Podfilipski Michał h. Ciołek (ok. 1515–1562), rotmistrz obrony potocznej, stolnik halicki. Był synem Wiktoryna (zob.) i nie znanej nam z imienia Szarawskiej. Spotykamy go po raz pierwszy w rejestrach popisowych w czerwcu 1535. Zaciągnął się wówczas jako towarzysz z pocztem sześciokonnym do chorągwi swego krewnego Jerzego Jazłowieckiego. W r. n. przeniósł się do chorągwi podkomorzego i star. kamienieckiego Mikołaja Iskrzyckiego. W kwietniu 1537 znalazł się pod komendą doświadczonego rotmistrza Macieja Włodka. Dn. 1 II 1538 wziął zapewne udział w bitwie z Mołdawianami nad Seretem, podczas której Włodek dostał się do niewoli, a jego chorągiew poniosła straty sięgające 1/4 stanu osobowego. P. przerwał wówczas służbę wojskową, do której zaciągnął się, gdy Włodek wrócił z niewoli. W maju 1539 popisywał ośmiokonny poczet w ramach chorągwi Włodka. Z kolei w czerwcu 1540 na popisie w Kamieńcu Podolskim spotykamy P-ego z dziewięciokonnym pocztem w chorągwi hetmana polnego kor. Mikołaja Sieniawskiego. Pod jego dowództwem wziął zapewne udział w walkach z Tatarami na jesieni 1540 w okolicach Trembowli, a następnie w nieudanych pościgach za Tatarami białogrodzkimi i dobrudzkimi brzegiem Bohu na wiosnę i do Lebedyna latem 1542. Dn. 22 IX 1542 został popisany w Bracławiu w chorągwi Jerzego Jazłowieckiego. W rok później był w chorągwi star. barskiego Bernarda Pretwicza. Wziął zapewne udział w pościgu za Tatarami Bielekmurzy, zakończonym rozbiciem ich pod Oczakowem, a następnie w rozpraszaniu koncentrujących się watah białogrodzkich pod Widowem na Wierchu Berimboja. W tej ostatniej bitwie chorągiew Pretwicza poniosła dość duże straty, które mogły dotknąć i P-ego, skoro od r. 1544 na dwa lata przerwał on służbę wojskową. We wrześniu 1546 znów zjawił się z dziesięciokonnym pocztem husarskim w chorągwi hetmańskiej i służył w niej do r. 1548. Wziął zapewne udział w polskiej demonstracji zbrojnej pod Bracławiem. Po kolejnej czteroletniej przerwie w służbie P. został powołany do szeregów w r. 1552 w sytuacji znacznej rozbudowy stanu liczebnego obrony potocznej. Dn. 27 VI został popisany we Lwowie w chorągwi rotmistrza Pawła Secygniowskiego. Posiadając duży dwunastokonny poczet, był przypuszczalnie porucznikiem w jego chorągwi, która uczestniczyła w osłanianiu odbudowy zburzonego przez Tatarów Bracławia, a następnie we wrześniu 1552 w wyprawie mołdawskiej przeprowadzonej pod dowództwem Macieja Włodka i mającej na celu osadzenie na tronie hospodarskim Aleksandra Lapusneanu. Powtórnie P. zaciągnął się do chorągwi Secygniowskiego pod koniec 1554 r., bowiem w r. 1555 wypłacono mu przeszło 46 zł żołdu. W r. 1555 został P. stolnikiem halickim. W październiku 1556 wybrano go w Kamieńcu na posła województwa podolskiego na sejm warszawski (1556/7).
Po ponownej trzyletniej przerwie w służbie wojskowej doczekał się w r. 1558 królewskiego listu przypowiedniego na zaciąg stukonnej chorągwi husarskiej. Popisał ją 1 VI 1558 pod Trembowlą. Jego własny poczet należał do większych pocztów rotmistrzowskich, liczył 17–18 koni. Na wiosnę i w lecie 1559 P. ze swą chorągwią uczestniczył w walkach z siłami turecko-tatarskimi na Podolu nad Smotryczem. Poniósł wówczas niewielkie straty. T. r. już bezpowrotnie opuścił szeregi obrony potocznej.
Jeszcze za życia swego ojca otrzymał P. na lutowym sejmie krakowskim w r. 1540 od Zygmunta Starego pozwolenie na wykupienie wsi Biela z rąk Stanisława Radeckiego, Brzeżan z rąk Jana Skoroszewskiego, Szczepanikowiec od kmieci, Paniowiec od Lasoty, Roziczna od Wasyla Dachnowicza Jarmolińskiego oraz Stepankowców od Bakona. Transakcje nie doszły chyba jednak do skutku, skoro później te miejscowości nie zostały poświadczone w posiadaniu P-ego. Po śmierci ojca stał się wraz z braćmi dziedzicem położonych w pow. kamienieckim Fredrowic (Frydrowce) oraz przyległych doń wsi: Surża i Kadyjowce (przywilej na te dobra z r. 1410 potwierdził im Zygmunt August na sejmie 1556/7 r.). Znacznie polepszyły sytuację materialną P-ego darowizny i zastawy jego brata ciotecznego Jana Szarawskiego alias Sliadkowskiego. W r. 1542 cedował on zastaw wsi Werbka na Michała, Marcina i Pawła Podfilipskich, a osobno Michałowi P-emu wieś Michałkowce w pow. kamienieckim koło Szarawki. Ponadto w lutym t. r. król zezwolił P-emu na wykupienie wsi królewskiej Hlebów z rąk Lechna Koraczewskiego. Przepisanie sum na Michałkowcach zatwierdzono ostatecznie w marcu 1543, w maju t. r. zezwolono Szarawskiemu odstąpić na rzecz P-ego wieś Worworczińce w pow. kamienieckim. Z kolei w r. 1546 Szarawski cedował P-emu zastaw wsi Werbka oraz Iwankowce koło Czarnego Ostrowa. W r. 1550 P. dokonał ze swym bratem Marcinem działu majątku. Michał wziął pół Piszczatyniec, Strzałkowce z przysiółkami Kozara i Rylińce, a Marcin całe Fredrowce, część mniejszą Piszczatyniec i całe Wierzchniakowce. Na sejmie piotrkowskim w r. 1555 król zezwolił mu wykupić w dożywocie wieś Iwankowce, a jego żonę Natalię zachował w dożywociu na Michałkowcach. W latach pięćdziesiątych P. wszedł jeszcze zapewne w posiadanie królewskich Suchodołów, Mikitiniec i Prosiątkowa, ponieważ te m. in. wsie trzymała wdowa po nim w l. 1565–9. Zmarł pod koniec 1562 r., gdyż 2 XII t. r. urząd stolnika halickiego objął Sebastian Bydłowski.
Z małżeństwa z Natalią z Orzechowskich, siostrą pisarza politycznego Stanisława (zob.), miał P. dwóch synów: Sebastiana i Stanisława, posła na sejm koronacyjny 1576 r., sędziego ziemskiego kamienieckiego w l. 1583–99, oraz córkę Katarzynę.
Słown. Geogr. (Frydrowce); Paprocki; Niesiecki; Uruski; – Białkowski L., Podole w XVI w. Rysy społeczne i gospodarcze, W. 1921 s. 101; Kaniewska I., Małopolska reprezentacja sejmowa za czasów Zygmunta Augusta 1548–1572, Kr. 1974 tabl. 15; Kolankowski L., Roty koronne na Rusi i Podolu, „Ziemia Czerwieńska” T. 1: 1935 s. 27; Pułaski K., Kronika polskich rodów szlacheckich Podola, Wołynia i Ukrainy, Brody 1911 s. 202; tenże, Szkice i poszukiwania historyczne. S. III, Kr. 1906 s. 10; Wittyg W., Wypisy heraldyczne z ksiąg poborowych województwa podolskiego z lat 1563–1565, „Herold Pol.” 1906 s. 288; – Diariusz sejmu walnego warszawskiego 1556/7, Kórnik 1939; Matricularum summ., IV, V nr 2671, 7095, 7141, 7726, 8913; Źródła Dziej., XIX; – AGAD: ASW 85 nr 26 k. 51, nr 27 k. 20, nr 28 k. 28, nr 31 k. 40, nr 36 k. 78, nr 39 k. 22, nr 40 k. 2, nr 41 k. 8, nr 42 k. 287, nr 44 k. 21, nr 45, 50 k. 7, nr 51 k. 7, nr 58 k. 101, nr 59 k. 86, nr 62/1 k. 44–48, 83–84, nr 62/2 k. 5, ASW 86 nr 17 k. 55, Rachunki nadworne ASK III nr 1 k. 96, Metryka Kor. t. 61 k. 64, 102, t. 63 k. 105, 261, t. 65 k. 103, 151.
Marek Plewczyński