Opielińska Maria Elżbieta (1902–1975), nauczycielka, organizatorka i uczestniczka tajnego nauczania w czasie drugiej wojny światowej. Ur. 8 VII w Zduńskiej Woli (pow. Sieradz), była córką właściciela apteki Tadeusza i Kamilli z Kuczyńskich. Miała troje rodzeństwa, w tym Jana (zm. 1918), oficera Legionów Polskich, działacza Polskiej Organizacji Wojskowej. W r. 1910 rodzina O-iej przeniosła się do Warszawy. Tu w r. 1920 O. ukończyła Państwowe Gimnazjum im. Klementyny z Tańskich Hoffmanowej. Od t. r. studiowała na sekcji przyrodniczej Wydziału Filozoficznego Uniw. Warsz. Działała w Chrześcijańskim Związku Akademickim. W r. 1925 uzyskała absolutorium z biologii i rozpoczęła pracę jako nauczycielka biologii w Państwowym Gimnazjum Żeńskim im. Królowej Jadwigi w Siedlcach. W r. 1926 wstąpiła do Związku Nauczycielstwa Polskiego. W r. 1927 zdała egzamin nauczycielski. W Siedlcach pracowała do r. 1932, kiedy to objęła stanowisko p.o. dyrektorki Gimnazjum i Liceum im. Bł. Kingi w Kielcach. Nominację na dyrektorkę tej szkoły otrzymała w r. 1934. W latach sprawowania przez O-ą kierownictwa szkoła licząca blisko 500 uczennic stała na wysokim poziomie. Jednocześnie O. uczyła w niej biologii. Po wybuchu drugiej wojny światowej, już w połowie września 1939, O. wzięła udział w pierwszym konspiracyjnym posiedzeniu dyrektorów kieleckich szkół średnich, na którym zdecydowano wystąpić z petycją do władz niemieckich o zezwolenie na wznowienie nauki. Kiedy te starania nie przyniosły rezultatu, O. wspólnie z grupą swych współpracowników-nauczycieli już 15 X 1939 zorganizowała naukę na pierwszych w kraju tajnych kompletach, które pod jej kierownictwem przerodziły się niebawem w tajną szkołę. Liczba uczniów w r. 1940/1 wynosiła 94, w r. 1944/5 – 209. Od r. 1940 aż do r. 1944 odbyto blisko 100 tajnych matur.

O. włączyła się również do pracy konspiracyjnej, działając we władzach Tajnej Organizacji Nauczycielskiej okręgu kieleckiego, jak i Wojskowej Służby Kobiet Armii Krajowej. W końcu 1939 r. nawiązała kontakt z O-ą w imieniu Komisji Oświecenia Publicznego dr Maria Chrzanowska. Do r. 1941 O. przesyłała do Krakowa sprawozdania z pracy zarówno swojej szkoły, jak i innych tajnych kompletów z terenu Kielc. Po powstaniu Departamentu Oświaty i Kultury przy Delegaturze Rządu RP na Kraj od r. 1941 O. nadzorowała tajne szkolnictwo średnie w Kielcach i Częstochowie. Funkcję tę sprawowała do r. 1943. W t. r. została wiceprzewodniczącą początkowo Grodzkiej, a potem Powiatowej Komisji Oświaty i Kultury w Kielcach i jednocześnie wspólnie z Pawłem Czaplą nadzorowała szkolnictwo średnie aż do wyzwolenia Kielc w styczniu 1945. Od lutego 1945 O. kierowała Gimnazjum i Liceum im. Bł. Kingi w Kielcach i już w czerwcu odbyły się pierwsze matury. W r. szk. 1945/6 w wyniku niesłusznych oskarżeń O. została przeniesiona służbowo na teren woj. wrocławskiego. Kolejno kierowała w miejscowości Borowa Uniwersytetem Ludowym, w Karpaczu Ośrodkiem dla Dziewcząt Ofiar Wojny, które były opóźnione w nauce, a w r. 1950 przeniosła się do Wrocławia, gdzie od 1 IX t. r. pracowała jako nauczycielka biologii w II Liceum Ogólnokształcącym dla Pracujących. W r. 1956 O. została zrehabilitowana. Jednakże nie doszło do objęcia proponowanego jej kierownictwa II Liceum Ogólnokształcącego w Kielcach. Od r. 1966, po przejściu na emeryturę, uczyła nadal w Liceum dla Pracujących we Wrocławiu, lecz już w niepełnym wymiarze godzin. O. pozostawiła wspomnienia z tajnego nauczania w Kielcach, złożone w Oddziale Krakowskim PAN i w Wojewódzkim Archiwum Państwowym w Kielcach, gdzie też przekazała bogate materiały źródłowe dotyczące działalności tajnego Gimnazjum i Liceum im. Bł. Kingi w l. 1939–45. Zmarła we Wrocławiu 30 IV 1975 na skutek choroby nowotworowej; pochowana została w Kielcach. Była odznaczona Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (1974), Złotą Odznaką Związku Nauczycielstwa Polskiego.

Zagórowski, Spis nauczycieli, II; – Krasuski J., Tajne nauczanie w okręgu kielecko-radomskim w okresie okupacji hitlerowskiej, „Przegl. Hist.-Oświat.” 1971 nr 3; tenże, Tajne szkolnictwo polskie w latach 1939–1945, Wyd. 2., W. 1977; Massalski A., Prima inter pares, „Przemiany” R. 6: 1975 nr 5 s. 13–14; tenże, Szkolnictwo na Kielecczyźnie w okresie okupacji 1939–1945, W.–Kr. 1975; – Arch. Paraf. Katedralnej w Kielcach: Akt zgonu O-iej; WAP w Kielcach: KOS, Akta weryfikacji tajnego nauczania, sygn. 172–175, Depozyt O-iej oraz jej Wspomnienia z tajnego nauczania w Kielcach w czasie II wojny światowej, Wr. 1961 s. 53 (mszp.); – Relacja O-iej spisana przez Adama Massalskiego 14 XI 1971.

Adam Massalski