INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu
 Mikołaj z Wierzbicka, zwany Słup, h. Dołęga      Mikołaj SŁUP, Kasztelan Dobrzyński - wśród świadków dok. królewskiego wyst. w Piotrkowie 16 grudnia 1438 - Bibl. Czartoryskich - sygn.: 435 Perg., vol. II/65 - Muz. Nar. w Krakowie - źródło kopii cyfrowej: POLONA.pl - rubrykacja iPSB.

Mikołaj z Wierzbicka, zwany Słup, h. Dołęga  

 
 
Biogram został opublikowany w 1976 r. w XXI tomie Polskiego Słownika Biograficznego.
 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Mikołaj z Wierzbicka, zwany Słup, h. Dołęga (zm. między 1454 a 1457), kasztelan dobrzyński. Wnuk sędziego dobrzyńskiego Andrzeja z Wierzbicka, a syn Piotra Słupa z Wierzbicka, stronników króla polskiego w czasach krzyżackiej okupacji ziemi dobrzyńskiej na przełomie XIV i XV w. W źródłach występuje od r. 1420, kiedy to zawarł ślub z Wichną (Wiktorią), córką kasztelana kruszwickiego (następnie brzeskiego) Krystyna ze Smogorzewa i Siemunowa h. Szeliga, a wdową po Jaśku, zwanym Piwko z Osiecza h. Awdaniec. W l. 1427–8 był podstolim dobrzyńskim – poświadczył wówczas przed sądem łęczyckim szlachectwo współklejnotnikowi. Prawdopodobnie już w r. 1430 (a najpóźniej w 1431) występuje jako sędzia dobrzyński; w tym charakterze poręczył (1433) układ Władysława Jagiełły z w. ks. lit. Zygmuntem Kiejstutowiczem i uczestniczył przy wystawieniu przez króla przywileju krakowskiego. Awansowany po współklejnotniku Janie z Kretkowa na najwyższą godność w ziemi dobrzyńskiej – kasztelanię dobrzyńską – przewodniczył 25 I 1434 sejmikowi tej ziemi, który specjalnym dokumentem gwarantował Jagielle wybór po jego śmierci jednego z jego synów. Miesiąc później w Korczynie M. przywiesił pieczęć do drugiego dokumentu królewskiego dla w. ks. Zygmunta, a po zgonie Jagiełły przybył na koronację Władysława III, poręczając zobowiązanie nowego króla, iż po dojściu do pełnoletności potwierdzi przywileje Królestwa. Pieczęć M-a figuruje także na akcie pokoju brzeskiego z zakonem krzyżackim (1435). Na sejmie piotrkowskim w r. 1438 był obecny podczas dopełnienia przez króla obowiązku potwierdzenia przywilejów. Jako najwyższy godnością wśród Dołęgów on zapewne wprowadził ten ród do «Compositio clenodiorum», tj. do zawiązanej w tym czasie konfederacji dwudziestu rodów herbowych z obszaru Wielkopolski i Mazowsza, pod hasłem utrzymywania porządku w kraju, wzajemnej pomocy, obrony katolicyzmu oraz poszanowania praw króla i książąt mazowieckich.

Na forum prywatnym l. 1434–7 zbiegły M-owi i Wichnie na sporach majątkowych przed sądem brzeskim, najpierw z teściem o przekazanie córkom ich dóbr macierzystych (Smólsk koło Brześcia), a po jego zgonie – ze szwagierkami i ich mężami o podział całości spadku. Ostatecznie w drodze układu żonie M-a przypadła część Smólska i przyległa doń Nowa Wieś. Jako ziemianin kujawski M. występował dosyć często w roli asesora roków sądowych w Brześciu lub arbitra. W okresie pobytu Władysława III na Węgrzech M. pozostawał w kręgu zaufanych Wojciecha Malskiego, zastępcy króla w Wielkopolsce. Na zjeździe w Warcie (1443) Malski wystawił M-owi i jego żonie ważny na przeciąg roku akt pełnomocnictwa na okaziciela we wszelkich sprawach sądowych. Na rokach w Brześciu zapisano następnie, iż M. udał się z Malskim «dla porządkowania spraw Rzeczypospolitej», wobec czego zawiesza się wszystkie jego spory z kimkolwiek. Wkrótce potem (1444) spotykamy go w otoczeniu prymasa i Malskiego na «braterskim zjeździe» w Kłodawie, w roli jednego z arbitrów rozgraniczających dobra Kutno i Łąkoszyn. Uczestnicy spotkania rekrutowali się z rodów objętych przez «Compositio clenodiorum». Po objęciu rządów przez Kazimierza Jagiellończyka M. wystąpił przy nim w Nieszawie (1450), na sejmie piotrkowskim (1451), a przede wszystkim na zjeździe z w. mistrzem krzyżackim Ludwikiem von Ehrlichshausen w Nieszawie z końcem lipca 1452. Podczas tego zjazdu M. należał do dziewięcioosobowej komisji, która z polecenia królewskiego rozstrzygnęła przy okazji sąsiedzki spór między szlachtą o Jezioro Dłuskie w ziemi dobrzyńskiej.

Wiadomości o M-u jako żyjącym kończą się na wiosnę 1453. Następca jego na urzędzie, Piotr z Moszczonnego, był jeszcze w kwietniu lub maju 1454 stolnikiem inowrocławskim, zaś w r. 1457 – kasztelanem dobrzyńskim. Wichna, żona M-a, zmarła przed mężem – między 1444 a 1448 r., po czym M. przekazał czworgu dzieciom z tego małżeństwa dobra smólskie. Dziećmi tymi byli: Mikołaj z Wierzbicka, w r. 1480 chorąży dobrzyński, Andrzej, Piotr ze Smólska i Małgorzata. Dwaj pierwsi urządzili w r. 1452 zbrojny zajazd sześćdziesięciu osób ze szlachty i stu z pospólstwa na sąd ziemski w Dobrzyniu, gdzie zranili prowadzącego tamże jakąś sprawę (czy przeciw M-owi?) Dobrogosta z Krępy h. Nałęcz. Wszczęte przeciw nim postępowanie przed sądem ziemskim w Brześciu uległo faktycznemu zawieszeniu po wybuchu wojny trzynastoletniej i więcej nie zostało wznowione.

 

Lasocki Z., Dostojnicy i urzędnicy ziemi dobrzyńskiej w XIV i XV wieku, „Mies. Herald.” R. 13: 1934 s. 40, 54–5, 134; – Akta Unii; Cod. epist. saec. XV, II; Cod. Pol., II; Knigi polskoj koronnoj metriki, W. 1914; Kod. Wpol., V; Księgi sądowe brzesko-kujawskie 1418–1424, W. 1905, Teki Pawińskiego, VII; Liber cancellariae Stanislai Ciołek, Wien 1874 II dodatek B; Pawiński A., Sejmiki ziemskie, W. 1895, dodatki nr 17, 101, 111; Regesta historico-diplomatica Ordinis S. Mariae Theutonicorum 1198–1525, Göttingen 1948–50 I 7046; Die Staatsverträge des Deutschen Ordens in Preussen im 15. Jahrhundert, Königsberg 1939 I 181; Vol. leg., I 77; Wywody szlachectwa w Polsce XIV–XVII w., „Roczn. Tow. Herald.” R. 3: 1912; – AGAD: Księgi grodz. bobrownickie obligationes, 1 f. 35–36, Księgi ziem. brzeskie, 4 f. 372, 5 f. 7, 19, 33, 35–36, 38, 85–86, 103, 107, 123, 134–135, 146, 162, 172, 200, 225, 252, 254, 289, 292, 317, 6 a luźne f. 21, 6 a f. 5, 17, 24, 26, 28–29, 32, 55–56, 74–75, 106–107, 113, 138, 6 b f. 11, Księgi ziem. przedeckic, 2 f. 171, 200–202, 358; Arch. Diec. we Włocławku: Kopiariusz 1 f. 63–64.

Janusz Bieniak

 

 
 

Chmura tagów

 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.