INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu

Natalia Poll  

 
 
Biogram został opublikowany w latach 1982-1983 w XXVII tomie Polskiego Słownika Biograficznego.
 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Poll (Pohl) Natalia (1847–1886), Rosjanka, działaczka polskiego ruchu rewolucyjnego. Ur. w Petersburgu, była córką Michaiła, właściciela dóbr ziemskich w gub. witebskiej (dostępne źródła nie podają jej nazwiska rodowego). Ukończyła Gimnazjum Aleksandrowskie w Petersburgu ze złotym medalem i uzyskała uprawnienia nauczycielki prywatnej. Znała kilka języków, a uzdolniona literacko próbowała tłumaczenia obcych utworów na język rosyjski. Po poślubieniu wiceprokuratora Sądu Okręgowego w Wilnie Polla przez kilka lat mieszkała z mężem w tym mieście. Stała się entuzjastką ówczesnych prądów radykalno-społecznych. Zapewne wspólne przekonania ideowe zbliżyły ją z sędzią Piotrem Bardowskim. Kiedy zmarł jej mąż, P. zdecydowała się połączyć z Bardowskim i w r. 1882 przyjechała do niego do Warszawy. Rozwinęła tu wkrótce nadzwyczaj ruchliwą działalność. Właściwie ona wciągnęła Bardowskiego do czynnego i bezpośredniego udziału w pracy rewolucyjnej. Wspólnie z nim oraz z sędzią Michaiłem Dobrowolskim utworzyli w Warszawie pierwszą rosyjską komórkę rewolucyjną, a ich dom stał się ośrodkiem skupiającym postępowych Rosjan. P. prowadziła bibliotekę rosyjskich nielegalnych wydawnictw rewolucyjnych. W maju 1883 na propozycję M. Dobrowolskiego wspólnie z Bardowskim przyjęli do swojego mieszkania przybyłą do Warszawy przedstawicielkę Narodnej Woli Wawrę Szczulepnikową, a potem zgodzili się na przechowywanie różnych materiałów drukarskich partii. Kiedy Szczulepnikową opuściła 3 XII 1883 Warszawę, P. przejęła jej funkcje i odtąd inkasowała składki na rzecz Czerwonego Krzyża Narodnej Woli, a także Tow. Pomocy Zesłańcom. Z taką samą ofiarnością udzielała się w pracy polskiej partii socjalno-rewolucyjnej «Proletariat», z którą związany był Bardowski. Wobec jego obowiązków służbowych ona faktycznie kierowała wszystkim i pośredniczyła w kontaktach między kierowniczymi działaczami polskiej i rosyjskiej partii, utrzymywała z nimi bezpośrednią łączność, a także z oficerami rosyjskimi pozyskanymi dla sprawy rewolucji. P. objęła funkcję kasjerki Komitetu Centralnego «Proletariatu», w jej dyspozycji znajdowały się również pieczęcie i archiwum partii. Zdaniem Stanisława Kunickiego i innych proletariatczyków «była ideałem rewolucjonistki gotowej ofiarować wszystko dla sprawy».

Aresztowana wraz z Bardowskim 10 VII 1884 i osadzona w X Pawilonie Cytadeli warszawskiej, podczas wstępnych przesłuchań usilnie starała się pomniejszyć rolę Bardowskiego. Głęboko wstrząsnęły nią zeznania Teodory Rusieckiej, którą – związana dawną przyjaźnią – osobiście wprowadziła w sprawy partii. Zamknięta w pojedynczej celi i całkowicie izolowana, po kilku miesiącach popadła w depresję psychiczną: nękały ją wyrzuty sumienia, że winna jest uwięzienia Bardowskiego, ponieważ nakłoniła go do zorganizowania rewolucyjnego kółka wojskowych i napisania „Odezwy do oficerów”. Wykorzystując jej rozstrój nerwowy władze śledcze podstępnie wydobyły od niej zeznania, łudząc obietnicą uratowania Bardowskiego. W wyjaśnieniach, złożonych w październiku i w listopadzie 1884, potwierdziła mocno obciążające ją i Bardowskiego zeznania Rusieckiej, dodała też wiele innych szczegółów o działalności ośrodka kierowniczego «Proletariatu» oraz roli S. Kunickiego, Tadeusza Rechniewskiego i dra Henryka Kowalewskiego z Wilna. Kiedy kryzys minął, 14 I 1885 cofnęła zeznania i wniosła skargę do Prokuratora Warszawskiej Izby Sądowej o wymuszanie na niej w czasie choroby zeznań, z których treści nie zdawała sobie sprawy. Wyrokiem administracyjnym z 29 VII 1885 skazana została w tzw. sprawie «190» na 5 lat zesłania do Syberii Zachodniej. Prośbę jej o pozostawienie w Warszawie w związku ze złym stanem zdrowia odrzucono. Władze obawiały się, iż zeznania P. przed sądem mogłyby zbyt skompromitować urzędników śledczych i spowodowały pośpieszne wywiezienie jej na zesłanie. Przebywając w moskiewskim centralnym więzieniu etapowym P. 1 IX jeszcze raz odwołała wszystkie swoje zeznania. Wieść o straceniu Bardowskiego załamała ją ostatecznie: wkrótce po dotarciu do miejsca zesłania zmarła.

Z pierwszego małżeństwa P. miała syna Michaiła, ur. ok. 1869, kadeta.

 

PSB, XI (Bardowskij Piotr); – Baumgarten L., Dzieje Wielkiego Proletariatu, W. 1966 (fot.); Kulczycki L., Mazowiecki M., Historia polskiego ruchu socjalistycznego w zaborze rosyjskim, Kr. 1903 s. 79, 80; Perl F. [Res], Dzieje ruchu socjalistycznego w zaborze rosyjskim do powstania PPS, W. 1958; – Kółka socjalistyczne Gminy i Wielki Proletariat, … Źródła, Wyd. L. Baumgarten, W. 1966; – „Walka Klas” 1884 nr 3 s. 20, 1886 nr 4 s. 9–20; „Z Pola Walki” 1959 nr 3, 1960 nr 1, 1963 nr 2, 4; – AGAD: Prokurator WIS 980 k. 61, 86, 148, 228–229.

Alicja Pacholczykowa

 

 
 
 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.

Media

 

Postaci powiązane

   
 

Postaci z tego okresu

 

w biogramy.pl

 
 

Józef Kazimierz Ziemacki

1856-09-18 - 1925-09-30
chirurg
 
więcej  

Postaci z tego okresu

 

w ipsb

 

Robert Remak

1815-07-26 - 1865-08-29
histolog
 

Wacław Damian Moraczewski

1867-11-27 - 1950-09-13
lekarz
 

Klaudiusz Angermann (Angerman)

1861-07-07 - 1922-11-11
geolog
 

Feliks Fabiani

1838-05-22 - 1904-03-11
pedagog
 
więcej  
  Wyślij materiały Wyślij ankietę
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.