Brzostowski Michał, h. Strzemię (1722–84), podskarbi lit., syn Konstantego Benedykta, kaszt. mścisławskiego, i Teresy Woynianki, za młodu podróżował po Niemczech, Włoszech i Francji, gdzie służył w pułku Royal-Allemand, a miał też podobno obiecane dowództwo dragonów Chartres. Za powrotem wyrobił sobie pułkownikostwo i klucz szambelański (1749). Przez małżeństwo z Kazimierą Ogińską stał się szwagrem swego brata Adama, Ant. Przeździeckiego, Michała Wielhorskiego i Konstantego Platera. Jako poseł starodubowski w r. 1746, oszmiański 1752 (w Grodnie), inflancki 1754, oszmiański 1758, starodubowski 1760 i znów oszmiański na konwokację 1764 r., wybitniejszej działalności nie rozwinął. Musiał być jednak zdatny do codziennej roboty politycznej, skoro go mocno popierali Czartoryscy: oni to ułatwili mu uzyskanie oprócz chorągwi petyhorskiej i husarskiej starostwa orańskiego 1751, szarży generał-lejtnanta 1753, pisarstwa litewskiego 1758, a w końcu 1762 upragnionego oddawna koniuszostwa za opłatą 1500 dukatów odstępnego Ulrykowi Radziwiłłowi. W bezkrólewiu stanął na czele konfederacji generalnej litewskiej 16 IV 1764; wtedy to, łącząc z marszałkostwem władzę regimentarza partii litewskiej, nabrał arogancji i ciężko dał się we znaki majątkom Karola Radziwiłła oraz jego stronnikom, których po pijanemu brutalnie traktował. Na elekcję poprowadził jako duktor szlachtę oszmiańską; w grudniu 1764 r. kupił od Jerzego Flemminga za 400.000 zł. podskarbstwo litewskie, dające wtedy 120.000 pensji. Będąc starostą sądowym oszmiańskim (1765–70), wciąż jeszcze rwał się (1766) do sądzenia radziwiłłowców («exterminer la canaille«) w sądzie konfederackim, kiedy dwór dążył już do zabliźnienia uraz. Przewodnicząc komisji skarbowej litewskiej, nie mógł na własną rękę popełniać nadużyć, uzyskał też kwit od sejmu Czaplica (1766), po czym wyrobił sobie wolność niebywania na kadencjach. Jeżeli się wówczas wzbogacił, co nie ulega wątpliwości, to głównie z kontrybucji nakładanych na wzięte w sekwestr dobra K. Radziwiłła. Z łupiestwem łączył rozrzutność, z bezwzględnością wobec swoich – miękkość wobec Rosji. Konfederatów barskich na Litwie, nawet bliskich krewnych, denuncjował. Swych dobrodziejów Czartoryskich, gdy uprawiali wobec Rosji bierny opór, zwalczał do spółki z Ignacym Massalskim. Przedewszystkiem jednak robił pieniądze. W r. 1766 otrzymał starostwo puńskie, od sejmu 1767–8 r. – dodatek 80.000 zł. do pensji, w r. 1775 zmniejszono mu pensję do 120.000, a w r. 1766 nawet do 60.000. Za to zgłosił na sejmie delegacyjnym 1773–5 r. pretensję do skarbu o 600.000 zł. i jako odczepne zgarnął na własność dla syna Konstantego starostwa: puńskie, daugowskie, orańskie i koniawskie. O bogactwie i utracjuszowstwie podskarbiego daje wyobrażenie prośba, z jaką w styczniu 1771 udał się do ambasady rosyjskiej: o pożyczkę 2–3,000.000 zł. z banku petersburskiego pod zastaw wszystkich dobr wartości powyżej 6 milionów, które odda pod zarząd rosyjskiego komisarza. Choć służył Rosji dobrze i podejmował się nawet rozbić dla niej uległy Czartoryskim trybunał, jednak kredytu nie otrzymał, a ów syn jedynak wkrótce utonął w podróży do Wiednia; B. do ostatka uważał siebie za wiernego sługę tronu, i gdy go wierzyciele rugowali (1778) z ostatniego mieszkalnego domu, natarczywie prosił króla o opiekę, »w niwczym nigdy nie mając duszy ukalanej«. B. umarł 3. czy też 21 V 1784 r. w Oranach zupełnie zrujnowany. Przeżyła go żona, słynna »z gwałtownych miłosnych pochopów«, oraz córka Barbara († 19 X 1792), która, rozwiódłszy się z pierwszym mężem, Jerzym Potockim, zaślubiła Michała Brzostowskiego.

Złota Księga II; Kossakowski, Monografie I; Konopczyński, Polska w d. wojny siedm. 2 t., W. 1909, 11; tenże, Konfederacja barska I, W. 1936; Korzon, Wewn. Dzieje, IV 248–9; Matuszewicz, Pamiętniki 4 t., W. 1876; Diariusze sejmowe w. XVIII t. II i III (w druku); Diariusz sejmu konwokacyjnego 1764 r.; Akty wilenskoj komm. II–V; Rkpsy B. Czart. 655–6, 675, 715–7, 720, 722; Relacje poselskie rosyjskie od r. 1764 w Arch. Mosk. Spr. Zagr. tudzież listy B. Kochowskiego w Mosk. Arch. Sztabowym; Protokuły Kom. Skarbowej W. Ks. Lit. w Arch. państw. w Wilnie.

Władysław Konopczyński