INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu
 Mikołaj Kurozwęcki h. Poraj      Portret, zapewne fikcyjny, Mikołaja Kurozwęckiego, Kasztelana Rozpierskiego (potem Wojewody Lubelskiego) - Bartosz Paprocki, Gniazdo Cnoty, Kraków 1578, s. 59 - w zbiorach Biblioteki Narodowej w Warszawie - źródło kopii cyfrowej: POLONA.pl

Mikołaj Kurozwęcki h. Poraj  

 
 
XV w. - 1507
Biogram został opublikowany w 1971 r. w XVI tomie Polskiego Słownika Biograficznego.
 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Kurozwęcki Mikołaj h. Róża (Poraj), zwany Lubelczyk, Wrzód (zm. 1507), wojewoda lubelski. Był synem (najmłodszym?) Krzesława, kasztelana lubelskiego (zob.), i Ewy z Goszyc (?), bratem Dobiesława (zob.), Piotra (zob.), Stanisława (zob.), Krzesława (zob.) i Jana. Na arenie politycznej był mniej czynny od swoich braci. Fortuna jego rosła drogą działów rodzinnych, kupna, darowizn i zastawów królewskich. Dobra K-ego zgrupowane były w Sandomierskiem, w okolicach Kurozwęk i Szydłowa, i w Sieradzkiem, miał też znaczne zapisy od króla na Szydłowie. Podobnie jak bracia, K. popierał politykę dynastii. W r. 1474 występuje jako starosta szydłowski. Po nieudanej wyprawie śląskiej Kazimierza Jagiellończyka K. otrzymał w r. 1475 dobra Bogucice i Wolę Bogucką. Ok. r. 1481 poślubił Ewę z Rytwian, która wniosła mu 1/3 dóbr rytwiańskich i łubnickich. W r. 1482 został kasztelanem rozpierskim, a w 1485 sieradzkim. W ciągu lat następnych prowadził liczne procesy o dobra, zajazdy, uprowadzanie poddanych, granice, m. in. z Tęczyńskimi, Pileckimi, Zarembami, Szafrańcami.
W r. 1492 K. popierał elekcję Olbrachta. W następstwie uzyskał nowe zapisy i nadania królewskie. W wyniku znanych konfiskat po klęsce czarnomorskiej 1497 r. otrzymał od króla dobra Podlesie i Sroczków. W r. 1498 wysłany był wraz z Andrzejem Różą Boryszewskim do w. księcia Aleksandra i panów litewskich z zadaniem pozyskania Litwy dla odnowienia sojuszu i unii z Polską i udzielenia jej posiłków przeciw Turkom. Pomyślny rezultat poselstwa uwieńczony został aktem unii z 6 V 1499 r., podpisanym również przez K-ego. W r. 1501 otrzymał od króla, jako zabezpieczenie pożyczonych na potrzeby państwa 1000 fl., zamek w Kazimierzu i miasta w Lubelskiem: Kazimierz i Wąwolnicę z przyległościami. W r. 1501 został wojewodą lubelskim, od r. 1504 był starostą sieradzkim. Za króla Aleksandra w dalszym ciągu popierał dynastię, uzyskiwał zapisy i nadania; decyzją królewską z r. 1502 odzyskał, wraz z bratem Krzesławem i bratankiem Stanisławem (zob.), skonfiskowany przez Jana Olbrachta majątek brata podskarbiego Piotra. Po Piotrze (zm. 1499) i Krzesławie (zm. 1503) na K-ego przeszła większość posiadłości rodu wraz z miastem Kurozwęki. Głośny był zatarg K-ego z synem Adamem, który najechał w r. 1502 zamek w Rytwianach i inne dobra, zagarniając wielkie łupy w gotówce, sprzętach, broni, koniach. W sporze rodzinnym król stanął po stronie K-ego i ogłosił w r. 1504 banicję Adama. W r. 1505 rozszedł się K. z Ewą z Rytwian. W wyniku podziału ich posiadłości K. zatrzymał Rytwiany, Połaniec i 37 wsi w Małopolsce.
W t. r. uczestniczył K. w sejmie radomskim; znajduje się jako świadek konstytucji »nihil novi» oraz generalnego potwierdzenia praw; król pociągał go do odpowiedzialności za niedbałe urzędowanie jego kancelarii starościńskiej sieradzkiej. Posłował od sejmiku nowokorczyńskiego do kolskiego (a więc od Małopolan do Wielkopolan) z wezwaniem do opodatkowania się na obronę Rusi. Zmarł przed 28 II 1507 r. Pozostawił synów: Adama i Hieronima, znanych zarówno pod nazwiskiem Kurozwęckich, jak Rytwiańskich, oraz córkę Elżbietę, wydaną za Jana Feliksa Oleśnickiego.

Boniecki; Niesiecki; Paprocki; Uruski; – Finkel L., Elekcja Zygmunta I, Kr. 1910 s. 190, 191; Kolankowski L., Dzieje Wielkiego Księstwa Litewskiego za Jagiellonów, W. 1930 s. 442; Kozierowski S., Ród Porajów-Różyców, „Roczn. Tow. Herald.” T. 9: 1929; Krzepela J., Małopolskie rody ziemiańskie XV i XVI w., Kr. 1930; Pałucki W., Studia nad uposażeniem urzędników ziemskich w Koronie, W. 1962 s. 140–1; Papée F., Aleksander Jagiellończyk, Kr. 1949 s. 56; tenże, Jan Olbracht, Kr. 1936; Piekosiński F., O monecie, Rozpr. AU Wydz. Hist.-Filoz., Kr. 1878 III 265; Siek W., Opis historyczny miasta i parafii Staszów, Sandomierz 1937 s. 14; – Akta Aleksandra; Akta Unii; Cod. epist. saec. XV, III; Cod. Pol., III 476; Długosz, Liber benef., s. 453, 465; Matricularum summ., I, II, III, IV; Starod. Prawa Pol. Pomn., II 476, 854, 858–9, 860, 864, 865, 869, 908, 912, 939, 940, 951–2; Teki Pawińskiego, I, II.
                                                                                                                                                                                                                             Krzysztof Baczkowski

 

 
 
 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.