Kryszpin-Kirszensztein Marcin (Marcjan) Michał h. własnego (zm. 1700), poseł na sejmy, kasztelan trocki. Drugi z kolei syn Hieronima (zob.) i Anny Młockiej. Brat Michała Antoniego, Andrzeja Kazimierza (zob.) i Jana Hieronima (zob.). W r. 1660 odbył podróż do Włoch, wpisał się do polskiej księgi uniwersyteckiej w Padwie. Po powrocie obrał karierę wojskową, w r. 1667 był już pułkownikiem a zarazem posłem na sejm. W r. 1674 był także starostą płungiańskim. Ok. r. 1672 poślubił Joannę Wołodkowiczównę, wojewodziankę nowogrodzką, otrzymał w jej posagu dobra Samochwałowicze położone w woj. mińskim. W r. 1674 podpisał elekcję Jana III z tytułem ciwuna wileńskiego. W r. 1675 otrzymał starostwo sądowe orszańskie, które w r. 1699 odstąpił swemu starszemu synowi Jerzemu Hieronimowi. W czerwcu 1684 r. ubiegał się o urząd regenta pieczęci wielkiej W. Ks. Lit. Dn. 18 VI 1687 r. otrzymał godność podstolego W. Ks. Lit., a w r. 1689 został podczaszym W. Ks. Lit. W r. 1692 szlachta mińska obrała go swym posłem na sejm grodzieński zwołany na dzień 9 I 1693 r., obradujący pod laską jego młodszego brata Andrzeja Kazimierza, pisarza polnego lit.
K., podobnie jak jego bracia Andrzej Kazimierz i Jan Hieronim, należał do stronnictwa dworskiego. Do otwartej wojny z Sapiehami przystąpił jednak dopiero po wydaniu przez Trybunał Sądowy w Wilnie zaocznego dekretu odsądzającego Kryszpinów od szlachectwa. W październiku 1696 r., po zerwanej konwokacji, w czasie trwania związku wojska lit., zaczął wraz z Krzysztofem Zawiszą, starostą mińskim, przygotowywać wystąpienie szlachty mińskiej przeciwko Sapiehom i domagać się przeprowadzenia koekwacji praw Korony i W. Ks. Lit. Działalności antysapieżyńskiej nie zaprzestał po zawarciu przez braci 23 XI t. r. ugody z Sapiehami.
W grudniu 1696 r. był K. dyrektorem sejmiku relacyjnego w Mińsku po zerwanym sejmie konwokacyjnym. Na sejmiku tym szlachta mińska złożyła przysięgę, że będzie bronić wolności unii z Koroną i domagać się przeprowadzenia koekwacji praw. Zawiązana została konfederacja. K. był także dyrektorem następnego sejmiku gromnicznego, odbytego w lutym 1696 r. w Mińsku. Posłem na sejm elekcyjny został jednak nie z Mińska, lecz z Witebska. Na sejmie elekcyjnym przyczynił się w dużym stopniu do uchwalenia koekwacji praw W. Ks. Lit. z Koroną. Dn. 1 X 1697 r. otrzymał od Augusta II, w nagrodę za popieranie go w czasie elekcji, kasztelanię trocką. Stosunki jego z Krzysztofem Zawiszą, starostą mińskim, dotąd przyjazne, pogorszyły się, odkąd Zawisza zbliżył się znów do Sapiehów. Dn. 1 II 1698 r. Zawisza odebrał K-owi dyrekcję sejmiku gromnicznego w Mińsku i następnie skłonił szlachtę mińską do pozostawienia w spokoju dóbr sapieżyńskich. W grudniu 1698 r. prowadził K., jako jeden z przywódców obozu republikantów, w imieniu szlachty litewskiej, która chciała rozejść się do domów, układy z Sapiehami pod Kamionką. Zawarty wówczas pod naciskiem ministra saskiego Henryka Flemminga traktat kompromisowy zatwierdził August II w Grodnie. K. zmarł wkrótce potem w r. 1700 (przed 1 IX).
Pierwszą żoną K-a była Joanna Wołodkowiczówna, wojewodzianka nowogrodzka, matka Jerzego Hieronima (zob.), drugą – Anna Zawiszanka, córka Andrzeja, pisarza w. W. Ks. Lit., i Aleksandry Ogińskiej, kasztelanki trockiej, matka Kazimierza, starosty płungiańskiego (zob.), i kilku córek: Heleny, zmarłej dzieckiem, Anny Marianny Biegańskiej, starościny starodubowskiej, Ludwiki Adamowej Grothuzowej, starościny wilkijskiej, Rozalii Elżbiety Janczyńskiej, łowczyny wileńskiej, i Teresy, panny. Trzecią żoną K-a była Katarzyna Rudominianka Dusiatska, wdowa po Władysławie Kierdeju, chorążym grodzieńskim.
Boniecki; Niesiecki; Uruski; Wolff, Kniazowie lit.-rus., s. 318; tenże, Senatorowie W. Ks. Lit, s. 67, 293, 304; – Lappo I. I., Uravnenie prav Velikogo Knjažestva Litovskogo i Korony Polskoj v 1699 g., „Zapiski Rus. Naučnogo Instituta v Belgrade” T. 1: 1930 s. 53–67; – Listy z czasów Jana III i Augusta II, Wyd. W. Skrzydylka, Kr. 1870 s. 73, 101; Vol. leg., IV fol. 981 s. 462, V fol. 296 s. 152; Wykaz podatku podymnego pow. wołkowyskiego, Wyd. S. Krakowski, „Wiad. Studium Prawa Lit. Uniw. Stefana Batorego” (Wil.) T. 1: 1939; Załuski A. Ch., Epistolae historico-familiares, Brunsbergae–Vratislaviae 1709–11 II 441; Zawisza K., Pamiętniki, Wyd. J. Bartoszewicz, W. 1862 s. 12, 25, 48–9, 55, 101, 102, 185, 188, 201; – AGAD: Arch. Radziwiłłów dz. V nr 17937, Arch. Tyzenhauzów G-635, Zbiór z Muz. Narod. poz. 279, 453, 454, 458, 536.
Tadeusz Wasilewski