Lojalny wobec nowego monarchy, nie brał udziału w konfederacji radomskiej. Z przystąpieniem do konfederacji barskiej, mimo silnych powiązań z Suffczyńskimi i Pułaskimi, długo się ociągał. Dopiero w czerwcu lub lipcu 1769 r. pod wpływem ks. Anny Jabłonowskiej, działającej wspólnie z Adamem Krasińskim, zawiązał K. cichą, w obawie przed bliską Warszawą, konfederację ziemi czerskiej, stawiając na jej czele swego syna Stanisława. Z konspiracyjnego charakteru związku skorzystał obóz przeciwny, ogłaszając oficjalnie 9 IX konfederację z marszałkiem Józefem Lasockim. Rozpoczął się długotrwały spór szlachty czerskiej o to, kto ma być marszałkiem. K. z grupą urzędników zgłosił w grodzie czerskim manifest o nielegalności wyboru Lasockiego, a następnie, z pomocą swego brata Józefa, marszałka liwskiego, przeprowadził 15 XII obiór syna. Generalność jednak nie uznała tego aktu. Wówczas K. rozpoczął zabiegi zmierzające do umocnienia pozycji nowego marszałka: zebrał od szlachty podpisy na rzecz syna, do Rady wysłał w jego sprawie delegację, a 24 V 1770 r. ponowił konfederację grudniową tak sprawnie, że Rosjanie wprawdzie nikogo już nie zastali na miejscu zjazdu, ale po tygodniu pochwycili K-ego i przetransportowali go do Warszawy. Na interwencję swych przyjaciół warszawskich został po dwóch tygodniach uwolniony i zaraz, ok. 27 VI, zwrócił się z żądaniem do Generalności o zwołanie sądu. W sierpniu uzyskał od Rady zasuspendowanie Lasockiego w funkcji marszałkowskiej. Po wzięciu do niewoli syna Stanisława (13 I 1771) K. ostygł mocno w zapałach konfederackich. Nie zgodził się na żądanie Kazimierza Pułaskiego, aby skłonić obywateli do uchwalenia furażu i podwójnych podatków na utrzymanie oddziałów konfederacji ziemi czerskiej, zasłaniając się wyniszczeniem ziemi i obawą zemsty moskiewskiej. Gdy szlachta pod naciskiem zbrojnym Aleksandra Karczewskiego, pułkownika konfederacji warszawskiej, zgodziła się na żądanie Pułaskiego, K. zwołał (12 VIII) do Siennicy kongres ziemian i urzędników. Tu na jego wniosek postanowiono uzgodnić najpierw sprawę z samym Pułaskim, a pułkownikowi zagrożono, że oddadzą raczej dobra swoje na najcięższą nawet egzekucję i zniszczenie niż ulegną naciskowi zbrojnemu. Równocześnie kongres wysłał K-ego do Warszawy, aby poinformował Augusta Czartoryskiego, Stanisława Lubomirskiego i ewentualnie Andrzeja Młodziejowskiego o trudnym położeniu ziemian, którzy, by się «ochronić od szarpaniny rozpustnych ludzi», widzą się zmuszeni do wypłacenia konfederatom pogłównego, hyberny i kwarty. Dn. 26 I 1772 r. złożył K. na ręce Stanisława Augusta suplikę, bez pozytywnego zresztą rezultatu, za synem zesłanym na Syberię, z przyrzeczeniami dozgonnej wierności od siebie i całej familii.

 

W l. 1772–5 kierował K. pracami komisji zaopatrującej w furaż wojska rosyjskie na terenie ziemi czerskiej i zabiegał o zmniejszenie nakładanego prowiantu, wreszcie 23 X 1775 r. na sejmiku w Czersku przeprowadził podsumowanie kosztów związanych z utrzymaniem wojsk rosyjskich za czas od 1770 do 1775. Chociaż zagajał sejmik przedsejmowy 1776 r. i w nim aktywnie uczestniczył, to jednak uchylił się od podpisania jego konserwatywnych żądań «o zmniejszeniu mocy» Rady Nieustającej, o zlikwidowaniu Komisji Edukacyjnej i przywróceniu szkolnictwa zakonnego, o zaostrzeniu sankcji na «ludzi zbiegłych» i in. Na sejmiku gospodarskim 16 VII 1778 r. przeprowadził K. uchwałę oddalającą wszystkie pretensje obywateli w stosunku do konfederatów barskich. W r. 1779 był kandydatem do kasztelanii czerskiej, którą jednak otrzymał T. Podoski. Sejmik przedsejmowy 21 VIII 1780 r. rekomendował królowi K-ego «jako osobę w ziemi czerskiej zasłużoną”. Zmarł K. w r. 1782, nie otrzymawszy już żadnych wyższych funkcji czy godności. Ożeniony z Teresą Załuską, starościanką regnowską, miał syna Stanisława, marszałka ziemi czerskiej w konfederacji barskiej.

 

 

 

 

Wacław Szczygielski