Rogowska-Gajduczeni Maria Julia (1907–1977), malarka, graficzka, projektantka sztuki użytkowej. Ur. 11 V w Milanówku, była córką Stanisława Mariana Rogowskiego i Jadwigi Elżbiety z domu Frankenstein. Miała bliźniaczą siostrę Annę.
Po ukończeniu 5 klas gimnazjum w Warszawie R. uczęszczała w l. 1924–6 na kursy zdobnictwa w Muzeum Rzemiosł i Sztuki Stosowanej, zaś w l. 1926–7 była słuchaczką Instytutu Sztuk Plastycznych i brała udział w plenerze prowadzonym przez Tadeusza Pruszkowskiego w Kazimierzu nad Wisłą. W r. 1928 R. złożyła przed komisją przy Gimnazjum im. Tadeusza Rejtana egzamin uzupełniający, przewidziany rozporządzeniem ministra WRiOP. W l. 1927/8–1932/3 studiowała w ASP, gdzie była uczennicą Mieczysława Kotarbińskiego, a następnie T. Pruszkowskiego, pod którego kierunkiem przygotowała również pracę dyplomową złożoną w r. 1935.
R. debiutowała w r. 1931 na Salonie Zimowym Instytutu Propagandy Sztuki (IPS), gdzie przedstawiła dwie akwarele: Pejzaż z Sandomierza i Pływalnię. W r. 1932 odbyła podróż do Francji, wystawiała w IPS i Tow. Zachęty Sztuk Pięknych (TZSP); pokazała wówczas akwarele: Kościół w Sandomierzu, Dawny zaułek, Rybaki, Kościół św. Jakuba, Domek z sieciami i Pejzaż. W r. n. R. uczestniczyła ponownie w wystawie ogólnej TZSP (Droga do Puław, Młyn w Bochotnicy, Wisła, Przystań w Kazimierzu), brała udział w II wystawie sztuk plastycznych w Kazimierzu nad Wisłą, miała także indywidualne pokazy prac w Tow. Naukowym w Płocku (pejzaże akwarelowe poświęcone Płockowi oraz Sandomierzowi i jego okolicom) oraz w warszawskim IPS. W r. 1933 R. wzięła udział w konkursie na godło i pieczęć m. st. Warszawy uzyskując wespół z Bolesławem Surałło-Gajduczenim jedną z pięciu równorzędnych nagród. W r. 1934 otrzymała I nagrodę w ogłoszonym przez Min. Komunikacji konkursie na afisz propagandowy Zima w Polsce. W t. r. R. w gronie 78 artystów dekorowała polski statek oceaniczny M/S «Piłsudski»; jej malarstwo ozdobiło część kabin klasy turystycznej. W t. r. brała jeszcze udział w II Międzynarodowej Wystawie Plastyczek (Droga do Puław, Wiosna) oraz w IV Salonie Zimowym w IPS, a także w wystawie tematycznej «Polska i jej lud w malarstwie» w TZSP. Tamże, na wystawie ogólnej przedstawiła kolekcję prac: Drzewa, Przystań, Miasto nad rzeką, Kościółek, Wczesna wiosna, Pejzaż, Ogród, Brzeg wiślany, Domki na rynku, Z Kazimierza, Kamienica Gdańska, Pejzaż z Sandomierza, Opatów, Domek z sieciami, Królowa Jadwiga. Akwarele te zwróciły uwagę Wacława Husarskiego, który podkreślił, iż malowane są z dużą kulturą i «nieomylnym wyczuciem materiału malarskiego». W t. r. R. podróżowała do Danii i Szwecji, została także członkinią International Federation of Business and Professional Women oraz Bloku Zawodowych Artystów Plastyków. W r. 1935 wzięła udział w Międzynarodowej Wystawie Sztuki Współczesnej w Brukseli, eksponowała także swe prace w IPS i TZSP, gdzie na Salonie Jubileuszowym otrzymała zaszczytne wyróżnienie za akwarelę Piknik. W r. n. R. wystawiała w IPS (Salon Bloku i wystawa «Sport w Sztuce») i TZSP.
W r. 1937 związała się R. z warszawską Grupą Akwarelistów (do której należeli m. in. Apoloniusz Kędzierski, Rafał Malczewski, B. Surałło-Gajduczeni, Maria Wąsowicz-Sopoćkowa i Maria Wolska-Berezowska) i wzięła udział w jej wystawach w TZSP (Wiosna, Młyn w Bochotnicy, Drzewa, Ślizgawka, Ogród) i w krakowskim Pałacu Sztuki. Na wystawie «Łowiectwo w sztuce polskiej», która odbyła się w TZSP, otrzymała zaszczytne wyróżnienie za akwarelę Polowanie par force. W t. r. R. odbyła podróż do Włoch. W r. 1938 wyjeżdżała do Niemiec. W t. r. na Salonie TZSP otrzymała nagrodę im. L. Łempickiej za akwarelę Zima, przedstawiła także kolekcję prac w ramach wystawy ogólnej. W r. 1939 R. wystawiała z Grupą Akwarelistów w TZSP i po raz ostatni przedstawiła tamże kolekcję prac na wystawie ogólnej. Pokazy te zamknęły pierwszy okres twórczości R-iej, który poświęcony był przede wszystkim malarstwu.
R. zajmowała się także pracą pedagogiczną w Warszawie. W l. 1938–44 była nauczycielką technik reklamowych w Gimnazjum Kupieckim. W l. 1940–4 uczyła rysunku i liternictwa w Szkole Poligraficznej, a w l. 1945–51 w Technikum Przemysłu Poligraficznego. W r. 1950 opracowała program nauczania rysunku zawodowego dla Zasadniczych Szkół Zawodowych Poligraficznych.
W okresie powojennym R. uprawiała nadal malarstwo, była równocześnie aktywna w dziedzinie sztuki użytkowej i wzornictwa. W l. 1947–50 pracowała w Biurze Nadzoru Estetyki Produkcji (BNEP), od r. 1950 do 1958 była kierownikiem artystycznym Instytutu Wzornictwa Przemysłowego (IWP), który współorganizowała. W l. 1958–64 R. przewodniczyła Radzie Nadzorczej Spółdzielni «Art». Przez cały czas działalność organizacyjną łączyła z pracą twórczą. W r. 1954 brała udział w «X Jubileuszowej Wystawie Zimowej Plastyki» w Radomiu. W r. 1959 wystąpiła z pokazem prac w Warszawskiej kawiarni Związku Literatów Polskich. Przedstawiła wówczas kilkanaście akwarelowych pejzaży, w których dominowały motywy z gór (m. in. Mała Łąka, Rabka w zimie). W r. 1961 R. otrzymała I i III nagrodę oraz dyplom w I Konkursie Opakowań ogłoszonym przez Zjednoczenie Przemysłu Farmaceutycznego «Polfa». W r. n. brała udział w «Wystawie grafiki reklamowej» w Zachęcie, gdzie przedstawiła osiem projektów folderów i opakowań. W r. 1963 przyznano jej «Złoty Kasztan», nagrodę w Krajowym Konkursie Centralnego Ośrodka Opakowań. W r. n. R. eksponowała prace malarskie na dorocznej okręgowej wystawie plastyki «Otwarte drzwi» w Pomarańczarni w Łazienkach. W r. 1966 wyjeżdżała do Francji i wzięła udział w Salon International Paris-Sud w podparyskim Juvisy. W r. n. uczestniczyła w «Wystawie Prac Projektantów Przemysłowych Oddziału Warszawskiego ZPAP» w Galerii Sztuki MDM, odbyła również podróż do Grecji. W r. 1968 wystawa malarstwa R-iej i Tadeusza Kasprzyckiego zainaugurowała działalność I Galerii Środowiskowej Studentów w Klubie «Hades» przy Szkole Głównej Planowania i Statystyki. W t. r. R. eksponowała swe prace w Klubie Artystów Plastyków WSM Żoliborz. W r. 1968 wyjeżdżała do ZSRR, zaś w r. n. odbyła kolejną podróż do Francji. W r. 1970 miała miejsce wystawa malarstwa R-iej w Galerii L. Dudarewa-Ossetyńskiego w Hollywood w USA.
Twórczość malarska R-iej nie podlegała gwałtowniejszym przemianom; pozostając poza głównymi nurtami sztuki swoich czasów charakteryzowała się spokojem i pewną ponadczasowością stylu. R. komponowała lekkie, filigranowe obrazy, w których wzięte z natury motywy przekształcała w wyidealizowaną wizję otaczającego świata. Posługiwała się techniką akwarelową, uzupełnianą niekiedy temperą, korzystając głównie z jasnej, pastelowej gamy barwnej. W dziedzinie sztuki użytkowej i wzornictwa R. zajmowała się projektowaniem etykiet, opakowań, folderów, plakatów a także zabawek. Dużą popularnością cieszyły się m. in. jej maskotki. R. próbowała również swych sił w zakresie aranżowania oprawy plastycznej imprez masowych. Należała do Oddziału Warszawskiego Związku Polskich Artystów Plastyków (ZPAP) (od r. 1950) oraz do Stowarzyszenia Autorów «Zaiks» (od r. 1968). Zmarła 31 III 1977 w Warszawie, pochowana została 4 IV na cmentarzu w Legionowie w grobie rodzinnym. Była odznaczona Srebrnym Krzyżem Zasługi i Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski.
Z małżeństwa z Bolesławem Surałło-Gajduczenim, artystą plastykiem, zmarłym w czasie wojny, miała R. córkę Elżbietę. Z późniejszego związku z Tadeuszem Kasprzyckim, architektem wnętrz i malarzem, dzieci nie miała.
Prace R-iej znajdują się m. in. w zbiorach Muzeum Zabawkarskiego w Seiffen (RFN) oraz w kolekcjach prywatnych w kraju i za granicą.
Fot. R-iej w: Arch. Akt ASP w W. i w Stowarzyszeniu Autorów «Zaiks», reprod. fot. w: „Stolica” 1968 nr 42 s. 10; – Pol. Bibliogr. Sztuki, I 1, 2, II; Artyści plastycy okręgu warsz. ZPAP 1945–1970; Katalogi wystaw Instytutu Propagandy Sztuki w W.: IV Salon Zimowy 1934, II Międzynarodowa Wystawa Plastyczek 1934, V Salon Zimowy 1935, Salon Bloku 1936, Sport w Sztuce 1936, III Salon Zimowy 1932–3, Wystawa dzieł sztuki pod nazwą Salon Zimowy 1931–2; Niemojewski L., M/S Piłsudski. Katalog dzieł architektury, malarstwa i grafiki na polskim statku oceanicznym, W. 1936; Wystawa grafiki reklamowej, W. 1962 CBWA (katalog, wstęp E. Garztecka); Przewodniki TZSP z l. 1932–9 (nr 78, 87, 94, 123, Salon 1938, 132, 139, 140); – Piwocki, Hist. Akad. Sztuk Pięknych w W.; Pol. życie artyst. w l. 1915–39; Wiercińska, Tow. Zachęty; – Sprawozdania Komitetu TZSP za l. 1933–8; – „Arkady” 1935 nr 5 s. 269–77; „Czas” 1937 nr 136 s. 6 (W. Husarski); „Głos Plastyków” R. 3: 1934 nr 9–12 s. 180; „Grafika” 1934 z. 5 s. 48; „Kobieta Współcz.” 1933 nr 20 s. 390 (N. Samotyhowa); „Kobieta w pracy” 1938 nr 4 s. 9–12 (K. Dienstl-Kaczyńska); „Kur. Warsz.” 1934 nr 255 s. 16 (W. Bunikiewicz); „Młoda Awangarda” 1937 nr 2–3 s. 4–5; „Myśl Narod.” 1932 nr 20 s. 285–6 (W. Podoski); „Myśl Pol.” 1938 nr 10 s. 6; „Pion” 1935 nr 12 s. 4–5; „Plastyka” 1935 nr 7 s. 145–6, 1938 nr 5 s. 138; „Polska Zbrojna” 1933 nr 163 (K. Winkler); „Prosto z mostu” 1938 nr 23 s. 7 (J. Wolff); „Roczn. CBWA” za r. 1962; „Rodzina Pol.” 1938 nr 6 s. 264–5 (M. Nałęcz-Dobrowolski); „Stolica” 1959 nr 15 s. 5, 1967 nr 34 s. 13 (A. Idzikowska), 1968 nr 42 s. 10 (fot.), 1977 nr 20 (nekrolog); „Sztuki Piękne” R. 8: 1932 nr 2 s. 68, R. 9: 1933 nr 1 s. 32, nr 4 s. 160, nr 8–9 s. 330, R. 10: 1934 nr 7 s. 270, nr 9 s. 356, nr 11 s. 433–4; „Świat” 1934 nr 37 s. 18–19, 1935 nr 50 s. 17; „Tyg. Ilustr.” 1934 nr 27 s. 543 (W. Husarski), 1935 nr 26 s. 515, nr 51/52 s. 1015–1018 (W. Husarski), 1939 nr 1 s. 14; „Tyg. Powsz.” 1977 nr 28 (nekrolog); „Wiad. Liter.” 1934 nr 28 s. 5; „Życie Warszawy” 1977 ur. 78 i 79 (nekrologi); – Arch. Akt ASP w W.: Arch. Studenckie (m. in. fot., życiorys, dokumenty dotyczące przebiegu studiów) i Księga studiów za l. 1922–36; CBWA, Dział Wydawnictw: Kartoteka ewidencyjna ZPAP; IS PAN: Mater. pracowni Dok. Sztuki Współcz. i Słown. Artystów Pol.; Stowarzyszenie Autorów «Zaiks» w W.: Teczka osobowa R-iej nr 2554 (m. in. fot., deklaracja członkowska, odpis skrócony aktu zgonu).
Wanda Maria Rudzińska