Ośliński Marcin (ok. 1647–1720), profesor teologii i rektor Akad. Krak. Ur. w Krakowie (wg J. S. Bandtkiego w Zielonkach koło Krakowa), był synem Jana. Dzieciństwo i młodość spędził w Kętach, gdzie uczęszczał do miejscowej szkoły parafialnej. Ok. r. 1667 rozpoczął studia w Akad. Krak.; w r. 1669 uzyskał bakalaureat, a 31 VII 1674 mistrzostwo sztuk wyzwolonych, po czym wszedł na normalną drogę kariery uniwersyteckiej jako docent extraneus Wydziału Filozoficznego (1674/5–1675/6 i 1680/1–1681/2); w l. 1676–80 uczył w kolonii akademickiej w Tucholi i Akad. Lubrańskiego w Poznaniu, trudnił się również prywatną guwernerką w domu Stanisława Krzyckiego. Powróciwszy do Krakowa, od r. 1680/1 pełnił obowiązki kolejno seniora Bursy Filozofów, następnie w l. 1683–5 Bursy Jagiellońskiej, przelotnie również w r. 1682/3 wykładał dialektykę w Szkołach Nowodworskich. Powołany w lipcu 1683 do Kolegium Mniejszego na podstawie kwestii De primo cognitu intellectus nostri (Kr. 1683), w r. 1686 – po przedłożeniu tezy inkorporacyjnej De cognitione animae rationalis in statu separationis (Kr. 1686) – został kolegą większym; uprzednio już (1685/6) piastował urząd dziekana Wydziału Filozoficznego, na który powoływany był jeszcze wielokrotnie, m. in. w l. 1688/9, 1694, 1696, 1698. W druku zadebiutował trzema wydanymi w r. 1683 panegirykami Ferax laurearum (na promocję teologiczną Jana Michalskiego), Applausus gratulatorias (na responsję pro loco do Wydziału Prawa Sebastiana Piskorskiego) i Suada applaudens (na doktorat teologii Marcina Winklera), a następnie w l. 1684–5 ogłosił kilka podobnych w treści i formie utworów dla uświetnienia ważniejszych wydarzeń życia uniwersyteckiego. Objąwszy w r. 1690 katedrę wymowy fundacji P. Tylickiego, został niejako urzędowym panegirystą Uniwersytetu i w tym charakterze jako «orator Tylicianus» wydał drukiem kilka pochwalnych gratulacji, m. in. na ślub królewicza Jakuba Sobieskiego z ks. Jadwigą Elżbietą Neuburską (1691), ingres bpa płockiego Andrzeja Chryzostoma Załuskiego (1693), wstąpienie na tron Augusta II (1697). Nie pozostawił natomiast żadnych literackich śladów jako historiograf uniwersytecki (w okresie od 27 VII 1694 do r. 1713) fundacji Sebastiana Petrycego. Z energią poświęcał się jednak działalności administracyjnej zarówno w Kolegium Większym, w którym wielokrotnie pełnił obowiązki prepozyta i skarbnika Domu, jak i na szerszym forum życia uniwersyteckiego, m. in. jako bibliotekarz biblioteki Kolegium Większego (1696–1702, 1712) i długoletni (1700–19) administrator Drukarni Uniwersyteckiej. Zyskał pochwały współczesnych za ofiarną działalność na stanowisku prepozyta Kolegium Większego w okresie groźnej zarazy i rozproszenia profesorów (3 IX 1707 – 20 IV 1709).

Ok. r. 1690 O. przyjął święcenia kapłańskie i zapewne w tym czasie rozpoczął studia teologiczne jako kanonik (od 1690), później scholastyk kolegiaty Św. Anny (1699). W r. 1700 otrzymał kanonię w kapitule Św. Floriana, z której, tłumacząc się złym stanem zdrowia, ustąpił w r. 1711 i przeszedł na stanowisko dziekana kolegiaty Św. Anny i połączone z nią probostwo w Zielonkach. Przed r. 1714 z prezenty Uniwersytetu został kaznodzieją w katedrze wawelskiej i prepozytem w Nowym Korczynie, ok. r. 1714 dołączył do tych beneficjów probostwo w Proszowicach i altarię ołtarza w stuba communis Kolegium Większego. Równolegle z tymi awansami w karierze kościelnej posuwał się w hierarchii naukowej Wydziału Teologicznego, na który ostatecznie przeniósł się w r. 1699 po uzyskaniu bakalaureatu teologii, obejmując katedrę teologii polemicznej (cursus controversiarum). W jesieni 1711 na podstawie rozprawy Questio theologica de origine seu prima radice haeresium (Kr.) uzyskał licencjat teologii, a w kilka tygodni później 15 XII odbył publiczną dysputę na stopień doktora teologii, broniąc tez swojej dysertacji De ecclesia haereticorum (Kr.). Promowany 12 I 1712, w nieprzyjaznych warunkach ogólnego rozprzężenia: kryzysu wewnętrznego uczelni wywołanego wydarzeniami wojny północnej i epidemii zarazy, przez trzy półrocza (1714/15–1715/16) sprawował urząd rektora Akademii i prowizora Szkół Nowodworskich (1711–20), z którymi zresztą był już uprzednio związany jako wiceprowizor za rządów Krzysztofa Sowińskiego i Piotra Praczlewicza. Czynny do końca życia – jeszcze w l. 1719–20 pełnił obowiązki konsyliarza Kolegium Większego i administratora Drukarni Akademickiej – zmarł w Krakowie 23 VI 1720. W testamencie zapisał legaty pieniężne na rzecz Biblioteki Kolegium Większego (której ofiarował swój księgozbiór), Bursy Jagiellońskiej, Szkół Nowodworskich i kapituły Św. Anny oraz innych kościołów krakowskich.

Nagrobek (epitafium) O-ego z czarnego marmuru z portretem olejnym na blasze w kościele Św. Floriana (fot. w: Cerchowie M. i S., Pomniki Krakowa, Wyd. F. Kopera, Kr.–W. 1904 III 28); Portret (olej.) z 1. pol. XVIII w. w Muz. UJ (reprod. w: Mycielski J., Katalog portretów i obrazów… Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kr. 1913 nr 215); Portret (olej.) w zakrystii kościoła Św. Anny (reprod. w: Tylkowski M., Krótki opis kościoła akademickiego św. Anny, Kr. 1863 s. 50); – Estreicher; Enc. Org.; Słown. Pracowników Książki Pol.; – Bandtkie J. S., Historia Biblioteki Jagiellońskiej, Kr. 1821 s. 86–8; Barycz H., Historia Szkół Nowodworskich, Kr. 1939–47 s. 205–6; Dobrzyniecka J., Drukarnie Uniwersytetu Jagiellońskiego 1674–1783, Kr. 1975; Hajdukiewicz L., Biblioteka Jagiellońska w l. 1655–1775, w: Hist. B. Jag., I; Leniek, Książka pamiątkowa Gimn. św. Anny, s. LXXXIV, LXXXIX, XCIX; – Metryka promowanych Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Krakowskiego z lat 1639–1741, Wyd. H. Barycz, „Nasza Przeszłość” T. 3: 1947 s. 196; Rękopisma Marcina Radymińskiego, Wyd. J. Muczkowski, Kr. 1840 s. 69; Statuta nec non liber promotionum; – Arch. UJ: rkp. nr 1 s. 4–5, 73, nr 21 s. 164–165, nr 22 s. 155, nr 65 s. 9 i passim, nr 46 s. 33, nr 76, 90, 111 s. 42, nr 202 s. 37–59 i n., nr 205 s. 55–56; B. Jag.: rkp. 2316, 2489.

Leszek Hajdukiewicz