INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu
 Mikołaj Szczawiński (Szubski) h. Prawdzic      Portret z tablicy epitafijnej Mikołaja Szczawińskiego w kościele w Ozorkowie, przeniesionej z kościoła norbertanek w Łęczycy.

Mikołaj Szczawiński (Szubski) h. Prawdzic  

 
 
ok. 1548 - 1620-05-08
Biogram został opublikowany w latach 2010-2011 w XLVII tomie Polskiego Słownika Biograficznego.
 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Szczawiński (Szubski) Mikołaj h. Prawdzic (ok. 1548–1620), kasztelan łęczycki.

Był najstarszym synem Stanisława Szczawińskiego (Szubskiego) i Jadwigi, córki Feliksa Trąbskiego h. Prawdzic, bratankiem Szymona (zob.). W wyniku podziału majątku z braćmi ojciec S-ego otrzymał w r. 1540 Szubsk Duży i Mały, Wolę Nowską i Mikołajki (pow. łęczycki); ponadto z bratem Szymonem posiadał zastaw w Krośniewicach, a z bratem Piotrem spichlerz ze szkutą w Dobrzykowie; w związku z wywozem zboża z własnych dóbr do Gdańska został w l. 1555–61 kilkakrotnie odnotowany w rejestrach cła wodnego we Włocławku. Po śmierci pierwszej żony ożenił się z Elżbietą (nazwisko nieznane). S. miał brata Piotra (zm. 1598) oraz siostry: Katarzynę Szubską (Szupską), norbertankę, od r. 1592 przeoryszę w Strzelnie (zm. po 1604), Jadwigę 1.v. Borzewską, ponownie zamężną za cześnikiem dobrzyńskim Piotrem Lasockim, Annę, wydaną za Erazma Zieleńskiego, i Agnieszkę, żonę star. gostynińskiego (wówczas gostyńskiego) Jerzego Garwaskiego. Był stryjecznym bratem Jakuba Szczawińskiego (zob.).

Po śmierci ojca S. zajmował się handlem zbożem, m.in. w l. 1569 i 1573 ekspediował je z własnych folwarków do Gdańska przez komorę celną we Włocławku. Brał udział w wyprawach wojennych króla Stefana Batorego przeciw Moskwie. Jako poseł woj. łęczyckiego uczestniczył w zjeździe senatorów i posłów wielkopolskich w Łęczycy 20 IX 1589, zwołanym w celu obmyślenia obrony dla ziem południowo-wschodnich państwa. Między 24 I 1589 a 25 VI 1590 uzyskał nominację na urząd kaszt. brzezińskiego. Brał udział w zjeździe części szlachty wielkopolskiej w Kole 10 VIII 1590, na którym przyjęto uchwały przeciw pogłównemu, uchwalonemu przez sejm warszawski t.r. i rozszerzeniu władzy hetmańskiej. Był obecny na sejmach 1590/1 r. i 1596 r., na które przyjechał już po wotach senatorskich. Wiosną 1606, na rokach ziemskich łęczyckich, podpisał uchwałę szlachty łęczyckiej o wysłaniu pięciu posłów na zjazd lubelski rokoszan, zwołany na 4 VI t.r. Sejmik woj. łęczyckiego 18 VII 1606 uchwalił udział w rokoszu w trybie pospolitego ruszenia, ale tylko «dla ochrony dostojeństwa króla jegomości, praw i wolności naszych». Natomiast S. z grupą szlachty wystosował ostrożny protest przeciw uchwale, w tym przeciwko nakładaniu kar na nieobecnych, opowiadając się za wysłaniem pod Sandomierz posłów oraz zezwoleniem ochotnikom na udział w zjeździe. Podporządkował się jednak decyzji sejmiku i został obrany jednym z przywódców wyprawy. Wymarsz pod Sandomierz wyznaczono na 3 VIII; większość łęczycan pod dowództwem S-ego dotarła tylko do Radomia, gdzie rozbiła namioty i czekała na dalszy rozwój wypadków, ale znaczna grupa dołączyła do rokoszan. S. brał udział w sejmie 1607 r., na którym zjawił się po wotach senatorskich. Z opóźnieniem przybył również na sejm jesienny 1611 r. Zapewne wówczas uzyskał nominację na kaszt. łęczycką; z nowym tytułem po raz pierwszy wystąpił 1 I 1612. W następnych sejmach prawdopodobnie nie brał już udziału.

S. odziedziczył dobra w Szczawinie Borowym i Zabłociu (pow. gostyniński); majętności łęczyckie (Szubsk Duży i Mały, Mikołajki) jeszcze w r. 1576 były w posiadaniu jego macochy. W r. 1603 wspólnie z krewnymi ufundował w Łęczycy klasztor i kościół norbertanek p. wezw. Wniebowzięcia NMP, któremu darował Szubsk Duży i Mały, Mikołajki, Wójciki i Grzymkową Wolę; w sprawach jego organizacji wewnętrznej korespondował z Janem Loheliusem (Lohelem), opatem klasztoru na Strahovie w Pradze, wikariuszem generalnym zakonu premonstratensów na Święte Cesarstwo Rzymskie i Polskę. Pod koniec r. 1604 lub na początku r. 1605 do klasztoru przybyły ze Strzelna kanoniczki pod przewodem byłej przeoryszy, siostry S-ego Katarzyny, obranej również przeoryszą w Łęczycy, jednak klasztor konsekrowano dopiero 27 IX 1614, a jego uposażenie potwierdził 25 IX 1617 arcybp. gnieźnieński Wawrzyniec Gębicki. S. zmarł 8 V 1620. Pochowany został w kościele Norbertanek w Łęczycy, gdzie stryjeczny bratanek Jan Szymon Szczawiński (zob.) ufundował mu epitafium (po r. 1860 przeniesione do kościoła paraf. p. wezw. św. Józefa w Ozorkowie). Komemorację S-ego i jego żony zanotował nekrolog strzeleński pod datą18 X.

W małżeństwie, zawartym przed r. 1577 z Agnieszką (ur. 15 I 1553), córką podkomorzego dobrzyńskiego Jana Lasockiego z Glewa h. Dołęga, a wg Adama Bonieckiego – córką Stanisława (1512–1564) i Anny z Radzimińskich, S. nie miał potomstwa.

 

Boniecki, XIII 395; Borkowska M., Leksykon zakonnic polskich epoki przedrozbiorowej, W. 2004, I 151–2, 185; Niesiecki; Urzędnicy, II/2, VI/2; Żychliński, XVI 176, XIX 119, 124–5; – Backmund N., Monasticon Praemonstratense id est historia circariarum atque canoniarum Candidi et Canonici Ordinis Praemonstratensis, Straubing 1949 I 342; Biliński A., Szlachta ziemi dobrzyńskiej za ostatnich Jagiellonów, W. 1932 s. 99; Byliński J., Sejm z roku 1611, Wr. 1970 s. 221; Kabaciński R., Karczewski D., Przeorysze i podprzeorysze klasztoru norbertanek w Strzelnie od końca XII wieku do 1837 r., „Nasza Przeszłość” T. 94: 2000 s. 155–7; Knapiński W., Św. Norbert i jego zakon. Początki norbertańskich klasztorów w cyrkaryi polskiej i nieco z ich dziejów, W. 1884 s. 223–4; Kraszewski A. D., Życie świętych i w nadziei świątobliwości zeszłych Sług Boskich zakonu Premostratenskiego..., W. 1752 s. 288–9; Libiszowska Z., Województwo sieradzkie i łęczyckie w latach rokoszu Zebrzydowskiego, „Zesz. Nauk. Uniw. Łódz. Nauki Human.-Społ.”, S. I, 1963 z. 30 s. 69–70; Łęczyca. Monografia miasta do 1990 roku, Red. R. Rosina, Łęczyca 2001; Maciszewski J., Wojna domowa w Polsce (1606–1609), Wr. 1960; Rawicz-Witanowski M., Monografia Łęczycy, Kr. 1898 s. 125, 128; Seredyka J., Rozprawy z dziejów XVI i XVII w., P. 2003 s. 175, 177, 182, 183, 212; – Akta sejmikowe woj. pozn., I cz. 1; Corpus inscriptionum Poloniae, t. 3: Województwo miejskie łódzkie, Wyd. A. Szymczakowa, J. Szymczak, W.–Ł. 1982; Mon. Pol. Hist., V 724, 757; Regestra thelonei Vlad.; Starowolski, Monumenta Sarmatarum, 714; Sumariusz Metryki Koronnej, S. Nowa, Oprac. K. Chłapowski, W. 2009 V (jako Jan Szubski); – AGAD: Księgi grodzkie łęczyckie, Inskrypcje, ks. 52 k. 311v–13v, ks. 82 k. 215; AP we Wr.: Rep. 67 sygn. 2352.

Dariusz Karczewski i Tadeusz Nowak

 
 

Chmura tagów

 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.