Straszewski Michał Anastazy Teofil (1876–1965), dyplomata, publicysta.
Ur. 17 VIII w Rzeszowie, był synem Maurycego (zob.) i Marii z Sadowskich, bratem Kazimierza (zob.) i Henryka.
Nauki początkowe pobierał S. w domu, a od r. 1890 uczył się w Gimnazjum im. Króla Jana III Sobieskiego w Krakowie, gdzie 11 VI 1894 zdał maturę. T.r. rozpoczął studia na Wydz. Prawa UJ; w semestrze letnim 1895/6 studiował na Uniw. Fryderyka Wilhelma w Bonn. Studia ukończył w r. 1898, a 14 I 1899 otrzymał stopień doktora praw. Dn. 1 X 1898 wstąpił do służby państwowej jako referent biurowy w galicyjskiej Ekspozyturze Prokuratorii Skarbu w Krakowie. W grudniu 1900 zdał z postępem celującym egzamin konsularny w MSZ w Wiedniu i został przyjęty do służby w dyplomacji austro-węgierskiej. Na początku r. 1901 odszedł z pracy referenta biurowego i w marcu t.r. został attaché w konsulacie w Belgradzie. W r. 1904 przeniesiono go do USA, gdzie do r. 1908 był wicekonsulem w Pittsburghu (Penn.), a następnie kierownikiem (nadal w randze wicekonsula) konsulatu w Charleston (West Virginia). Dn. 22 I 1911 mianowano go konsulem i 5 IV t.r. objął to stanowisko w Denver (Colorado). W r. 1913 był konsulem w Saint Louis (Missouri).
Wybuch pierwszej wojny światowej zastał S-ego na urlopie w Bokijówce, majątku żony na Podolu. W sierpniu 1914 wraz z najbliższą rodziną internowany został przez Rosjan w Odessie; przebywał tam do wiosny 1917, kiedy to objęła go wymiana między Rosją a Austro-Węgrami. Dn. 17 VII t.r. wyjechał S. z Piotrogrodu, po czym przez Finlandię, Szwecję i Niemcy wrócił do Krakowa (żona i dzieci, którym Rosjanie nie zezwolili na wyjazd, wróciły do Galicji pod koniec października). S. z rodziną mieszkał u krewnego, Mariana Jędrzejowicza, w Dylągówce pod Rzeszowem, a od lata 1918 u Konstantyna Sadowskiego w Borzęcinie. W pierwszych dniach września t.r. został przydzielony do Delegatury austro-węgierskiego MSZ w okupowanym przez państwa centralne Kijowie, gdzie zastała go kapitulacja państw centralnych i rozpad Austro-Węgier. Wyjechał z Kijowa jednym z ostatnich pociągów i 6 XI przybył do Warszawy; ok. 18 XI wrócił do Krakowa, a stamtąd udał się do Wiednia, by uregulować kwestie związane z zakończeniem austro-węgierskiej służby dyplomatycznej.
W lutym 1919 przyjęty S. został do polskiego MSZ, w którym objął stanowisko naczelnika Wydz. Amerykańskiego, następnie Wydz. Ustrojów Międzynarodowych, a w r. 1921 – Wydz. Ogólnego w Dep. Politycznym. Równocześnie był przewodniczącym Wyższej Komisji Dyscyplinarnej MSZ i obydwa te stanowiska piastował do września 1922. Wówczas to minister Gabriel Narutowicz powołał go na stanowisko konsula generalnego RP w Montrealu. Dn. 20 IX t.r. złożył S. listy uwierzytelniające (akredytację ponowił 28 II 1925). W r. 1923 kupił w Zakopanem XIX-wieczną willę «Bagatela», gdzie zamieszkała pozostała w kraju rodzina. W r. 1924 opublikował pracę Kanada w roku 1923 (W.). Funkcję konsula przestał pełnić 31 III 1931; podsekretarz stanu w MSZ Józef Beck przeniósł go początkowo w stan rozporządzalności, a 1 IX t.r. w stan spoczynku. S. wrócił do Warszawy i zamieszkał w domu spółdzielni mieszkaniowej urzędników MSZ przy ul. Górnośląskiej. Zajmował się publicystyką, m.in. w r. 1932 ogłosił artykuł Legion Wyspiańskiego jako wizja porozbiorowych dziejów Polski („Droga” nr 10, 11). W semestrze letnim t.r. prowadził w warszawskiej Szkole Nauk Politycznych cykl wykładów pt. Ewolucja ustroju Imperium Brytyjskiego. Latem udał się, z ramienia Polskiego Biura Podróży «Orbis», do USA w celu propagowania wśród Polonii wsparcia udziału Polski w wystawie światowej w Chicago; jednak z powodu światowego kryzysu gospodarczego Polonia nie poparła tej inicjatywy i z udziału Polski w wystawie zrezygnowano. S. przyjął wtedy ofertę pracy w tworzonym właśnie dziale morskim «Orbisu»; po jego przejęciu przez Pocztową Kasę Oszczędności zatrudniono S-ego w kasie głównej i na tym stanowisku pracował do września 1939.
Kampanię wrześniową 1939 r. przeżył S. w Warszawie. We wrześniu 1942 Niemcy przesiedlili go wraz z rodziną na ul. Śliską. Podczas powstania warszawskiego 1944 r. przysypany został z żoną gruzami w piwnicy, skąd wydobyto ich po kilku godzinach. Po upadku powstania wraz z żoną i córką dotarł do Milanówka, a stamtąd przez Kraków do Zakopanego. Po wojnie niewielką emeryturę uzupełniał publikacjami w „Przeglądzie Zachodnim”, „Tygodniku Powszechnym”, „Życiu i Myśli” oraz „Za i przeciw”; były to głównie recenzje z prac historycznych i politycznych autorów czeskich i słowackich. Zmarł 20 XII 1965 w Zakopanem, został pochowany na cmentarzu parafialnym tamże. Był odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Franciszka Józefa (1908) i Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski (1922).
W małżeństwie zawartym w r. 1911 z Reginą z Żeromskich (zm. 24 II 1959), wdową po spokrewnionym z nim Zdzisławie Jędrzejowiczu, właścicielu dóbr Bokijówka, miał S. dwoje dzieci: Piotra (1912–1939) i Marię (zm. 1982), pielęgniarkę. Bratankiem S-ego był Ryszard Straszewski (zob.).
Księga pamiątkowa III Gimnazjum im. Króla Jana Sobieskiego w Krakowie, Kr. 1958; – The Foreign Office List and Diplomatic and Consular Lear Book for 1923 (for 1925), Ed. for Godfrey E. P. Herstlet by the members of the Staff of the Foreign Office, [b.m.r.w.]; Ministerstwo Spraw Zagranicznych. Centrala i placówki w 1921 r., W. 1921; – Arch. UJ: sygn. WP II–415, S II 491A–493A, 495A–498A, S II 520, KREP 9, KREP 27, KREP 41; USC w Zakopanem: Odpis aktu zgonu S-ego; – Mater. Red. PSB: Włodek J. M., Straszewscy ze Straszewia h. Radwan. Rodowody, biogramy, życiorysy, Kr. 1985 (mszp.).
Wojciech Rojek