Ostroróg Mikołaj h. Nałęcz (ok. 1627–1659), starosta drohowyski, rotmistrz. Był synem Mikołaja podczaszego kor. (zob.), i Barbary z Roszkowskich. Od r. 1641 studiował, wraz z bratem Zygmuntem, na Uniw. Krak. W r. 1645 wyszedł drukiem jego wiersz na cześć rodu Zamoyskich. Dn. 10 XII 1650 immatrykulował się na uniwersytecie w Lejdzie, w r. 1651 był we Franeker. T. r. po śmierci ojca został starostą drohowyskim. Od października 1655 był rotmistrzem chorągwi komputowej, zapewne wystawionej już we wrześniu t.r. Wraz z jednym z braci oraz z pospolitym ruszeniem lwowskim dołączył do sił hetmana w. kor. Stanisława Potockiego i wziął udział w bitwie pod Gródkiem 29 IX. Wkrótce, w czasie zgrupowania pod Rzeszowem (ok. 7 X), okazał się jednym z gorliwszych zwolenników poddania się wojska Karolowi Gustawowi. Ostatecznie on to głównie, obok oboźnego kor. Andrzeja Potockiego, doprowadził do przejścia dywizji hetmanów na stronę szwedzką. Brał udział w poselstwie do Krakowa, które 31 X sfinalizowało układ poddańczy. Bogato obdarzony przez króla szwedzkiego (8 XI) został O. wówczas pod Nowym Korczynem – obok pozostałych posłów – okrzyczany przez wojsko sprzedawczykiem. Wiosną 1656 O. uczestniczył w kampanii wielkopolskiej Stefana Czarnieckiego i Jerzego Lubomirskiego. Ok. 23 IV został wysłany z Bydgoszczy w poselstwie do Gdańska z prośbą o posiłki oraz o zaopatrzenie dywizji. Dn. 27 IV wygłosił O. świetną mowę do senatu gdańskiego, nie odniosła ona jednak żadnego skutku (mowa O-ga była współcześnie wydana drukiem w języku niemieckim i wielokrotnie przedrukowywana, m. in. w języku łacińskim jeszcze w r. 1713 w Lipsku, w zbiorze mów wydanym przez J. Ch. Lüniga). W lipcu 1656 był O. dowódcą konwoju odprowadzającego do niewoli szwedzką załogę Warszawy. W październiku t.r. chorągiew O-ga objął Wacław Leszczyński. O. brał udział w oblężeniu Torunia w r. 1658. W myśl układów kapitulacyjnych 22 XII t.r. wyjechał do Malborka jako jeden z dwóch zakładników polskich. Miał tam przebywać aż do nadejścia załogi Torunia. O. zmarł przed 18 III 1659 (mylna data śmierci Mikołaja Ostroroga, podczaszego – 1659 – odnosi się prawdopodobnie do O-ga).

Z małżeństwa z Zofią ze Skotnickich, wdową po Mikołaju Firleju, wojewodzicu lubelskim, nie pozostawił potomstwa.

Estreicher; Dworzaczek; – Kersten A., Stefan Czarniecki, W. 1963 s. 289–91; Kubala L., Wojna szwecka w r. 1655 i 1656, Lw. [1914] s. 138, 359; Nowak T., Kampania wielkopolska Czarnieckiego i Lubomirskiego w r. 1656, „Roczn. Gdań.” T. 11: 1937 [druk. 1938]; tenże, Oblężenie Torunia w r. 1658, Tor. 1936; Polska w okresie drugiej wojny północnej, W. 1957, I–II; Wimmer, Materiały do zagadnienia organizacji armii, Studia i Mater. do Hist. Wojsk., W. 1958–60 IV 506–7; tenże, Wojsko polskie w drugiej połowie XVII w., W. 1965; – Album stud. Univ. Crac., IV 195; Album studiosorum Academiae Lugduno Batavae, Hagae Comitum 1875; Kochowski W., Lata Potopu, W. [1966]; Pisma do wieku Jana Sobieskiego, I cz. 1 s. 127; – AGAD: Arch. Kor. Warsz. Szwedz. Kart. 11 b nr 79–81; B. Czart.: rkp. 141 f. 1011, 1026; – Życiorys Zygmunta Ostroroga, oprac. przez Marka Wagnera, w Materiałach Red. PSB; – Informacje Sławomira Leitgebera.

Wiesław Majewski