Kozicka z Izbickich Maria Dunin (1877–1948), powieściopisarka. Ur. 12 X w Odessie; córka Aleksandra Izbickiego, lekarza, zesłanego po r. 1863 do Rosji, i Marii z Iwańskich. Kształciła się w Krakowie na pensji i na kursach uniwersyteckich, dla kobiet organizowanych przez A. Baranieckiego. Ok. r. 1900 wyszła za mąż za Kaliksta Dunin Kozickiego, właściciela dóbr Lemieszówka w pow. taraszczańskim na Ukrainie i Przytule na Podolu. Przeniosła się wówczas do Lemieszówki; w r. 1917 pomagała mężowi w pracy społecznej w ramach Rady Okręgowej Polskich Stowarzyszeń Pomocy Ofiarom Wojny. W czerwcu 1918 r. K. opuściła Lemieszówkę i przebywała w Kijowie, skąd – po aresztowaniu i deportacji męża – wyjechała z córką Anną w grudniu 1919 r. do Odessy, a stamtąd do Warszawy, dokąd wkrótce przybył jej mąż.
W r. 1925 wydała K. swoją pierwszą powieść pt. Burza od Wschodu, zawierającą wspomnienia z Kijowszczyzny z l. 1918–20. Poprzedzona przedmową Stanisława Estreichera, książka ta przyniosła K-iej duży rozgłos. Zachęcona tym postanowiła kontynuować poruszoną w Burzy problematykę i w obszernym cyklu powieściowym, pt. Przeorane szlaki, odtworzyć proces upadku hegemonii kulturalnej polskiego ziemiaństwa na Ukrainie, wskazując zarazem na jego nowe zadania, w związku z odbudową niepodległego państwa polskiego. Jednakże ogłoszone przez nią dwa tomy tego cyklu (Rok 1917, Lw. 1928 i Dziedzice myśli, Lw. 1930), stanowiące połączenie beletrystyki z opracowaniem historycznym opartym na dość obszernych materiałach źródłowych, spotkały się z surowymi ocenami. Bez entuzjazmu również przyjęto trylogię pt. Ania z Lechickich pól (W. 1931–4), cieszącą się zresztą dużą poczytnością. Krytyka znalazła tu zarówno braki formalne, jak i «czułostkowość», uproszczenia psychologiczne i konwencjonalizm, choć podkreślała ambitną próbę pokazania dróg przystosowywania się ziemiaństwa kresowego do życia w nowej polskiej państwowości. K. pisywała nadto, zwłaszcza w l. 1924–6, krótkie opowiadania, zamieszczane w czasopismach, m. in. w „Bluszczu”, „Dziś i Jutro”, „Słowie Polskim”, „Świecie Kobiecym”. Okres okupacji niemieckiej spędziła K. w Warszawie; po powstaniu warszawskim 1944 r. zamieszkała w Krakowie, gdzie zmarła 12 I 1948 r.
Łoza, Czy wiesz, kto to jest? (fot.); Nowy Korbut (Słow. Pisarzy): – Iwański A. (junior), Wspomnienia 1881–1939, W. 1968; Iwaszkiewicz J., O porozumienie polsko-ukraińskie. Wywiad z M. Dunin-K-ą, „Wiad. Liter.” 1928 nr 29 (fot.); – „Wiad. Liter.” 1926 nr 5 (fot.).
Halina Kowalska