92); Dziennik czynności sejmu… warszawskiego… 1789, 1790, (W. 1789, 1790); Księgi referendarii kor. z 2 poł. XVIII w., Wyd. A. Keckowa i W. Pałucki, W. 1957 II; Mater. do dziej. Sejmu Czteroletniego, II; – Kalendarzyk Narod. y Obcy na R. P. 1792 [P. Zawadzkiego]; – AGAD: Arch. Sejmu Czteroletniego, sygn. 1, 2, 4, 5, 6, 7.
Jerzy Kowecki