Sokołowski Michał (1881–1947), dziennikarz, działacz socjalistyczny, senator RP. Ur. 16 XI w Bóbrce Dolnej (pow. liski), był synem Macieja Artura Konstantego (zob.) i Zofii z Sokołowskich.
Po sprzedaży Bobrki w r. 1882 rodzina S-ego przeniosła się do Rymanowa, a następnie do Krakowa. Po śmierci ojca (1893) S. był wychowywany przez matkę; mimo ciężkich warunków materialnych zdołał ukończyć w r. 1902 czteroklasową Wyższą Szkołę Handlową w Krakowie. Działał w Polskiej Partii Socjalno-Demokratycznej Galicji i Śląska Cieszyńskiego.
Dla uniknięcia służby wojskowej i z braku pracy, w r. 1905 S. wyemigrował do USA, gdzie przebywał już jego starszy brat Stanisław. Z namowy Ignacego Daszyńskiego miał tam prowadzić wśród wychodźców polskich agitację w duchu socjalistycznym. W Chicago wstąpił do Związku Socjalistów Polskich (ZSP); znalazł się we frakcji Pawła Lewinsona (Łapińskiego), która dokonała rozłamu i utworzyła Polską Sekcję w amerykańskiej Socialist Party. Wszedł wraz z bratem w skład Polskiej Ludowej Spółki Wydawniczej, która od poł. marca 1907 wydawała w Chicago socjalistyczny „Dziennik Ludowy”. Współorganizował powstały w r. 1908 w Chicago Polski Uniw. Ludowy i został jednym z jego sekretarzy. Podjął również współpracę z nowojorskim „Robotnikiem” (później „Robotnik Pol.”). W r. 1910 objął redakcję „Dziennika Ludowego”, który w r. 1913, po zjednoczeniu polskich socjalistów w USA, stał się półoficjalnym organem nowego Związku Polskiego Socialist Party (ZPSP). S. został członkiem Komitetu Wykonawczego ZPSP. Po kolejnym rozłamie w październiku t.r. pozostał w ZPSP, który przyjął kierunek zbieżny z polityką grupy Józefa Piłsudskiego w kraju i jej ekspozyturą w USA – Komitetu Obrony Narodowej (KON). W lipcu 1914 wszedł w skład Komisji Poufnej KON. Po reaktywowaniu w r. 1916 ZSP, znalazł się w jego szeregach i na XV Zjeździe w Detroit (29 IV – 1 V 1917) został wybrany do Komitetu Wykonawczego. Był jednym z mówców na zorganizowanej przez KON 21 I 1917 w Nowym Jorku wielkiej manifestacji z okazji wydania Aktu 5 Listopada, w której uczestniczyli konsulowie państw centralnych, zakończonej apelem do prezydenta USA T. W. Wilsona o uznanie suwerenności Król. Pol. Nazwisko S-ego figurowało na liście przywódców KON pracujących rzekomo dla państw centralnych, którą wywiad brytyjski przedstawił 18 VI 1917 Amerykanom. W styczniu 1918 podpisał S. telegram KON do Wilsona, dziękujący za orędzie podejmujące sprawę polską. W t.r. brał udział w przygotowaniu formalnej umowy o współpracy między Polską Partią Socjalistyczną (PPS) i ZSP. Na nadzwycz. Zjeździe ZSP w Filadelfii (30 VIII – 1 IX 1919) zainicjował rezolucję stwierdzającą, że wobec odzyskania niepodległości przez Polskę, dalsze współdziałanie z KON jest zbyteczne. Uczestniczył w proteście po zamordowaniu robotników polskich przez najemną policję (9 IX 1919) przed fabryką «Standard Steel Co» w East Hammond, Ind. Podczas wiecu w Chicago 16 IX t.r. skrytykował stosunek rządu amerykańskiego do emigrantów. Był jednym z głównych prelegentów na kursach nauk społeczno-politycznych, prowadzonych w Chicago od grudniu 1919 staraniem młodzieży ZSP. Z powodu propagandy na rzecz obrony Polski przed Sowietami na łamach redagowanego nadal przez siebie „Dziennika Ludowego”, był zwalczany przez lewicę ZSP.
W r. 1923 powrócił S. do Polski. W dn. 31 XII 1923 – 1 I 1924 brał udział w XIX Kongresie PPS w Krakowie jako przedstawiciel ZSP. Decyzją Prezydium Centralnego Komitetu Wykonawczego (CKW) PPS (zatwierdzoną 13 II 1924 przez CKW) został mianowany, w miejsce Stefana Luksemburga, administratorem centralnego organu partyjnego „Robotnik”. Stanowiska tego chyba nie objął, lub sprawował je bardzo krótko. W gazecie tej zamieścił artykuł pt. Wojna domowa (1924 nr 51) na temat strajku i wystąpienia zbrojnego górników w Illerin, Il. (USA). W kwietniu 1924 detroicki „Głos Robotniczy” zapowiadał powrót S-ego do Ameryki, co jednak nie nastąpiło. S. mieszkał przez pewien czas we Lwowie, przeniósł się następnie do Przemyśla, gdzie brał udział w pracach PPS. Wysunięty przez partię w wyborach parlamentarnych w marcu 1928, uzyskał z listy nr 2 w woj. lubelskim mandat senatora. Wstąpił do Związku Parlamentarnego Polskich Socjalistów, został sekretarzem komisji skarbowo-budżetowej. Od września do listopada 1928 odbył turę odczytową wśród polskich środowisk socjalistycznych w USA. Po powrocie osiadł w Warszawie. W t.r. został wybrany do Zarządu Okręgowego Tow. Uniw. Robotniczego (TUR) w Warszawie. W wyborach r. 1930 nie kandydował. Podjął pracę urzędniczą w warszawskim oddziale «Chłodni Portowej» w Gdyni; w sezonach letnich jego żona i córka prowadziły stołówkę «Kaszubianka» w Kuźnicy na Helu. Rozwinął szeroką działalność w TUR jako prelegent, od 1 IV 1931 skarbnik, od 2 II 1932 zastępca członka Zarządu Głównego, od września 1934 członek Zarządu Głównego i jeden z dwóch wiceprezesów, a od marca 1937 sekretarz zarządu warszawskiego. W l. 1937–8 był członkiem Warszawskiego Komitetu Robotniczego PPS i skarbnikiem utworzonego w r. 1937 Komitetu Pamięci Józefa Kwiatka.
We wrześniu 1939 działał S. w zespole organizującym Robotnicze Bataliony Obrony Warszawy. Został redaktorem naczelnym uruchomionej 8 IX popołudniówki „Dziennik Ludowy i Powszechny”. Działalności konspiracyjnej nie podjął. Warunki wojenne spowodowały u niego szybki rozwój gruźlicy. Po wybuchu powstania warszawskiego 1944 r. opuścił miasto; osiadł w Łodzi. Po wojnie sprawował obowiązki prezesa przedsiębiorstwa «Chłodnia Portowa». Zmarł 6 VII 1947 w sanatorium w Otwocku. Pochowany został na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie.
Z małżeństwa ze Stanisławą Urbaniak (1892–1970), córką emigrantów z Wielkopolski, robotnicą w Chicago, miał S. córkę Zofię, zamężną Babską (1916–1997), przed drugą wojną światową działaczkę Związku Niezależnej Młodzieży Socjalistycznej, pracownicę Sekretariatu Generalnego TUR i Stow. «Szklane Domy», która w czasie wojny działała w Polish Labor Group – nowojorskiej grupie PPS-owców i w redakcji jej biuletynu „Poland Fights”, oraz syna, Stanisława, także przebywającego w USA. S. wychowywał również bratanicę (córkę Stanisława), Irenę, potem zamężną Kowalską.
Kormanowa, Mater. do bibliogr. 1866–1918; Kto był kim w Drugiej Rzeczypospolitej, W. 1994 II; Rzepeccy, Sejm i Senat 1928–33, s. 180 (fot.), 181, 208, 239; Skład osobowy i Komisje Senatu Rzeczypospolitej Polskiej, [W.] 1928 s. 12, 16, 20; – Frančić M., Komitet Obrony Narodowej w Ameryce 1912–1918, Wr. 1983; Groniowski K., Piłsudczycy w Stanach Zjednoczonych, „Przegl. Polonijny” R. 16: 1990 z. 4 s. 19; tenże, Socjalistyczna emigracja polska w Stanach Zjednoczonych (1883–1914), „Z pola walki” 1977 nr 1; Klonowski R., Towarzystwo Uniwersytetu Robotniczego 1923–1938, Wr. 1980 (w indeksie mylony z Marianem Sokołowskim ze Lw.); Mulak J., Polska lewica socjalistyczna 1939 – 1944, W. 1990; Rayzacher S., Komitet Obrony Narodowej w Ameryce, „Niepodległość” T. 12: 1935; Tymieniecka A., Warszawska organizacja PPS, 1918–1939, W. 1982; Wiech K., PPS w pierwszych latach parlamentaryzmu 1921–1923, W. 1987; – Kalendarz robotniczy PPS na r. 1921, W. 1921 s. 151; Leszek Raabe we wspomnieniach przyjaciół, W. 1963 (dot. żony i córki); Limanowski B., Pamiętniki (1919–1928). Oprac. J. Durko, W. 1973; Polska Partia Socjalistyczna w latach wojny i okupacji 1939–1945. Księga wspomnień, W. 1994 I (dot. córki Zofii); XVII Kongres PPS w Warszawie w dn. 21–25 V 1920, W. 1920 s. 62; Sprawozdanie Towarzystwa Uniwersytetu Robotniczego za okres od 1 I 1936 – 1 VIII 1938, W. 1938 s. 16, 17, 28, 32, 40; Rozwój T.U.R. Sprawozdanie z działalności Towarzystwa Uniwersytetu Robotniczego za czas od dnia 1 stycznia 1932 do 31 grudnia 1933 roku, W. 1934 s. 6; toż za okres 1 I 1934 – 1 VIII 1936, W. 1936 s. 11, 12, 22, 32; Spraw. stenogr. Senatu 1928–33, 1/8, 2/15, 5/85–7, 18/36, 20/66–7, 28/76–8, 31/13; Sprawozdanie Wyższej Szkoły Handlowej w Krakowie ogłoszone z końcem r. szk. 1898/9, Kr. 1899 s. 46; toż za r. szk. 1902, Kr. 1902 s. 38; Towarzystwo Uniwersytetu Robotniczego. Dodatkowe sprawozdanie za rok 1930 i 1931, W. 1932 s. 8; W trzydziestą rocznicę. Księga pamiątkowa P.P.S., W. 1923 s. 258, 260, 262, 264; Zaremba Z., Wojna i konspiracja, Londyn 1957; – „Bicz Boży” 1913 nr 12; „Dzien. Ludowy” (Chicago) 1922 nr 76; „Głos Robotn.” (Detroit) 1924 nr 93; „Robotnik” 1919 nr 339, 342, 403, 1920 nr 96, 1924 nr 44, 48, 70, 1928 nr 73, 125, 160, 172–3, 188, 352, 1931 nr 52, 1932 nr 37, 1933 nr 66, 1936 nr 89, 1937 nr 29, 44, 68, 95, 125, 1938 nr 252, 1947 nr 183, 184 (nekrolog); „Robotnik Pol.” 1947 nr 34 (nekrolog); – AAN: Arch. PPS sygn. 305/VII-25 k. 7, sygn. 305/VII-35 k. 1, sygn. 305/VII-64; Arch. Zespołu Szkół Ekonomicznych w Kr.: Wyższa Szkoła Handlowa w Kr., absolutoria 1901–1908; Zarząd cmentarza Powązkowskiego w W.: Księgi pochówków za r. 1947, 1970, 1997; – Mater. Red. PSB: Wspomnienia i wypisy z korespondencji rodzinnej nadesłane przez Zofię Stoltz z W.
Alicja Pacholczykowa