Swinarski Mikołaj h. Poraj (przed 1674 – 1737) poseł na sejmy, pułkownik wojska koronnego, kasztelan inflancki.
Był synem Jana i Heleny z Jaskóleckich. Miał siostry: Katarzynę, zamężną z Wawrzyńcem Popowskim, Annę, i Mariannę, w zakonie Rozalię (zm. 1732), dominikankę w konwencie poznańskim, w l. 1718, 1720, 1727, 1728 przeoryszę tego klasztoru, oraz braci: Franciszka, i Jana, w zakonie Mariana (zm. przed 1719), dominikanina w konwencie poznańskim.
Wg Klemensa Kanteckiego rodzina początkowo przeznaczyła S-ego do stanu duchownego, podobno nawet wstąpił do jezuitów, jednak bardziej prawdopodobne jest, że tylko uczył się w jezuickim kolegium. Podczas bezkrólewia po śmierci Jana III, na sejmiku w Środzie 10 XII 1696, został wybrany na komisarza Komisji Skarbowej Poznańskiej oraz dodatkowego sędziego kapturowego w sądzie wałeckim. Już wtedy miał opinię dobrego mówcy. Jako poseł wielkopolski na sejm elekcyjny 1697 r. opowiedział się za elektorem saskim Fryderykiem Augustem. Podpisał manifest z 19 IX 1699 przeciw ważności sejmiku w Środzie z 15 IX t.r. Na sejmiku w Środzie 11 IX 1702 został wybrany na deputata trybunalskiego z woj. kaliskiego. Wziął wprawdzie udział w sejmiku w Środzie 21 V 1704, zwołanym uniwersałem prymasa Michała Radziejowskiego po detronizacji Augusta II przez konfederację warszawską, jednak pozostał wierny królowi. Służąc w wojsku kor. w randze rotmistrza, a później pułkownika, dowodził oddziałem walczącym w Wielkopolsce przeciw Szwedom i ich stronnikom. W r. 1705 znajdował się w niewoli szwedzkiej; otrzymał wtedy 1 tys. zł zapomogi od sejmiku woj. wielkopolskich. Zwolniony za wstawiennictwem posłów wysłanych przez sejmik do Stanisława Leszczyńskiego, stanął na czele 300-osobowego oddziału i nadal rabował oraz wymuszał kontrybucje na stronnikach szwedzkich, o czym wspominał w swoim laudum sejmik w Środzie 14 VI 1706. W czerwcu t.r. oddział S-ego został rozbity przez gen. K. G. Rehnskiölda. Wg tzw. Erazma Otwinowskiego S., wysłany w r. 1707 przez hetmana w. kor. Adama Mikołaja Sieniawskiego na czele znacznego podjazdu wojska kwarcianego, zajął Kalisz, obsadzony przez oddziały zwolenników Leszczyńskiego: star. gnieźnieńskiego Adama Śmigielskiego i płk. Stanisława Poniatowskiego. W powrotnej drodze do Małopolski «rozegnał» Tryb. Kor. w Piotrkowie, ufundowany przez stronnika Leszczyńskiego, star. rawskiego Jana Grudzińskiego. Ponownie działając w Wielkopolsce, być może pod koniec t.r., bronił Kalisza przed wiernymi Leszczyńskiemu oddziałami woj. kijowskiego Józefa Potockiego, a nie mogąc sprostać przeciwnikowi, dzięki fortelowi wyprowadził załogę i dołączył do sił hetmana w. kor. Sieniawskiego. Zapewne w r. 1708 lub 1709 był S. przez pewien czas w obozie zwolenników Leszczyńskiego lub podjął jakieś działania przeciw wiernemu hetmanom wojsku kor., skoro w styczniu 1710 sejmik średzki prosił hetmanów o wybaczenie jego działań, które zyskały już przebaczenie Augusta II.
Dn. 7 I 1710 sejmik województw wielkopolskich wybrał S-ego (wówczas wymienionego jako podwojewodziego poznańskiego) na posła na Walną Radę Warszawską w zastępstwie starościca stawiszyńskiego Ciświckiego. We wrześniu t.r. został w Środzie wybrany na deputata na Tryb. Kor. Również na sejmiku w Środzie obrano go 23 II 1712 komisarzem do rewizji taryfy podatkowej w pow. gnieźnieńskim, a w r.n. komisarzem do rewizji browarów we Wschowie. W maju 1715 szlachta wielkopolska wyznaczyła go do deputacji do gen. saskiego L. G. Jahnusa von Eberstädt, wysłanej dla wyjednania ulg w kontrybucjach na wojsko saskie. W marcu 1717 ponownie wszedł do Komisji Skarbowej Poznańskiej. Sejmik przedsejmowy w Środzie 22 VIII 1718 został zerwany w celu niedopuszczenia S-ego do mandatu poselskiego. W r. 1719 przegrał proces w Tryb. Piotrowskim z dominikanami poznańskimi o 3 tys. złp. z sumy zapisanej w r. 1700 przez ojca bratu Janowi (Marianowi), dominikaninowi, a w r. 1720 zapisał im tę sumę na dobrach. W r. 1722 król wyznaczył S-ego do komisji do rozsądzenia sporów między karmelitami poznańskimi a m. Poznaniem. Dn. 17 VIII 1726 sejmik średzki wybrał go ponownie na komisarza skarbowego poznańskiego. S. nie był posłem na sejm t.r.; w sierpniu na sejmiku w Środzie wybrano na posła Józefa Swinarskiego. Podczas lutowego sejmiku w Środzie w r. 1727 obstawał z niejakim Jezierskim przy obradowaniu na cmentarzu, a nie w kościele, nie zważając na panujący mróz. Na tym sejmiku zabierał jeszcze głos w sprawie lokowania sumy wojewódzkiej. Ok. r. 1730 otrzymał pruski tytuł hrabiowski.
Na sejm konwokacyjny 1733 r., po śmierci Augusta II, posłował S. z woj. kaliskiego. Wiosną t.r. brał pieniądze od wysłanników saskich J. G. Wackerbartha-Salmoura i H. Baudissina, przeznaczone na pozyskiwanie zwolenników dla kandydatury Wettyna. We wrześniu, wobec elekcji Stanisława Leszczyńskiego (12 IX) i niepewnej sytuacji stronnictwa saskiego, schronił się w jednym z warszawskich klasztorów i dopiero po elekcji Augusta III (5 X) przyłączył się do grona jego elektorów, którzy zawiązali generalną konfederację warszawską. Z jej ramienia S. został wyznaczony na rezydenta do boku królewskiego z woj. poznańskiego i do sądów konfederackich, a także do delegacji, która miała witać Augusta III na granicy. Wysłany do Drezna dla powiadomienia elekta o dokonanym wyborze, przybył tam 17 X. Zapewne wkrótce potem wrócił do Warszawy i dołączył do delegacji z którą w grudniu wyruszył na powitanie króla do Tarnowskich Gór. W styczniu 1734 uczestniczył w Krakowie w sejmie koronacyjnym, przekształconym w radę konfederacji. Dn. 23 VIII t.r. ponownie został obrany komisarzem skarbowym poznańskim. Marszałkował sejmikowi deputackiemu w Środzie 13 IX, na którym wybrano go na deputata trybunalskiego. Dn. 12 XII otrzymał kaszt. inflancką. W styczniu 1735 uczestniczył w radzie konfederacji w Warszawie, a w maju t.r. został marszałkiem Tryb. Kor.; pomyślna fundacja Trybunału miała duże znaczenie dla stronnictwa saskiego jako jeden z czynników przywracających stabilizację w Rzpltej. T.r. dostał S. przywilej na królewszczyzny Grabowo i Krzywagóra w woj. kaliskim, przeciw czemu protestował ich dotychczasowy posiadacz Stanisław Gurowski, kasztelanic poznański. S. uczestniczył w r. 1736 w sejmie pacyfikacyjnym. Dn. 30 VII t.r. otrzymał porucznikostwo chorągwi husarskiej królewicza Fryderyka Chrystiana.
W l. 1701–25 posiadał S. wsie Stanisławów i Stanisławówek w pow. gnieźnieńskim; w r. 1710 sejmik w Środzie zwolnił od podatków, jako opuszczoną, wieś Stanisławów. Od r. 1701 przez krótki czas był właścicielem wsi Graboszewko, Unia, Krąbkowo i części Graboszewa w pow. pyzdrskim. Trzymał królewszczyznę Łagiewniki w pow. poznańskim, którą za konsensem królewskim z 10 X 1722 scedował swemu kuzynowi Karolowi Unrugowi, stolnikowi wschowskiemu. Prawdopodobnie jeszcze przed r. 1726 wydzierżawił od Naramowskich za 64 tys. zł wieś Ciszkowo z przyległościami w pow. poznańskim; mieszkał tam do śmierci. W r. 1720 zapisał dominikanom poznańskim 3 tys. zł. Zmarł 16 V 1737 w Ciszkowie, został pochowany, prawdopodobnie 22 V, w kościele Bernardynów w Poznaniu.
W małżeństwie z poślubioną 8 VIII 1695 w Wargowie Zofią ze Skórzewskich (zm. 1741, pochowaną obok męża), córką Gabriela, nie miał S. dzieci. Jednym z jego spadkobierców, często mylonym ze S-m w opracowaniach genealogicznych, był Mikołaj Swinarski (zm. 1773), poseł na sejm 1744 r., podczaszy kaliski (1756), brat Wawrzyńca Swinarskiego (zob.).
Borkowska M., Leksykon zakonnic polskich epoki przedrozbiorowej, W. 2004 I; Elektorowie; Elektorów poczet; Urzędnicy, I/2, IX; Żychliński, VII 263–4 (S. mylony z bratankiem Mikołajem); – Jarochowski K., Lauda połączonych województw poznańskiego i kaliskiego, w: Z czasów saskich, P. 1886 s. 23; Kantecki K., Stanisław Poniatowski, kasztelan krakowski, ojciec Stanisława Augusta, P. 1880 I 15, 16; Otwinowski E., Dzieje Polski, Kr. 1849 s. 102, 123, 127; Palkij H., Sejmy 1736 i 1738 roku, Kr. 2000 s. 221; Perłakowski A., Jan Jerzy Przebendowski jako podskarbi wielki koronny (1703–1729): studium funkcjonowania ministerium, Kr. 2004 s. 231 (S. pomylony ze swoim krewnym Józefem Swinarskim); Poraziński J., Epiphania Poloniae, Tor. 1999 s. 102; Ronikier J., Hetman Adam Sieniawski i jego regimentarze, Kr. 1992 s. 155; Staszewski J., Polacy w osiemnastowiecznym Dreźnie, Wr. 1986 s. 101; Wimmer J., Wojsko Rzeczypospolitej w dobie wojny północnej, W. 1956; Zwierzykowski M., Komisja Skarbowa Poznańska. Z dziejów sejmikowej administracji i sądownictwa skarbowego w Wielkopolsce w XVII i XVIII w., P. 2003; – Akta sejmikowe województw poznańskiego i kaliskiego. Lata 1696–1732, Wyd. M. Zwierzykowski, P. 2008; Diariusz walnej rady warszawskiej z roku 1710, Wyd. R. Mienicki, Wil. 1928 (Swiniarski) s. 222, 236; Teka Podoskiego, III 85; Teki Dworzaczka. CD-ROM, Kórnik–P. 1997; Vol. leg., VI 606, 640, 646; – „Gaz. Pol.” 1735 nr 43, 54, 67; „Kur. Pol.” 1737 nr 23; – AGAD: Arch. Publiczne Potockich, sygn. 57 s. 186–7, Metryka Kor., Sigillata nr 24 s. 26; AP w P.: Gniezno Gr. 85 k. 118v, Kalisz Gr. 198 k. 101, Gr. 312 k. 802, Kościan Gr. 84 k. 184, Nakło Gr. 90 k. 44, Gr. 148 k. 228v, Poznań Gr. 50 k. 905, Gr. 352 k. 61v, Gr. 386 k. 21, Gr. 400 k. 80, 129v, Gr. 406 k. 40v, Gr. 420 k. 86v, 87v, Gr. 435 k. 94–4v, Gr. 455 k. 34, Gr. 465 k. 107, Gr. 536 k. 74v, Gr. 540 k. 42, Gr. 890 k. 159–60, 211, 212v, Gr. 892 k. 73–3v, Gr. 893 k. 160–1v, Gr. 1220 k. 206, 230v, 232, Pyzdry Gr. 74, k. 73, Wałcz, Gr. 44 k. 198v, Wschowa Gr. 113 k. 14v, Gr. 207 k. 55v; Arch. Archidiec. w P.: Paraf. Chojnica, Chrzty – 29 VIII 1712, Paraf. Lubasz, Chrzty – 27 I 1726, 2 XII 1728, 25 X 1729, Zgony – 22 V 1737, 18 XI 1741, Paraf. Mórka, Chrzty – 1 IV 1720, Paraf. Objezierze, Śluby – 8 VIII 1695; B. Czart.: rkp. 210 s. 368; B. Nauk. PAU i PAN w Kr.: rkp. 8597 k. 1087–92v; B. Ossol.: rkp. 271 k. 60–60v; Sächsisches Hauptstaatsarchiv w Dreźnie: Loc 3499 (Relation finale á Tarnowitz le 6 Janvier 1734);– Mater. Red. PSB: Biogram Mikołaja Swinarskiego (zm. 1773) autorstwa Katarzyny Kuras.
Michał Zwierzykowski