Rękas Michał (1895–1964), ksiądz, kapelan szpitalny, sekretarz Apostolstwa Chorych w Polsce, twórca Audycji dla Chorych w Polskim Radiu. Ur. 28 IX we wsi Łany Polskie koło Kamionki Strumiłowej, w rodzinie chłopskiej, był synem Józefa i Marii z domu Łysko.
R. uczył się w VII Gimnazjum we Lwowie, które ukończył z wyróżnieniem w r. 1914. W r. 1915 wstąpił do Arcybiskupiego Seminarium Duchownego we Lwowie i w l. 1915–19 studiował teologię na Uniw. Lwow., gdzie uzyskał tytuł magistra teologii. Dn. 29 VI 1919 otrzymał święcenia kapłańskie. Został wikarym w Tarnopolu, a następnie wikarym i katechetą w Złoczowie. Tam także w miejscowym szpitalu zakaźnym opiekował się chorymi na tyfus i sam zapadł na tę chorobę. W r. 1921 arcybp Józef Bilczewski mianował go wikariuszem przy bazylice katedralnej we Lwowie, a w r. 1923 arcybp Bolesław Twardowski powołał go na stanowisko prefekta Arcybiskupiego Seminarium Duchownego. Od jesieni 1924 R. leczył się w Zakopanem (w sanatorium przeciwgruźliczym), w Rodatyczach i Szczawnicy. W r. 1926, w wyniku konkursu, został kapelanem w Zakładzie dla Psychicznie Chorych w Kulparkowie pod Lwowem, dla 2 500 pacjentów. W pracy tej R. zetknął się z ideami głoszonymi przez stowarzyszenie Apostolstwo Chorych (ACh.), założone w r. 1925 przez ks. L. J. Willenborga w Holandii. Był to związek ludzi chorych, poszukujących religijnego sensu życia i cierpienia, a nie organizacja charytatywna czy filantropijna. Równocześnie rozwinął R. duszpasterstwo służby zdrowia.
W l. 1928–9 R. spędził kilka miesięcy w Bloemendaal, poznając organizację i działalność stowarzyszenia ACh. W czasie wakacji podróżował po Austrii, Szwajcarii i Niemczech interesując się organizacjami ludzi chorych. Ogłosił broszurę pt. Duszpasterstwo Chorych i społeczna opieka nad chorymi (Lw. 1929). Z jego inicjatywy arcybp B. Twardowski erygował w maju 1930 Polski Sekretariat ACh., R. został jego sekretarzem. Był pierwszym redaktorem miesięcznika „Apostolstwo Chorych” ukazującego się od maja t. r. Redagował także „Gazetę Kościelną”. Dn. 31 X 1930 R. zainaugurował Audycję dla Chorych w programie Rozgłośni Lwowskiej Polskiego Radia (PR), którą od 19 VI 1933 aż do r. 1939 nadawano w programie ogólnopolskim PR. Ogółem nadano ok. 440 audycji; należały do najbardziej znanych audycji, a R. do najpopularniejszych autorów i prelegentów radiowych. Teksty jego pierwszych czterech Audycji dla Chorych ukazały się drukiem pt. Rozmowy z chorymi. SOS Sygnał radiowy do chorych i o chorych (Lw. 1931). Za pracę wśród chorych arcybp Twardowski nadal R-owi w r. 1931 honorowy tytuł kanonika metropolitalnej kapituły lwowskiej. W r. 1933 R. uczestniczył w III Międzynarodowym Kongresie Szpitalnictwa w Belgii. Na ręce R-a wpływały liczne dary pieniężne i rzeczowe, w wyniku zwłaszcza jego wystąpień radiowych. Fundusz zasiliły organizowane przezeń od r. 1934 koncerty życzeń Rozgłośni Lwowskiej. Akcja ACh. i Audycje dla Chorych rozwinęły się do takich rozmiarów, że z dn. 1 IX 1933 R. został odwołany ze stanowiska kapelana w Kulparkowie i mianowany proboszczem małej parafii Św. Łazarza we Lwowie. W tych latach R. ogłosił m. in. następujące prace: Chory ma głos… (Lw. 1933, „Gaz. Kośc.” 1934 nr 25, 26, 27, Wyd. 2 Lw. 1934), Optymizm – pesymizm– dwie rozmowy radiowe (Lw. 1935), Apostolstwo Chorych w Polsce (Lw. 1936, P. 1937, po francusku Lw. 1938), Msza święta Chorych (Lw. 1936), Rekolekcje Chorych (Lw. 1936 1–II). W czerwcu 1936 został przyjęty na audiencji prywatnej przez papieża Piusa XI, a o osiągnięciach ACh. w Polsce i Audycji dla Chorych mówił w dn. 2 VI 1936 w audycji Radia Watykańskiego. W r. 1937 został wiceprezesem Komitetu do Spraw Radiofonizacji Ziem Południowo-Wschodnich. Brał m. in. udział: w Kongresie «Pax Romana» w Salzburgu w r. 1937, w Międzynarodowym Kongresie Radiofonii Katolickich w Hilversum w r. 1938, w I Ogólnopolskim Zjeździe Społecznego Komitetu Radiofonizacji Kraju w Warszawie w styczniu 1939, na którym został wybrany do prezydium. Na Kongresie Eucharystycznym w Budapeszcie w r. 1938 był (razem z Antonim Bohdziewiczem) sprawozdawcą radiowym. Okres wojny i okupacji R. przeżył we Lwowie. Prowadził działalność charytatywną wśród rannych, chorych i uchodźców, organizował «kuchnie głodowe» przy parafiach. Wykładał także apologetykę w tajnie prowadzonym Seminarium Duchownym. We wrześniu 1945 przybył do Katowic z ocalałym szczątkiem archiwum ACh. i objął funkcję kapelana w szpitalu przy ul. Francuskiej 20. Od września 1946 ponownie redagował i wydawał miesięcznik „Apostolstwo Chorych”, a od listopada 1945 do r. 1949 prowadził w PR Audycje dla Chorych najpierw w zasięgu lokalnym stacji PR Katowice, a od 5 VII 1946 do 7 VI 1949 w programie ogólnopolskim. Później Audycje dla chorych zostały przejęte przez PCK. R. wygłosił jeszcze 6 pogadanek do 10 IX 1949 – łącznie 150 audycji. Laicyzacja programu spowodowała zerwanie kontaktu z R-em. Odtąd redagował tylko miesięcznik. Równocześnie pełnił obowiązki sekretarza ACh. Działał również w Społecznym Komitecie Radiofonizacji Kraju i jako delegat Katowic brał udział w ogólnopolskim zjeździe tej organizacji w kwietniu 1946 oraz został powołany do Zarządu.
R. po drugiej wojnie światowej ogłosił m. in.: Parafialne nabożeństwo dla chorych (Kr., Kat. 1946), Tajemnica cierpienia („Homo Dei” 1947 nr 6 i odb. Wr. 1948, Wyd. 2, Kat. 1949), Sakrament chorych (Londyn 1956). Ogółem bibliografia prac R-a liczy ponad 240 pozycji oraz ok. 600 audycji. W latach międzywojennych większość jego artykułów ukazała się w „Gazecie Kościelnej” (1922–38), wiele też w „Głosie Misji Wewnętrznej” (1933–8), po drugiej wojnie sporo drukował m. in. w „Gościu Niedzielnym” (1945–56), „Caritasie” (1945–8), „Homo Dei” (1947–58). Jego autorstwa jest hasło Apostolstwo Chorych w t. 1 „Encyklopedii Katolickiej” (L. 1973) oraz skrypt (powiel.) Duszpasterstwo Chorych jako problem teologii pastoralnej (Kat. b. r. w.). Brał udział w pracach Polskiego Tow. Szpitalnictwa. W r. 1957 R. został częściowo sparaliżowany; później przebył zawał serca. W r. 1959 obchodził podwójny jubileusz: 40 lat kapłaństwa i 30 lat posługi w ACh. Zmarł 15 II 1964 w Katowicach, pochowany został na cmentarzu przy ul. Francuskiej. Był odznaczony Złotym Krzyżem Zasługi.
Fot. w: Arch. Dokumentacji Mechanicznej w W. i w Apostolstwie Chorych w Kat.; – Słown. Pol. Teologów Katol., VII (J. Mandziuk, bibliogr. prac); – Halski C., Polskie Radio Lwów, Londyn 1985; Kwiatkowski M. J., „Tu Polskie Radio Warszawa…”, W. 1980; Mysłek W., Kościół katolicki w Polsce w latach 1918–1939, W. 1966; Rechowicz M., Apostolstwo Chorych w Polsce i jego Pierwszy Duszpasterz, „Tyg. Powsz.” 1979 nr 11 s. 3; Tepa J., Na polskiej antenie, Lw. 1938 s. 115 (fot.), 117–20; – Schematyzm Kościoła Rzymsko-Katolickiego w Rzeczypospolitej Polskiej, Oprac. Z. A. Czernicki, Kr. 1925; Sprawozdanie Dyrekcji c. k. Gimnazjum VII. we Lwowie za r. szk. 1912/1913, Lw. 1913; toż za r. szk. 1913/14, Lw. 1914; – Arch. Dokumentacji Mechanicznej w W.: Teksty 44 Audycji dla Chorych z l. 1947–9 i teksty audycji PCK z r. 1949; B. KUL: Jełowicki P., Duszpasterstwo chorych w ujęciu ks. Michała Rękasa, L. 1967 (mszp.); – Nanuś L., „Audycje dla Chorych” ks. Michała Rękasa ze szczególnym uwzględnieniem audycji ogólnopolskich nadawanych z Rozgłośni Katowickiej Polskiego Radia w latach 1946–1949, Kat. 1982 (mszp. pracy magisterskiej napisanej na Wydz. Radia i Telewizji, Inst. Teorii i Praktyki Procesów Masowego Komunikowania); – Rechowicz M., Apostolstwo Chorych w Polsce i jego Pierwszy Duszpasterz (mszp. przygotowany do druku w „Śląskich Studiach Hist. Teolog.”); Szurlej J., 50 lat posługi Apostolstwa Chorych ludziom chorym i cierpiącym w Polsce (mszp. przygotowany do druku w „Śląskich Studiach Teolog”.).
Maciej Józef Kwiatkowski