Ocetkiewicz Marian Józef, pseud. Marian, Baca (1895–1941), pułkownik piechoty WP. Ur. 28 X w Chrzanowie, był synem Józefa, woźnego sądowego, i Urszuli ze Skoczylasów. Ukończył szkołę realną. Od r. 1912 był w Związku Strzeleckim. W l. 1914–17 służył w I Brygadzie Legionów Polskich, a następnie w 2 p. piechoty i 6 p. piechoty Legionów. Dn. 1 III awansował do stopnia chorążego, 11 XI 1915 – podporucznika, a 1 XI 1916 – porucznika. Od września 1917 znajdował się w Polskim Korpusie Posiłkowym, a w marcu 1918 został internowany w Marmarosz-Szighet. Od listopada 1918 służył w WP, zweryfikowany w stopniu majora ze starszeństwem od 1 IV 1919. W l. 1918–20 brał udział w walkach pod Lwowem, gdzie został ranny, następnie był dowódcą grupy w 13 i w 12 dyw. piechoty oraz dowódcą 144 p. strzelców kresowych. Od 31 XII 1920 pełnił obowiązki dowódcy, a następnie został dowódcą 71 p. piechoty (Zambrów). W r. 1921 ukończył kurs dowódców w Warszawie, a w r. 1923 kurs dowódców pułków w Rembertowie. Dn. 1 VII 1923 awansował do stopnia podpułkownika. W r. 1925 został zastępcą komendanta m. st. Warszawy i na tym stanowisku zastał go przewrót majowy. W krytycznych godzinach 12 V 1926 pełnił faktycznie obowiązki komendanta miasta pod nieobecność właściwego komendanta gen. Stefana Suszyńskiego. Aresztowany przez oficerów strony zamachowej w gmachu Komendy Miasta, został wkrótce zwolniony na oficerskie słowo honoru, że nie weźmie udziału w dalszych walkach. W l. n. zajmował raczej stanowiska o charakterze administracyjno-organizacyjnym i porządkowym, m. in. oficera Przysposobienia Wojskowego przy 2 dyw. piechoty oraz komendanta placu w garnizonie Prużany (1928–31). Dn. 1 I 1931 awansowany do stopnia pułkownika, objął dowództwo 56 p. piechoty (Krotoszyn), skąd przeniesiony został 9 VII 1933 na dowódcę 18 p. piechoty (Skierniewice). Dn. 19 III 1935 przeszedł do dowództwa brygady Korpusu Ochrony Pogranicza «Wilno». W okresie międzywojennym ukończył również kurs pilotażu w r. 1926 i kurs gazowy w r. 1932. Zajmował się też propagandą lotnictwa (dokonany lot wokół Polski). O., odznaczający się odwagą oficer frontowy, znany był wśród kadry WP z bezwzględnego przestrzegania i egzekwowania postanowień regulaminów i przepisów ubiorczych.

We wrześniu 1939 był O. początkowo dowódcą Obrony Przeciwlotniczej (OPL) Armii «Kraków» (m. in. do jego zadań należała OPL obszaru powietrznego m. Krakowa). Następnie w dn. 14–17 IX 1939 zorganizował w Chełmie Lubelskim jednostkę piechoty, nazwaną «Zgrupowaniem Piechoty płka M. O-a» bądź «Grupa płka M. O-a». Stanowiła ona równowartość czterech nominalnych batalionów piechoty (2 bataliony wartownicze z Lublina, batalion Obrony Narodowej «Chełm Lubelski» oraz samodzielny batalion improwizowany plus 2 działa-haubice 100 mm). Zgrupowanie to weszło w skład kombinowanej dyw. piechoty gen. bryg. Jerzego Wołkowickiego i wzięło udział w drugiej bitwie pod Tomaszowem Lubelskim (22–27 IX). Dn. 23 IX t. r. zgrupowanie płka O-a zostało całkowicie rozbite w rejonie Podlodów-Werszczyca (na północny zachód od Rawy Ruskiej) przez niemiecką 2 dyw. pancerną, ponosząc w tym boju wielkie straty. Sam O. uniknął niewoli niemieckiej i przedostał się do Krakowa, gdzie późną jesienią wstąpił do konspiracyjnej Organizacji Orła Białego (OOB), w której został inspektorem Komendy Głównej i zastępną komendanta OOB do spraw terenowych. Wraz z OOB przeszedł w kwietniu 1940 do Związku Walki Zbrojnej (ZWZ). Dla potrzeb organizacyjnych założył w Krakowie małe przedsiębiorstwo handlowo-techniczne i sklep przy ul. Długiej 24, który służył jako lokal kontaktowy Biura Informacji i Propagandy Komendy Obszaru Południe ZWZ. Posługiwał się w tym czasie pseud. Marian, Baca. Ujęty przez policję niemiecką w kwietniu 1941 w czasie wielkich aresztowań w Krakowie, zakończonych rozbiciem Komendy Obszaru i Komendy Okręgu ZWZ, więziony był na Montelupich. Stąd wywieziony został 26 VI 1941 do obozu koncentracyjnego w Oświęcimiu i oznaczony nrem 17333. W obozie przebywał pod nazwiskiem Józef Czyżewski, ur. 28 X 1892. Dn. 3 VII osadzony został w bunkrze bloku nr 11 (blok śmierci) i 10 VII 1941 rozstrzelany. Odznaczony był Orderem Virtuti Militari V kl., czterokrotnie Krzyżem Walecznych, Złotym Krzyżem Zasługi i in.

Z małżeństwa (od r. 1931) z Felicją Stefanią z domu Skubisz dzieci prawdopodobnie nie miał.

Łoza, Czy wiesz, kto to jest?; Rocznik oficerski, W. 1923, 1924, 1928, 1932; – Głowacki L., Działania wojenne na Lubelszczyźnie w roku 1939, L. 1976; Steblik W., Armia „Kraków” 1939, W. 1975; – Bełcikowska A., Walki majowe w Warszawie, W. 1926 s. 16; Fedorowicz T., Cena wolności, Kr. 1975 s. 119; Głowiński M., Mój udział w wypadkach majowych, „Więź” 1976 z. 5 s. 109–11 (Uzupełnienia i sprostowania S. Jellenty tamże, z. 9 s. 164); Grzędziński J., Maj 1926, Paryż 1965 s. 21, 26, 88; Rzepecki J., Wspomnienia i przyczynki historyczne, W. 1957 s. 48; Szlakiem bojowym Legionów, Lw. 1915 s. 18; Wojna obronna Polski 1939. Wybór źródeł, W. 1968; Za kratami więzień i drutami obozów, W. 1928 II; – CAW: Teczka personalna O-a nr 0-755; Rzymsko-katolicka Parafia św. Mikołaja w Chrzanowie: Odpis aktu urodzenia i chrztu; Wojsk. Inst. Hist.: Kartoteka osobowa; – Informacje Kazimierza Pluty-Czachowskiego.

Marek Getter