Sierakowski Marcin z Bogusławic h. Ogończyk (1563–1613), kasztelan inowłodzki, starosta przedecki. Był drugim synem kaszt. lędzkiego Stanisława (zob.) i Anny Chomieskiej, bratem Janusza (zob.) i Łukasza (zob.).
We wczesnej młodości, ok. 1575 r., dla przyswojenia języka niemieckiego S. został wysłany przez swego dziada, woj. łęczyckiego Jana Sierakowskiego (zob.), do Wrocławia, gdzie przebywał w towarzystwie brata Janusza i dalekiego krewnego Macieja Pstrokońskiego, późniejszego kanclerza w. kor. i bpa kujawskiego. Następnie w tym samym gronie bliskich kształcił się w gimnazjum protestanckim w Goldbergu (obecnie Złotoryja). Po powrocie do kraju podjął studia w r. 1581 na Uniw. Krak. Po raz pierwszy w życiu publicznym spotykamy S-ego w r. 1587 jako posła na sejm elekcyjny; głosował 15 VIII za «Piastem», dopuszczając przy tym możliwość wyboru królewicza szwedzkiego. Później opowiedział się zdecydowanie za tą ostatnią kandydaturą, 26 X t.r. uczestniczył w uroczystym powitaniu Zygmunta Wazy pod murami Torunia, wygłaszając na cześć przybywającego ze Szwecji króla-elekta okolicznościową orację (Oratio ad Sigism[undum] III, nomine aliquot praecipuorum regni procerum et senatorum in campo prope Toruniam habita, Tor. 1587). Wystąpienie toruńskie przyczyniło się do pozyskania względów nowego króla, który wkrótce potem przyjął S-ego na swój dwór i mianował sekretarzem królewskim. Zygmunt III posyłał go z ważnymi poleceniami na sejmiki szlacheckie i używał do różnych misji dyplomatycznych. Wiosną 1589 S. brał udział w rokowaniach z delegatami Brandenburgii i Prus Książęcych, którzy przybyli do Warszawy na sejm kor. Uczestniczył we wstępnych rozmowach w kwaterze zajmowanej przez posłów i 2 IV wspólnie z sekretarzem królewskim Sebastianem Grabowieckim przyprowadził ich na audiencję u Zygmunta III. Nie wiadomo nic na temat dalszej roli S-ego w pertraktacjach, które zakończyły się 13 IV t.r. potwierdzeniem przez króla kurateli margrabiego Jerzego Fryderyka z Ansbach nad chorym umysłowo ks. pruskim Albrechtem Fryderykiem oraz praw Hohenzollernów brandenburskich do ewentualnego następstwa w lenno pruskie. Rok później S. był wysłannikiem króla na sejmik przedsejmowy Prus Królewskich zwołany na 12 II 1590 do Malborka. Zwrócił tu uwagę na bardzo duże prawdopodobieństwo wznowienia wojny z Moskwą, na potrzebę odnowienia układów z Turcją i powstrzymania najazdów tatarskich. Poinformował również o działalności arcyks. Maksymiliana, który mimo porozumienia bytomsko-będzińskiego nie wyrzekł się swych praw do tronu Polski i nadal używał tytułu królewskiego. Druga część misji S-ego dotyczyła kwestii uchwalonych wcześniej podatków. S. nalegał w imieniu Zygmunta III na jak najszybsze przekazanie przez Prusaków zaległych kwot podatkowych do skarbu królewskiego. Porozumiewał się w tej sprawie jeszcze przed swym wystąpieniem na sejmiku w kwaterze posłów Torunia z reprezentantami wielkich miast pruskich. Spowodował wstrzymanie wypłaty pieniędzy dla płk. Ernesta Weihera, który z własnej szkatuły pokrył wydatki związane z werbunkiem żołnierzy w r. 1589 i zalecił stanom odesłanie roszczeń Weihera do Warszawy na sejm kor. Wkrótce potem udał się S. do Włoch; dn. 8 II 1592 wpisał się do albumu studentów nacji polskiej na uniwersytecie w Padwie. Kilka miesięcy później wrócił do kraju i w związku z sejmem wyznaczonym na 7 IX 1592 do Warszawy posłował od Zygmunta III na zjazd Rady Pruskiej, która zebrała się 6 VIII t.r. w Malborku. Zapewnił zgromadzonych tam senatorów pruskich i reprezentantów Torunia, Gdańska i Elbląga, iż król nie nosi się z zamiarem opuszczenia Polski na stałe, wskazując przy tym, że nieprawdziwe informacje na ten temat rozsiewają stronnicy arcyks. Maksymiliana. S. przebywał w Prusach krótko i nie wziął udziału w sejmiku generalnym ziem pruskich zwołanym na 25 VIII 1592 do Grudziądza. Reces wydany przez to zgromadzenie 26 VIII t.r. przytacza jednak informację o S-m, który pełnił wówczas role pośrednika między stanami pruskimi a monarchą i przekazywał władcy skargi na łamanie pruskich praw i przywilejów, szczególnie zaś zasady indygenatu.
Dn. 7 V 1597 S. występował już na urzędzie starosty przedeckiego. Starostwo to otrzymał od swego ojca, krótko przed jego śmiercią za zezwoleniem królewskim, wraz z tenutą i wójtostwem w Kłodawie. Należy przypuszczać, iż królewszczyzny te objął S. w posiadanie w końcu 1596 r., choć potwierdzenie ojcowskiej cesji przez Zygmunta III nastąpiło 1 I 1599. Nadal pełnił obowiązki sekretarza królewskiego. Dn. 12 VII 1604 za zgodą króla Hieronim Cielecki cedował na rzecz S-ego sołectwa we wsiach Dziwie i Nowa Wieś w star. przedeckim. Starostwo przedeckie trzymał S. do końca życia; potwierdza to m.in. także akt intromisyjny z 1 VIII 1613, wpisany do ksiąg grodzkich w Przedczu 19 VIII t.r., w którym zanotowano, że król przekazał star. przedeckie Feliksowi Kryskiemu, kanclerzowi w. kor. «po zmarłym Marcinie Sierakowskim». Majątki królewskie były podstawą fortuny S-ego, zwłaszcza, że w podziale ojcowizny, dokonanym w grodzie łęczyckim 7 V 1597 przypadła mu z racji uzyskanego wcześniej starostwa najskromniejsza część dóbr dziedzicznych. Dostały mu się wówczas wsie Janikowo i Sokolniki w pow. kruszwickim, Sierakowy, część Mąkoszyna i Janowic w pow. radziejowskim oraz Chodów w pow. łęczyckim. W dokumentach z 10 III i 25 VII 1600 występował S. obok swych braci Łukasza i Janusza jako fundator ołtarza Najśw. Marii Panny w kościele kolegiackim św. Idziego w Kłodawie. Wydaje się jednak, że pozostał do końca życia przy ewangelickiej konfesji. Teolog kalwiński Grzegorz z Żarnowca dedykował S-emu i jego braciom w r. 1597 dziełko pt. „Nazwiska z objawienia Jana świętego”. O S-m jako różnowiercy w r. 1606 pisał A. Strzelecki. Za przypuszczeniem tym przemawia również przebieg jego kariery urzędniczej. Dn. 29 XI 1603 otrzymał S. krzesło kasztelana inowłodzkiego i pozostał na tej drążkowej kasztelanii do końca życia.
W czasie rokoszu Zebrzydowskiego S. nie brał udziału w zjazdach stężyckim i lubelskim, ani nie uczestniczył w rokoszowych sejmikach swej prowincji. Zygmunt III jednak nie zaprosił S-ego w lipcu 1606 na konwokację senatorów do Krakowa. Być może przyczyniła się do tego obecność brata S-ego, Janusza, kaszt. kruszwickiego, na zjeździe w Stężycy. S. przybył zatem na zjazd rokoszowy pod Sandomierz, mając jednak zamiar przeciwdziałać tam tendencjom antysenatorskim oraz radykalnym planom szlacheckiego skrzydła rokoszan. W swoim wystąpieniu z 18 VIII 1606 opowiedział się przeciwko ostrym atakom na króla, a zwłaszcza przeciwko próbom detronizacji Zygmunta III, wyraźnie zaznaczając, że nie pragnie «odmiany pana», ale poprawy praw i zachowania wolności szlacheckich. W kolejnym wotowaniu 24 VIII t.r. zajął stanowisko niezdecydowane, a następnie wycofał się z kontaktów z działaczami rokoszowymi. W rozstrzygającej fazie konfliktu pozostał neutralny. Późną wiosną 1607 nie uczestniczył S. w sejmie w Warszawie, na którym radzono nad przywróceniem spokoju w kraju. Nie brał także udziału w rokowaniach z rokoszanami przed bitwą pod Guzowem, skoro występował w tym czasie w charakterze świadka w sprawach majątkowych Tylickich i Latalskich w Przedczu. Marszałkował natomiast t.r. Trybunałowi Kor. w Lublinie i wyróżnił się na tej funkcji jako «człowiek wielkiego sądu» (S. Okolski). W t.r. S. został przyjęty do «Rzeczypospolitej Babińskiej», otrzymawszy za opowiedzenie nieprawdopodobnego zdarzenia o wróżbie pewnego wieszcza tytuł astronoma.
Po śmierci elektora brandenburskiego i regenta księstwa pruskiego Joachima Fryderyka w r. 1608 Zygmunt III zaangażował S-ego w rokowania prowadzone z nowym władcą Brandenburgii Janem Zygmuntem w kwestii dalszego losu Prus Książęcych. S. został przewidziany przez króla na posła do Prus Książęcych już 2 III 1609, zaraz po zakończeniu sejmu kor. w Warszawie. Dn. 24 IV otrzymał oficjalną nominację na jednego z komisarzy królewskich, którzy mieli udać się do Królewca, aby podczas zwołanego tam na 19 V t.r. landtagu uregulować sprawy wewnętrzne księstwa i skłonić Jana Zygmunta do przyjęcia wysuniętych przez Zygmunta III warunków w zamian za nadanie kurateli. Zadania komisji sprecyzowane zostały przez króla w instrukcjach z 24 IV i 2 V 1609. W tej ostatniej polecono komisarzom zacząć działalność w Królewcu od udzielenia nadradcom pruskim nagany za samowolne zwołanie sejmu krajowego po śmierci Joachima Fryderyka i naruszenie praw królewskich. Prace komisji, która przybyła do stolicy Prus Książęcych 26 V, trwały do 13 VII. Komisarze natrafili podczas rozmów na poważne trudności i zmuszeni zostali do kompromisu – rezygnacji z wielu postulatów dotyczących przede wszystkim kwestii wyznaniowych. W zamian za wystawienie przez elektora 3 VII ogólnikowego zapewnienia katolikom pruskim swobody wyznania, przekazali Janowi Zygmuntowi 4 VII dyplom królewski o nadaniu kurateli. Dn. 13 VII S. z pozostałymi komisarzami podpisał szczegółowy protokół ustaleń, opublikowany jako „Acta et decreta commissionis S.R.M. …” i 16 VII opuścił Królewiec. Akt końcowy działalności komisji pozostawiał większość kwestii pruskich do dalszych pertraktacji.
Po powrocie do kraju S. przebywał przez dwa lata w dzierżonych przez siebie królewszczyznach na Kujawach. Przeprowadzał w tym czasie liczne operacje finansowe na spore sumy, np. 22 IX 1609 kwitował syna Stanisława Grochowickiego, łowczego brzeskiego kujawskiego, z pożyczki 5 tys. złp. W Warszawie pojawił się S. dopiero jesienią 1611 na sejmie kor. (26 IX – 9 XI). Uczestniczył wówczas w rozmowach, podczas których podjęto decyzję (7 IX) o nadaniu Janowi Zygmuntowi lenna pruskiego wraz z sukcesją i dopuszczeniem do niej trzech braci elektora. Był jednym ze świadków wystawienia przez króla Zygmunta III dyplomu dla Jana Zygmunta i jego braci oraz złożonego przez elektora hołdu na Krakowskim Przedmieściu w Warszawie (16 XI 1611). W r. 1612 brał udział w poufnych naradach senatorów zainicjowanych przez prymasa Wojciecha Baranowskiego i odpowiadając na list deliberatoryjny Zygmunta III z marca t.r., udzielił poparcia królewskiej polityce moskiewskiej. Wg J. Seredyki S. uczestniczył w obradach sejmu warszawskiego w grudniu 1613; ustalenie to należy jednak skorygować, ponieważ jako kasztelan inowłodzki występuje już 25 VI 1613 następca S-ego na tym urzędzie Jakub Sasin Karśnicki. S. zmarł 2 IV 1613, pochowany został w kościele kolegiackim św. Idziego w Kłodawie. Mylna jest data jego śmierci – 2 IX 1621 – podawana w wielu opracowaniach za Szymonem Starowolskim. Pomyłka ta powstała w wyniku błędnego przepisania daty widniejącej na tablicy marmurowej wystawionej na grobowcu rodu Sierakowskich w kościele kłodawskim krótko przed r. 1637 przez Reginę z Sierakowskich, żonę Jana Szymona Szczawińskiego, star. łęczyckiego.
Z małżeństwa z Anną Żalińską, córką Macieja, kaszt. gdańskiego, miał S. czworo dzieci: córkę Zofię (zm. po 25 VI 1658), zamężną za Bartłomiejem Kaczkowskim, chorążym inowrocławskim, i trzech synów: kaszt. bydgoskiego Jana, opata świętokrzyskiego Stanisława (zob.) i Władysława (zm. po 21 X 1652), który prócz podpisania się 8 I 1629 pod protestacją szlachty kujawskiej przeciwko uchwale sejmiku radziejowskiego z grudnia 1628 nie odegrał żadnej roli politycznej nawet na szczeblu lokalnym.
Syn Jan (zm. między 25 IX 1651 a 7 VII 1653), protoplasta waplewskiej linii Sierakowskich, po studiach na uniw. padewskim (1616) został dworzaninem królewskim (przed 1620). Dn. 7 VIII 1620 otrzymał w dzierżawę królewszczyzny Biała i Maszewo w woj. płockim. Uczestniczył w walkach z Turkami pod Chocimiem w r. 1621 i w wojnie ze Szwecją w l. 1626–9. W r. 1626 posłował z woj. łęczyckiego na sejm, na którym deputowano go do Trybunału Skarbowego w Radomiu. Był następnie kasztelanem santockim (nominacja przed 27 VII 1647), od 17 II 1649 – bydgoskim.
Epitafium Sierakowskich w kościele p. wezw. Najśw. Marii Panny w Kłodawie; – Estreicher; Oracki, Słown. Warmii, s. 264; Niesiecki; Żychliński, I 278–9, II 305; Okolski, II 327; Święcki, Historyczne pamiątki, II 93; Urzędnicy, II/2, VI/2 (mylna informacja o cesji star. przedeckiego w r. 1611); – Bostel F., Przeniesienie lenna pruskiego na elektorów brandenburskich, Lw. 1883 s. 50–6; Byliński J., Dwa sejmy z roku 1613, Wr. 1984 s. 13; tenże, Sejm z roku 1611, Wr. 1970 s. 186–7, 221; Dittrich F., Geschichte des Katholicismus in Altpreussen von 1525 bis zum Ausgange des 18. Jahrhunderts, „Zeitschr. für die Gesch. der Alterthumskunde Ermlands” Bd. 13: 1901 s. 74–83; Hartmann S., Die preussische Gesandtschaft nach Warschau im Frühjahr 1589, „Zeitschr. für Ostforschung” Bd. 41: 1992 H. 1 s. 78–9; Jarmiński L., Bez użycia siły, W. 1992 s. 15, 24, 34; Kolberg A., Die Lehnsverträge zwischen Polen und Brandenburg von 1605 und 1611 und die darin den Katholiken des Herzogthums Preussen gewährten Religionsrechte, „Zeitschr. für die Gesch. der Alterthumskunde Ermlands” Bd. 9: 1891 s. 138–54; Maciszewski J., Wojna domowa w Polsce (1606–1609), Wr. 1960 I; Merczyng, Zbory i senatorowie, s. 135; Rawita-Witanowski M., Kłodawa i jej okolice pod względem historyczno-ludoznawczym, W. 1904 s. 31, 37, 225–6, 230; Seredyka J., Senatorowie na sejmach z lat 1611–1623, Zesz. Nauk. WSP w Opolu, Historia XXVII, Opole 1990 s. 104–5, 107, 122; Strzelecki A., Udział i rola różnowierstwa w rokoszu Zebrzydowskiego (1606–7), „Reform. w Pol.” R. 7–8: 1935–6 s. 137, 144; – Akta Rzeczypospolitej Babińskiej, Wyd. S. Windakiewicz, Kr. 1895, Arch. do Dziej. Liter., VIII 48; Arch. nacji pol. w uniw. padewskim, I; Diariusze i akta sejmowe r. 1591–1592, Wyd. E. Barwiński, Script. Rer. Pol., XXI 155–7; Diariusze sejmowe z r. 1587, Wyd. A. Sokołowski, Script. Rer. Pol., XI 114; Dzieje ziemi kujawskiej, Oprac. A. Pawiński, Cz. 2: Lauda i instrukcje 1572–1674, W. 1888 s. 51; Hartknoch K., Preussische Kirchen-Historia, Frankfurt a. M.–Leipzig 1686 s. 511–13; Lengnich, Gesch. d. preuss. Lande, IV 75–6, 143–4; Lustracja województw wielkopolskich i kujawskich 1616–1620, Wyd. Z. Górski, R. Kabaciński, J. Pakulski, Wr. 1994 I 216–17, II 63, 76, 89, 90, 91; Pisma polityczne z czasów rokoszu Zebrzydowskiego, Wyd. J. Czubek, Kr. 1918 II 14; Privilegia der Stände des Hertzogthumbs Preussen darauff das Landt fundiert und bis itzo beruhen, Brunsbergae 1616 k. 98v.–109, 120v.–121v.; Pstrokoński M., De ortu, vita et morte Matthiae de Buzenin Pstrokoński, W. 1630 s. 15–16; Rokosz Zebrzydowskiego, Wyd. A. Rembowski, W. 1893 s. 50, 70, 333; Starowolski, Monumenta Sarmatarum; Vol. leg., III 87–113, 138–44; Władztwo Polski w Prusiech Zakonnych i Książęcych (1454–1657), Oprac. A. Vetulani, Wr. 1953 s. 232; – AGAD: Metryka Kor. t. 148 k. 197–197v., t. 166 k. 264, Brześć Kuj. Grodz. Rel. et decr. nr 24 k. 293, Łęczyca Grodz. recognitionum nr 93 k. 26v.–31, nr 153 k. 487, Przedecz Grodz. recognitionum nr 60 k. 1, 45, 173v., nr 72 k. 408v., nr 73 k. 246v.–247, 340–342, 387–388v., Przedecz Grodz. Manuale recognitionum et relationum nr 5 k. 1, 59v., 225, 389; AP w P.: Gniezno Grodz. nr 103 k. 136v., Konin Grodz. nr 36 k. 22–23, 88–89, nr 37 k. 281–287, nr 38 k. 371v.–372, 374, Poznań Grodz. nr 314 k. 491–492v., 512–513v., nr 733 k. 212–212v.; B. Kórn.: rkp. 290 k. 99; – Informacja Bogdana Wachowiaka na podstawie: Geheimes Staatsarchiv Preussischer Kulturbesitz Berlin-Dahlem: XX HA, Ostpreussische Folianten nr 587 k. 171, 446–483, 488–489, nr 588 k. 168–178, 433–464, nr 589 k. 172–212, nr 590 k. 98, 256–257, 258v.–289, nr 591 k. 208, 211–220, 508–543, 549–550, nr 592 k. 137–138, 330–375, nr 15171 k. 3–4; – Mater. Red. PSB: Życiorys Jana Sierakowskiego oprac. przez Mirosława Nagielskiego.
Andrzej Kamieński