Pilecki Mikołaj h. Leliwa (zm. 1527), wojewoda bełski. Był synem woj. sandomierskiego Jana (zob.) i Zofii, bratem Stanisława, star. gródeckiego (zob.) i Jana, star. lubelskiego i parczewskiego (zob.). Lata sprawne osiągnął przed r. 1496, przed r. 1501 ożenił się z Magdaleną, córką kaszt. krakowskiego Spytka Jarosławskiego (zob.). W czerwcu t. r. zasiadał na rokach sądowych w Przeworsku. W r. n. był mediatorem w układach Zofii i Jana Tarnowskich w sprawie majątku po ich ojcu, kaszt. krakowskim Janie Amorze, zasiadał na rokach sądowych w Przeworsku, a następnie towarzyszył królowi Aleksandrowi na Litwę. W marcu 1505 brał udział w rokach sądowych w Przeworsku. W r. 1506 był na grudniowym sejmie piotrkowskim i podpisał akt elekcji Zygmunta. Od tego czasu należał do zaufanych dworzan królewskich. W r. n. brał udział w obradach marcowego sejmu krakowskiego, na którym król zatwierdził poprawioną na 5 000 zł węgierskich oprawę posagową żony P-ego. Dn. 8 III 1508 na sejmie krakowskim P. uzyskał nominację na kasztelanię przemyską. W końcu t. r. przebywał w ziemi lwowskiej jako komisarz graniczny. W r. 1509 towarzyszył królowi do Lwowa. Dn. 15 I 1510 w Krakowie uzyskał nominację na kasztelanię wiślicką, następnie udał się na lutowy sejm piotrkowski, na którym m. in. świadkował na akcie nadania ziemi wiskiej księżnie mazowieckiej Annie. Dn. 5 V 1511 w Nowym Mieście Korczynie uzyskał nominację na urząd wojewody bełskiego. T. r. jako komisarz królewski rozpatrywał spory graniczne szlachty sanockiej. W styczniu i lutym 1512 przebywał przy królu w Krakowie i wraz z żoną, specjalnie zaproszoną do orszaku przyszłej królowej, byli obecni przy zaślubinach króla z Barbarą Zapolyą. Następnie P. udał się na wyprawę przeciw Tatarom i odznaczył się w bitwie pod Wiśniowcem (28 IV). W czerwcu był w Krakowie, przy królu, który oddalił zarzuty skierowane przeciw niemu o niedopełnianie obowiązków starosty krasnystawskiego.

P. wziął udział w obradach grudniowego sejmu piotrkowskiego; świadkował na zatwierdzeniu przywileju dla arcybiskupa gnieźnieńskiego z r. 1451 w sprawie koronowania królów i królowych oraz na akcie ugody z bpem warmińskim Fabianem Luzjańskim w sprawie wyboru biskupów warmińskich. Załatwiał też z Chodeckimi sprawę należnej mu części długów, zaciągniętych przez nich u jego ojca. W r. 1513 przebywał przy królu w Radomiu. W r. 1514 brał udział w wojnie z Moskwą, następnie towarzyszył królowi na marcowy sejm krakowski w r. 1515 (świadkował na przywileju dla biskupa płockiego). Na lutowym sejmie krakowskim 1518 r. świadkował na dekrecie w sprawie posłów miasta Krakowa na następny sejm krakowski. Ze swoim orszakiem witał przed Krakowem Bonę Sforzę i wziął udział w królewskich uroczystościach weselnych. W maju t. r. był obecny na zjeździe generalnym ziemi krakowskiej; uczestniczył w pierwszych kampaniach wojny pruskiej. Na sejmie bydgoskim 1520 r. zlecono mu odebranie z rąk poborców województwa bełskiego nadzwyczajnego podatku. W lutym 1522 przebywał przy królu w Grodnie. Dn. 22 VIII 1524 król zwolnił go od udziału w toczącej się wojnie, z powodu szkód wyrządzonych w jego dobrach przez Tatarów, pod warunkiem, że zastąpi na urzędzie kasztelana bełskiego, swego brata stryjecznego Mikołaja (zob.), który brał udział w wojnie. Od t. r. bardzo rzadko występował w sprawach publicznych.

Początkowo gospodarował wspólnie z braćmi odziedziczonym po ojcu majątkiem. W podziale ojcowizny w r. 1501 P-emu przypadł zamek Ogrodzieniec z dwoma miastami i 11 wsiami oraz miasto Kańczuga z wsiami; pisał się dziedzicem Ogrodzieńca lub Kańczugi. Na połowie Ogrodzieńca oprawił 3 000 zł węgierskich posagu i wiana żonie Magdalenie, w r. 1518 dopisał jej 2 500 zł węgierskich do oprawy posagowej na tych dobrach. Było to zapewne wynikiem dokonanego przez teścia Jarosławskiego w r. 1515 zapisu części Jarosławszczyzny na rzecz córki. Wcześniej, w r. 1510, Jarosławski zapisał P-emu 1 000 złp. na wsi Wiśniowa w pow. pilzneńskim. Po ojcu trzymał P. nadto tenutę Krasnystaw. W r. 1512 uzyskał zgodę króla na jej zastaw, a w r. 1515 została ona wykupiona na rzecz domeny królewskiej przez kaszt. bieckiego Andrzeja Tęczyńskiego. P. prowadził w związku z tym liczne spory, kilkakrotnie dochodziło do ustanowienia przez króla dość wysokiego wadium (np. w r. 1510 w sporze z plebanem z Gaci, w r. 1513 w procesie z Pawłem Czarnym z Witowic, star. brzeskim, w r. 1521 w sporze z Andrzejem Lasotą, podstolim lubelskim). Z czasem popadł w poważne długi. W r. 1521 zastawił za 2 500 zł klucz ogrodzieniecki (zamek i miasto Ogrodzieniec, miasto Włodowice, 11 wsi i dwie kuźnice) Mikołajowi Chełmskiemu. W r. 1526 był winien 15 000 grzywien Andrzejowi Rzeszowskiemu. T. r. dobra ogrodzienieckie były obciążone zawrotną sumą 57 000 zł długu. Dn. 22 I 1527 w Przeworsku owe zadłużone dobra ustąpił P. burgrabiemu krakowskiemu Mikołajowi Chełmskiemu, a żona Magdalena już 23 I w Krakowie zrezygnowała z zapisanej na nich oprawy posagowej. P. zmarł w r. 1527, przed 8 III, pozostawiając jeszcze liczne długi. Opiekunami spadku po nim byli kaszt. wojnicki i star. sandomierski Jan Tarnowski oraz przyszły wojewoda ruski, siostrzeniec żony P-ego Stanisław Odrowąż ze Sprowy (zob.).

Z małżeństwa z Magdaleną z Jarosławskich (zm. przed r. 1541) P. miał syna Stanisława, nazywanego też Janem (zm. po r. 1550), który był komornikiem króla węgierskiego, dostał się do niewoli pod Mohaczem w r. 1526; wróciwszy do kraju pełnił urząd podkomorzego lubelskiego. Magdalena prawie wszystkie swe dobra (część Jarosławszczyzny i dóbr zgłobieńskich) oraz zapisy mężowskie na kluczu kańczudzkim z pominięciem syna scedowała siostrzeńcowi Stanisławowi Odrowążowi.

Dworzaczek; Paprocki; – Dworzaczek W., Leliwici Tarnowscy, W. 1971; Hubicki R., Opis trzech zamków w bliskości Krakowa w okręgu olkuskim, W. 1858; Pociecha W., Królowa Bona, P. 1949 II; Straty bibliotek i archiwów warszawskich w zakresie rękopiśmienniczych źródeł historycznych, W. 1955 III 333, 335; Sucheni-Grabowska A., Odbudowa domeny królewskiej w Polsce 1504–1548, Wr. 1967 s. 78–9, 108; Wiśniewski J., Historyczny opis kościołów, miast, zabytków i pamiątek w Olkuskiem, Mariówka Opoczyńska 1933–5 s. 278, 309; – Acta Tom., IV, IX; Akta grodz. i ziem., VII–VIII, XIX; Bielski, Kronika, II 965, 972; Corpus iuris, III; Iura Masoviae Terrestria, Wyd. J. Sawicki, W. 1973 II nr 166, 194; Materiały do dziejów miasta Sambora 1390–1795, Wyd. A. Dörflerówna, Lw. 1936; Matricularum summ., II–IV; Starod. Prawa Pol. Pomn., VI nr 66, 130, 136, 341; Wapowski B., Kronika, Kr. 1874 Script. Rer. Pol., II; Źródła Dziej., XVIII cz. 1 s. 106; – Arch. Państw. w Kr.: Castr. Crac., t. 36 s. 115–118, Terr. Crac., t. 153 s. 162, 176, 280, 289–292.

Franciszek Sikora