Marcin ze Sławska h. Zaremba (zm. 1453), wojewoda kaliski, opiekadlnik (tutor) Królestwa. Był zapewne synem kasztelana gnieźnieńskiego Mikołaja z Królikowa (zm. ok. 1395), młodszym bratem kasztelana gnieźnieńskiego (1410–1424) Janusza z Królikowa. W źródłach pojawił się jesienią 1398. Od jesieni 1402 r. występował M. obok swego brata jako częsty asesor sądów ziemskich w wielkopolskim Koninie. W r. 1409 (lub przedtem) uzyskał urząd podstolego poznańskiego, w t. r. zapis 30 grzywien na królewskiej wsi Ceków w Kaliskiem. W r. n. w potrzebie grunwaldzkiej dowodził własną chorągwią (wg Długosza 40). W r. 1414 otrzymał dalszy zapis na Cekowie (20 grzywien). W tym samym czasie zapożyczał się u Żydów kaliskich, kwitując pożyczki niezapisanymi dokumentami (membranami), pieczętowanymi «in blanco». W dalszym ciągu często brał udział w posiedzeniach sądów konińskiego i kaliskiego. Na przełomie 1419/20 r. objął podkomorstwo poznańskie, brał udział w pracach nad wytyczaniem granicy pomiędzy Polską a Nową Marchią w okolicach Drezdenka prowadzonych w l. 1424–8, wiosną 1426 zajął opróżnioną przez śmierć Janusza z Tuliszkowa kasztelanię kaliską. Latem 1428 otrzymał po śmierci Tomka z Pakości kasztelanię poznańską i starostwo generalne Wielkopolski. Ze starostwa ustąpił latem 1430 na rzecz Dobrogosta z Szamotuł. Być może rekompensatą za utracone z tego tytułu dochody było nadanie M-owi 1 VIII 1430 konsensu na wykup z rąk Piotra Korczboka tenuty w Ujściu nad Notecią wraz z zapisem 500 grzywien i prawem lokacji nowych osad w lasach starostwa.
W czerwcu 1432 uczestniczył w zjeździe rycerstwa wielkopolskiego z królem w Poznaniu. Przywiesił wtedy pieczęć do aktu poparcia sukcesji synów Jagiełły i potępienia zamieszek w kraju. W r. 1433 wziął udział w wyprawie przeciwkrzyżackiej, gwarantował z innymi zawieszenie broni zawarte pod Jasieńcem 13 IX t. r., a później pokój brzeski 1435 r. Zapewne dopiero w ostatnim roku życia Jagiełły bywał powoływany do rady królewskiej – z tych lat pochodzą żywsze wiadomości o szerszej działalności publicznej M-a. W r. 1434 był wśród gwarantów układu Jagiełły z Zygmuntem Kiejstutowiczem, t. r. poręczał za młodego króla Władysława, że ten po dojściu do lat sprawnych potwierdzi przywileje koronne. Musiał M. odgrywać pewną rolę i cieszyć się autorytetem na terenie Wielkopolski, skoro w okresie małoletności króla został, obok podkomorzego kaliskiego Dobrogosta z Szamotuł, wielkopolskim opiekadlnikiem (tutor) Królestwa. Jak i inni opiekadlnicy, tak i M. szybko awansował; przy pierwszym wakansie wielkopolskiego urzędu wojewodzińskiego w r. 1436 otrzymał województwo kaliskie. W r. 1437 posłował od sejmu sieradzkiego do Zygmunta Kiejstutowicza, a w r. n. świadkował na akcie przyrzeczenia respektowania umów z Zygmuntem, wystawionym przez Władysława III. W kwietniu 1438 podpisał konfederację nowokorczyńską skierowaną przeciwko ruchowi husyckiemu i opozycji młodoszlacheckiej; w t. r. świadkował na akcie potwierdzenia praw koronnych przez młodego króla, a jesienią 1439 towarzyszył Władysławowi podczas podpisywania w Bieczu ugody synów Jagiełły z joannitami. Po wyjeździe Władysława III na Węgry pozostał w kraju; wydaje się, że nie brał już żywego udziału w życiu politycznym, ograniczając swą działalność do częstych bytności na rokach sądowych we wschodniej Wielkopolsce oraz udziałów w sądach polubownych. W r. 1440 uczestniczył w przesłuchaniach osób (m. in. Abrahama Zbąskiego) podejrzanych o praktyki husyckie. M. należał jeszcze do delegacji zawierającej w imieniu króla-elekta Kazimierza Jagiellończyka pokój z miastami Wrocławiem, Namysłowem, Środą Śląską w Wieluniu (1447), potem słychać o nim niewiele. Brak wiadomości o pobytach M-a na sejmach walnych, przy królu pojawiał się z okazji przyjazdów Kazimierza do Wielkopolski.
Dobra M-a nie są dokładnie znane. Miał Sławsk Wielki nad Wartą (na zachód od Konina); stąd pisał się przez całe życie i zapewne tu miał swój dwór: w r. 1429 słyszymy o burgrabim M-a w Sławsku, Radoście. Pozyskał też sąsiedni Sławsk Mały (dziś jedna wieś, pod nazwą Sławsk). Potem ośrodkiem jego dóbr stało się najpewniej miasto Rychwał w pow. kaliskim, które otrzymał w posagu za Anną ok. r. 1430; obok posiadał wieś Dąbroszyn i części w Sokołowie. W r. 1432 toczył spory z Januszem, dziedzicem sąsiedniego Tuliszkowa, do którego uciekali kmiecie z dóbr M-a. W r. 1445 kupił od spadkobierców starosty bydgoskiego Dobka Puchały wsie (Dziadowice, Kotwasice i Piętno zwane także Nowąwsią) w pobliżu Rychwału. Rozwijał osadnictwo w starostwie ujskim – w r. 1437 lokował wieś Brodna, w lasach tenuty ujskiej założył też miasto Piłę. Po r. 1437 zarządzał najpewniej tenutą ujską syn M-a, Szymon. W nieznanych okolicznościach doszło do konfliktu Szymona z miastem Ujściem: w r. 1452 (lub przedtem) napadnięty w przygródku ujskim przez mieszczan, Szymon został zabity wraz z kilkoma szlacheckimi służebnikami M-a. Dn. 11 VIII 1452 na sądzie złożonym przez króla w Poznaniu M. składał skargę na mieszczan ujskich, która wobec niestawiennictwa przedstawicieli miasta odesłana została na najbliższy sejm sieradzki. M. żył jeszcze 16 I 1453. Zmarł niedługo potem, bowiem już 30 VI t. r. pojawia się następca M-a na województwie, Stanisław Ostroróg.
M. był zapewne dwukrotnie żonaty, przed r. 1414 z Jachną (Dworzaczek), zaś przed r. 1429 z Anną z Rytwian, 1.v. zamężną za Janem Mężykiem (zob.); była ona zapewne identyczna z wdową po M-ie, Anną, wspomnianą 24 X 1453. Córkami M-a były: Jachna, potem żona Jana z Morki, oraz Małgorzata, żona Bartosza Bierzwieńskiego, a zapewne także Elżbieta, wydana za Mikołaja z Mieczownicy. Jedyny znany syn M-a, Szymon ze Sławska, nie przeżył ojca. Wnuk M-a, syn Szymona Mikołaj stał się głównym spadkobiercą M-a i nazywał się już Rychwalskim. Potomkowie M-a nie zrobili kariery politycznej.
 
Dworzaczek, Genealogia, tabl. 93; Uruski, XV 337 (Rychwalski); Fedorowicz, Dostojnicy i urzędnicy; Gąsiorowski A., Urzędnicy wielkopolscy 1385–1500. Spisy, P. 1968; – tenże, Urzędnicy zarządu lokalnego w późnośredniowiecznej Wielkopolsce, P. 1970; Pawiński A., Sejmiki ziemskie. Początek ich i rozwój… 1374–1505, W. 1895 s. VI, XXXIX, XLVIII; Włodarski A., Zarembowie-Rychwalscy, zapomniany ród wielkopolski, W. 1928; – Acta capitulorum, I–II; Akta grodz. i ziem., V, VIII; Akta Unii; Arch. Kom. Hist. AU, III 171, 175, 194, 226; Cod. epist. saec. XV, II; Cod. epist. Vitoldi; Cod. Pol., I–II; Długosz, Historia, IV, V; Knigi polskoj koronnoj metriki XV stoletija, W. 1914 I; Kod. Litwy, s. 329–34; Kod. Mpol., IV; Kod. tyniecki, II; Kod. Wielkiej Polski, nr 119; Kod. Wpol., V; Matricularum summ., IV; Przyczynki do dziejów polskich z archiwum miasta Wrocławia, Wyd. A. Mosbach, P. 1860 s. 99–106; Regesta historico-diplomatica Ordinis S. Mariae Theutonicorum 1198–1525, Wyd. E. Joachim, W. Hubatsch, Göttingen 1948 I nr 4896; Stadtbuch von Posen, Wyd. A. Warschauer, P. 1892 s. 172; Starod. Prawa Pol. Pomn., II nr 3409; Vol. leg., I s. 127; Weise E., Die Staatsverträge des Deutschen Ordens in Preussen im 15. Jahrhundert, Königsberg 1939 I 188; Zbiór dokumentów mpol., nr 850; – AGAD: dok. perg. 86, 328, 336 (Ceków), 383 (Ujście), 1099 (Brodna); Arch. Archidiec. Gniezno: ACap. B 15 k. 61v.; Arch. Państw. w P.: księgi ziem. Konin Z. 1 k. 34v. (1398 r.) i passim, Z. 2 k. 17 i passim, Z. 3 k. 92v. (1429 r.), 195v. (1432 r.), Z. 4 k. 92v. i passim, Kalisz Z. 3 k. 34v., 116v., 209, Z. 4 k. 121, 385, Z. 5 k. 339v. (żona Anna), Z. 6 k. 216v., 348, Z. 7 k. 137 (potomstwo), 218, Z. 9 k. 34v., 187v., Z. 10 k. 82, 294v., 352v, Z. 11 k. 204, Poznań Z. 17 k. 75–76v. (proces ujski), 138, 195v., 281 (wnuk Mikołaj), grodz. Poznań Gr. 1 k. 46v., Gr. 2 k. 126v., 128v., 139, Gr. 3 k. 33, 76.
                                                                                                                                                                                                                              Antoni Gąsiorowski