Seidenbeutel (Zajdenbajtel) Menasze (1902–1945), malarz. Ur. 7 VI w Warszawie, był bratem Józefa (zob.) i bliźnim bratem Efraima (zob.).
Początek artystycznego wykształcenia zawdzięczał S. starszemu bratu Józefowi. Od r. 1921 uczył się w Miejskiej Szkole Sztuk Zdobniczych w Warszawie u Miłosza Kotarbińskiego. Wystawiał wtedy w gmachu Gminy Żydowskiej (przy ul. Grzybowskiej 22) – na wystawie prac artystów żydowskich w r. 1921 (wykonaną wspólnie z Efraimem płaskorzeźbę Portret Anskiego) i na IV Wystawie Obrazów i Rzeźb w r. 1922 (obrazy; Głowa kobiety, Głowa, Autoportret). W r. 1923 wstąpił do Szkoły Sztuk Pięknych (SSP), gdzie studiował do r. 1929 w pracowniach Władysława Skoczylasa, Władysława Jastrzębowskiego i przede wszystkim Tadeusza Pruszkowskiego. Na wystawie Szkoły w r. 1928 otrzymał za obraz Wieśniaczka pierwszą nagrodę, połączoną z zakupem pracy dla zbiorów państwowych. Wraz ze swym bratem Efraimem brał udział w życiu koleżeńskim studentów zgrupowanych wokół T. Pruszkowskiego, uczestniczył w różnych imprezach artystycznych, wyjazdach plenerowych w czasie wakacji do Kazimierza Dolnego. W r. 1931 (lub 1932) odbył z bratem podróż do Francji, Włoch, przypuszczalnie Belgii i Niemiec.
W r. 1930 S. został członkiem Stowarzyszenia Artystycznego «Szkoła Warszawska», obejmującego uczniów T. Pruszkowskiego. Brał udział we wszystkich wystawach Stowarzyszenia: w Warszawie w r. 1930 (Tow. Zachęty Sztuk Pięknych – TZSP), dwukrotnie w r. 1933 (Instytut Propagandy Sztuki – IPS), w r. 1936 (IPS) i w r. 1939 (IPS), w Poznaniu w r. 1931 (Tow. Przyjaciół Sztuk Pięknych – TPSP), w Łodzi w r. 1931 (IPS) i w r. 1936 (IPS), we Lwowie: w r. 1933 (TPSP) i w r. 1939 (TPSP), a także w Genewie (Musée Rath). Za Martwą naturę, wystawioną na Salonie Listopadowym IPS w r. 1930, otrzymał Nagrodę Ministra Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego. Dostał także nagrodę na I Ogólnopolskim Salonie w TPSP w Krakowie w r. 1934. Uczestniczył w wystawach zagranicznych w: Edynburgu w r. 1932 (międzynarodowa wystawa sztuki), Moskwie w r. 1933 (Galeria Tretiakowska), Nowym Jorku w r. 1933 (College Art Association), Wenecji w r. 1934 (XIX Biennale), Rydze w r. 1934 (wystawa sztuki polskiej w Muz. Miejskim), Brukseli w r. 1935 (międzynarodowa wystawa sztuki) oraz w Szwecji, Estonii, Finlandii i Londynie w r. 1939. Wspólne wystawy dzieł obydwu braci odbyły się w Warszawie w r. 1935 (IPS) i w r. 1936 (Salon Henryka Koterby) oraz w Morawskiej Ostrawie w r. 1938.
W r. 1934 S. wymieniony został wśród członków Żydowskiego Zrzeszenia Artystów Malarzy i Rzeźbiarzy w Krakowie; nie brał jednak udziału w wystawach Zrzeszenia. Miał także kontakty z lwowskim środowiskiem artystycznym (z kręgiem grup «Artes» i «Ster»), spotykającym się w pracowni Wandy Diamant.
Obrazy S-a, wykonane samodzielnie (zwłaszcza przed r. 1933), wykazują pod względem stylistycznym i tematycznym ścisłe związki z twórczością brata Efraima. Po r. 1933 (zwłaszcza zaś w l. 1936–9) większość dzieł wykonali oni wspólnie. Wydaje się jednak, że S. był silniejszą osobowością od brata. Jako pierwszy zapisał się do SSP (na pierwszym roku wymieniał się w uczęszczaniu na zajęcia z identycznie wyglądającym bratem), zdobył więcej nagród, jego zachowana spuścizna jest większa ilościowo. Bliższy był też jego związek ze starszym bratem Józefem. W jego wczesnej twórczości pojawiła się tematyka żydowska (rysunek Żyd w Muz. Sztuki w Ein Harod – Izrael). S. malował bardziej ekspresyjnie niż Efraim, pod wpływem grafik japońskich akcentował znaczenie konturu i linii (Martwa natura z r. 1930 w Muz. Sztuki w Łodzi). Dynamiczny jest Pejzaż z Kazimierza (1930, Muz. Narodowe w Warszawie) – ujęty z góry (wydaje się to typowe dla twórczości S-a z początku l. trzydziestych), ekspresyjny w kolorycie, płynnie malowany szerokimi smugami gęstej farby, Chłopiec z wędką (ŻIH) bliski jest twórczości starszej grupy uczniów T. Pruszkowskiego z «Bractwa św. Łukasza», Portret mężczyzny w kapeluszu (ŻIH) oraz Przystań (1931, ŻIH) malowane są postimpresjonistycznie, zaś Barka na Wiśle (Muz. Sztuki w Ein Harod) wykazuje związki z malarstwem metafizycznym. Malował ponadto: kompozycje figuralne i rodzajowe – Żeglarze, Błazen, Siostry, Rowerzyści, Odpoczynek, pejzaże z Kazimierza Dolnego (O zmroku), Krakowa, Gdyni i Helu – Fragment portu w Gdyni i dwa Motywy z Helu, a także martwe natury. Podobne motywy pojawiały się we wspólnej twórczości obu braci obejmującej także pejzaże z Kazimierza Dolnego (Ulica Krakowska), Krakowa (Pejzaż z domami, 1934, ŻIH), Helu (Motyw z Helu), Skoczowa (Uliczka w Skoczowie, Motyw ze Śląska Cieszyńskiego, ŻIH), Borysławia i Drohobycza (Motyw z zagłębia naftowego, 1938), a ponadto pejzaże nastrojowe (Zmrok, wyst. 1936, 1938, Pejzaż romantyczny, 1938), studia portretowe (Gołębiarz, Matka z dzieckiem, Dziewczynka z gołębiem, 1937, ŻIH), portrety (Portret Jacka Woszczerowicza w roli Pustaka w „Fircyku w zalotach” Franciszka Zabłockiego, Portret Elizy Woszczerowiczowej – obydwa z r. 1938), Portret Moniki Żeromskiej oraz Przy kuźni (1936) i Przy pracy (1937). Wśród kompozycji figuralnych S-a wyróżnia się Rozmowa – przedstawienie szyjących przy stole dwóch dziewczyn (Muz. Izraelskie w Jerozolimie), utrzymane w typowych dla jego twórczości kolorach ciemnoczerwonych, brązowym z elementami bieli i zieleni. Pejzaż warszawski (wyst. 1934, dawniej w Muz. Śląskim w Katowicach) – ujęty z góry, szeroki widok na Wisłę i Pragę, to zapewne obraz oddzielający dwie fazy w pejzażowej twórczości braci Seidenbeutelów. W pejzażach malowanych od ok. r. 1935 pojawiają się szerokie, raczej płaskie przestrzenie i rozległe niebo, oświetlone słonecznym, ciepłym światłem. Przykładem może być wykonany indywidualnie przez S-a Pejzaż z wiejską drogą i pagórkami w tle (Muz. Sztuki w Ein Harod). Ostatnie, znane dzieło S-a to Martwa natura z zieloną butelką (1940, Muz. Akad. Sztuk Pięknych w Warszawie).
Po wybuchu drugiej wojny światowej S. uciekł (wraz z Efraimem) przed Niemcami do Lwowa, gdzie zatrzymał się u malarki Marii Obrębskiej-Stieber. Zapewne w r. 1940 był w Moskwie, później zamieszkał w Białymstoku, gdzie pracował w Woj. Domu Sztuki. Po wejściu Niemców w r. 1941 znalazł się w getcie, po likwidacji getta wywieziono S-a do obozu w Stutthofie, skąd w r. 1945 ewakuowano go do obozu w Flossenbergu. Tam został przez Niemców zamordowany w kwietniu 1945.
IV wystawa obrazów i rzeźb, Gmach Gminy Żydowskiej, W. 1922; – Jabłonkówna L., Wystawa w WSSP, „Wiek XX” 1928 nr 15 s. 2–3; Meschnik M., Katalog zaginionych obrazów ze zbiorów Muzeum Śląskiego w Katowicach, Bytom 1985; Nowy talent malarski, „Nasz Przegl. Ilustr.” 1928 nr 28; Skrudlik M., „Salon Listopadowy”, „Sztuki Piękne” R. 7: 1931 nr 1 s. 11; Smolik P., Salon 1937 w Instytucie Propagandy Sztuki, „Arkady” 1937 nr 4 s. 179; – Sprawozdanie TZSP za r. 1930, s. nlb. 34; – „Nike” 1937 s. 268, 269; „Sztuki Piękne” R. 10: 1934 nr 7 s. 266, nr 12 s. 456, 473; Pozostała bibliogr., zob. życiorys brata, Efraima.
Jerzy Malinowski