Stefanowska z Ciąglińskich Maria Emilia Karolina Halina, pseud. Helena (1892–1973), działaczka niepodległościowa, żołnierz Polskiej Organizacji Wojskowej, bibliotekarka.
Ur. 29 X w Warszawie, była córką Adama Wincentego Ciąglińskiego (1860–1933), lekarza fizykoterapeuty, właściciela Zakładu Wodoleczniczego i Terapeutycznego tamże, oraz Heleny Karoliny z Deików (zm. 1956). Miała brata Romana (1894–1916), studenta matematyki na Wydz. Filozoficznym UJ, który zmarł na tyfus.
W r. 1909 ukończyła siedmioklasową Szkołę Handlową Żeńską Anieli Wereckiej w Warszawie, w r.n. uzyskała świadectwo dojrzałości w Gimnazjum Państw. (rosyjskim) Żeńskim w Kaliszu. W l. 1911–14 studiowała matematykę na Wydz. Filozoficznym UJ. Pracowała jako wolontariuszka w Pracowni Fizycznej UJ oraz Bibliotece Uniw. Ludowego im. Adama Mickiewicza pod kierunkiem Heleny Radlińskiej. Od listopada 1914 była żołnierzem POW; terenem jej działania były początkowo rosyjskie szpitale wojskowe. Od maja 1915 do maja 1917 prowadziła sekretariat i służbę ordynansową 1. Okręgu POW (Warszawa-Miasto); opublikowała krótkie wspomnienie z tego okresu pt. Służba ordynansowa w komendzie P.O.W. („Służba Ojczyźnie. Wspomnienia uczestniczek walk o niepodległość 1915–1918”, W. 1929). Jesienią t.r. wznowiła studia, tym razem na Wydz. Matematyczno-Przyrodniczym spolonizowanego Uniw. Warsz., jednak po roku przerwała je i skoncentrowała się na działalności w POW. Od czerwca 1917 była kierownikiem Kancelarii Komendy Grupy A, a od września t.r. – zastępcą komendantki Oddziału Żeńskiego i kierownikiem archiwum Komendy Naczelnej nr 1. Po zawarciu związku małżeńskiego (31 X 1918) z Antonim Stefanowskim (zob.) zajęła się prowadzeniem domu. W. l. trzydziestych należała do «Kółka», powołanego (ok. r. 1919) i prowadzonego przez ks. Władysława Korniłowicza, które stało się rodzajem klubu inteligencji katolickiej; była związana ze środowiskami kwartalnika „Verbum” (m.in. brała udział w dyskusjach prowadzonych w redakcji) i Zakładu dla Ociemniałych w Laskach; kwestowała na jego rzecz i uczestniczyła w pracach organizacyjnych (kontakt z nim zachowała do końca życia). W l. 1933–9 pracowała społecznie w wypożyczalni książek dla młodzieży szkół powszechnych przy ul. Wolność na warszawskiej Woli.
W okresie okupacji hitlerowskiej, osamotniona po uwięzieniu i straceniu męża, S. działała w «Patronacie», w dziale opieki nad rodzinami więźniów; jej mieszkanie było lokalem kontaktowym dla działających w konspiracji córek (skrytka na broń i dokumenty, miejsce odpraw). Po upadku powstania warszawskiego 1944 r. opuściła miasto z ludnością cywilną. Po wojnie od 1 VI 1945 do 30 IX 1947 była zatrudniona w Biurze Informacji Zarządu Głównego PCK w Warszawie. Dn. 31 X 1945 została zatrzymana przez Urząd Bezpieczeństwa razem z mieszkającą u niej wtedy Emilią Malessą pod zarzutem udzielenia jej schronienia. Zwolniona z pracy na własną prośbę, podjęła 1 X 1947 pracę w BUW jako pracownik naukowo-techniczny; później awansowała do stopnia starszego bibliotekarza i kustosza w Dziale Rękopisów BUW. Dn. 28 II 1962 przeszła na emeryturę. W r. 1973 ukazał się drugi tom „Katalogu rękopisów Biblioteki Uniwersytetu Warszawskiego” (W.), w którego przygotowaniu S. miała swój udział. Zmarła 8 IV 1973 w Warszawie; pochowana została na cmentarzu Powązkowskim w grobowcu rodzinnym Ciąglińskich (kw. «i» p[od] m[urem] 33/34). Była odznaczona Krzyżem POW, Krzyżem Niepodległości (1931) oraz Medalem Zwycięstwa i Wolności.
W małżeństwie z Antonim Stefanowskim miała S. trzy córki (zob. o nich w życiorysie męża).
Fot. w Mater. Red. PSB; – Corpus studiosorum Universitas Iagellonicae 1850–1918: A–D., Oprac. M. Barcik, Kr. 1999 s. 601 (pod imieniem: Maria); Słown. lek. pol. XIX w. (dot. ojca S-iej); – Służba Ojczyźnie. Wspomnienia uczestniczek walk o niepodległość 1915–1918, Red. M. Rychterówna, W. 1929 (w tekście pod Ciąglińska, w indeksie pod H. Stefanowska); Stefanowska Z., Wspomnienia o Matce, w: Pisane miłością. Losy wdów katyńskich, Red. A. Spaniły, Gdynia 2002 II 660–70 (fot.); Wierna służba. Wspomnienia uczestniczek walk o niepodległość 1910–1915, W. 1927 (pod Ciąglińska); – „Życie Warszawy” 1973 nr 86, 88 (nekrologi); – Arch. Uniw. Warsz.: sygn. 43722 (akta pracownicze S-iej, fot.); CAW: Karta ewidencyjna S-iej, sygn. AP 1194 (reszta akt nieodnaleziona, chociaż wykazana w inwentarzu); – Informacje córki, Zofii Stefanowskiej-Treuguttowej z W.
Marek Getter