Spira Natan ben Samson (zm. 1577), rabin grodzieński, pisarz homiletyczny, kabalista. Ur. prawdopodobnie w Pradze (Czechy). Przodkowie S-y pochodzili z Niemiec. Ich nazwisko wywodzi się od nazwy miasta Spira (Speier), skąd jego rodzina po pogromach w r. 1435 wyemigrowała do Czech, a następnie do Polski. S. był spokrewniony z astronomem i matematykiem Dawidem Gansem z Pragi.
W poł. XVI w. został S. obrany rabinem w Grodnie, który to urząd pełnił aż do śmierci. Odznaczał się wielką religijnością, dlatego też nadano mu przydomek he-hasid (pobożny). Głównym polem jego badań była homiletyka i kabała, które wykładał w sposób jasny i przystępny, co przyniosło mu wielką popularność także poza Grodnem. Napisał Mevo še‘arim (Wprowadzenie do „Bram”; wyd. pośmiertnie w Wenecji 1603, Kr. 1604, Jessnitz 1724, L. [b.r.w]), komentarz do «machzoru» tj. modlitewnika I. Durana „Ša’are Dura” (Bramy Dura) używanego w święta oraz Imre ha-šefer (Piękne słowa; wyd. pośmiertnie, L. 1586, 1597, 1637, 1697), glosy do klasycznego komentarza do Pięcioksięgu Mojżesza, autorstwa Rasziego i Eliasza ben Abrahama Mizrachi. Pod nazwiskiem S-a wydawano również komentarze do Biblii i Talmudu innego autorstwa, co zapewniało im większą popularność i łatwość zbytu. S. był także autorem hymnów świątecznych (Kr. 1608). Zmarł w r. 1577 w Grodnie, gdzie został pochowany.
S. pozostawił syna o imieniu Salomon, który był ojcem Natana Naty Spiry (zob.).
Bersohn, Słown. Żydów; Evrejskaja enciklopedija, Pet. [b.r.w] XVI; The Universal Jewish Encyclopedia, New York 1948 VIII; Wininger, Jüdische Biographie, V 594; – Friedberg B., Marganita Spira. Geschichte der Familie Spira, Drohobycz 1899; Horodezky S.A., Mystisch-religiöse Strömungen unter den Juden in Polen im 16.–18. Jahrhundert, Leipzig 1914 s. 41; tenże, Nathan Schpiro, „Evrejska starina” R. 3: 1911 s. 192; Sikora T., Midrash and Semiotics. Some Considerations on the Case of R. Natan Nata Spira of Cracow, „Studia Judaica” R. 2: 1999 [druk.:] 2000 nr 4 s. 197.
Stefan Gąsiorowski