Ościk (Astic, Astyk, Hostyk, Ostyk), potem Krystyn, z Kiernowa h. Trąby (zm. 1442/3), starosta uszpolski, kasztelan wileński. Pochodził z możnej rodziny osiadłej w okolicach Wilna. Legenda o pochodzeniu tej rodziny od Lizdejki, rzekomego arcykapłana litewskiego z czasów Giedymina, powstała w XVI w. Był synem prawdopodobnie Syrpucia; po przyjęciu chrztu używał imienia Krystyn. W r. 1398, już jako starosta uszpolski, znajdował się w gronie uczestników rozejmu wśród świadków, a potem sygnatariuszy traktatu pokojowego litewsko-krzyżackiego zawartego na wyspie Salin, na mocy którego Żmudź przechodziła w posiadanie Zakonu. Od tego czasu O. brał czynny udział w życiu politycznym Litwy; w r. 1401 był wystawcą, wspólnie z w. księciem Witoldem, swoim bratem Dorgim oraz innymi bojarami litewskimi, aktu unii wileńskiej. Uczestniczył w rokowaniach z Krzyżakami, zakończonych pokojem w Raciążu 22 V 1404, i świadkował na wystawionym wówczas akcie pokoju. O. był również świadkiem ze strony litewskiej pokoju zawartego 1 II 1411 w Toruniu przez Władysława Jagiełłę i Witolda z zakonem krzyżackim. W r. 1413 podpisał akt unii horodelskiej i został przyjęty do herbu Trąby (przez arcbpa gnieźnieńskiego Mikołaja Trąbę). Przed 8 I 1418 został mianowany kasztelanem wileńskim. Odtąd coraz więcej zaznaczał się wpływ jego na kształt polityki litewskiej. Dn. 15 VII 1419 O. był pod Czerwieńskiem jednym z gwarantów przymierza z Danią, a w r. 1422 gwarantował układ zawarty z Krzyżakami przez Witolda i Władysława Jagiełłę nad jeziorem Melno. Należał do grona wielmożów litewskich, którzy dążyli do utrzymania odrębności Litwy w ramach zawartych za Władysława Jagiełły i Witolda układów prawnych i zwalczali przewagę panów polskich.
Po śmierci Witolda O. akceptował prokrzyżacką politykę w. księcia Świdrygiełły, z ramienia którego spotkał się w czerwcu 1431 nad Niemnem z w. mistrzem. O. podpisał również zawarty w Skirstymoniu (Chrystmeniu) 19 VI 1431 wbrew królowi układ zaczepno-odporny między Świdrygiełłą a zakonem krzyżackim. Brał następnie udział w pertraktacjach rozejmowych między Jagiełłą a Świdrygiełłą i jego sprzymierzeńcami: w. mistrzem krzyżackim, w. mistrzem inflanckim i hospodarem mołdawskim, pod Łuckiem w sierpniu 1431, a następnie świadczył na aktach rozejmowych ratyfikowanych przez Władysława Jagiełłę w Łucku (26 VIII 1431) i Świdrygiełłę w Czartorysku (1 IX 1431). Dalsza jednak polityka Świdrygiełły i szereg nieudanych posunięć odsunęły od w. księcia grupę popierających go wielmożów, w tym i O-a. Po zamachu na Świdrygiełłę O. stanął po stronie w. księcia Zygmunta Kiejstutowicza; podpisał akty wystawione 15 X 1432 w Grodnie, 20 I 1433 w Trokach i 27 II 1434 w Grodnie, w których w. książę litewski przyrzekał wierność królowi i Koronie. W grudniu 1435 O. brał udział w zjeździe w Brześciu Kujawskim; jako jeden z pełnomocników w. księcia Zygmunta podpisał akt pokoju z 31 XII 1435 zawartego z Krzyżakami i był gwarantem postanowień pokoju brzeskiego (1436). W r. 1440, po śmierci Zygmunta Kiejstutowicza, O. poparł, wraz z Janem Gasztołdem, Piotrem Montygerdowiczem, Janem Moniwidowiczem i Jerzym Semenowiczem Holszańskim, królewicza Kazimierza Jagiellończyka przeciw Michałowi Kiejstutowiczowi i jego zwolennikom.
O. posiadał w woj. wileńskim: niezidentyfikowany dwór Kiernów, leżący w pobliżu wielkoksiążęcego Kiernowa, oraz wsie Owanta (nadana przez Witolda) i Dewklebiszki, a nadto wiele wsi rozrzuconych po całej Litwie i Żmudzi, przeważnie z nadań wielkoksiążęcych. Regest testamentu, sporządzonego w r. 1442, oprócz wymienionych już miejscowości notuje posiadłości przekazane synom: Upniki, Muśniki, Szeszole, Szyrwinty, Berze nad Szyrwintą, Syrpuciszki i Wirszuliszki oraz starostwo uszpolskie i pieniańskie. O. zmarł w r. 1442 lub w początkach 1443.
Z małżeństwa z nie znaną nam bliżej Anną pozostawił czterech synów: Radziwiłła, kasztelana wileńskiego – protoplastę Radziwiłłów, Stanka (Stanisława), woj. nowogródzkiego – protoplastę Ościków i zapewne Komojewskich, Micka (Michała) – protoplastę Mickowiczów, oraz Bardka (Bartłomieja) – zmarłego bezpotomnie.
Słown. Geogr., (Owanta); Boniecki, Poczet rodów; Dworzaczek; Wolff, Senatorowie W. Ks. Lit.; – Kolankowski L., Dzieje Wielkiego Księstwa Litewskiego za Jagiellonów, Lw. 1930 I; Łowmiański H., Studia nad początkami społeczeństwa i państwa litewskiego, Wil. 1931 I 269; Malczewska M., Początki rodu Radziwiłłów. Przegląd i krytyka badań, w: Studia z dziejów Wielkiego Księstwa Litewskiego XIV–XVIII w., Pod red. J. Ochmańskiego, Zesz. Nauk. Uniw. A. Mickiewicza w P. Nr 74 (Historia Z. 11), P. 1971 s. 5–22 (rec. J. Wiśniewskiego: „Zap. Hist.” T. 39: 1974 s. 129–30, dotycząca sprawy Lizdejki i potomstwa O-a); Narbutt T., Dzieje starożytne Narodu Litewskiego, Wil. 1840 VI 39, VII 45, VIII 8, 46; Semkowicz W., O litewskich rodach bojarskich zbratanych ze szlachtą polską w Horodle 1413 r., „Roczn. Tow. Herald.” T. 5: 1920 [druk.] 1921; tenże, Tradycja o kniaziowskim pochodzeniu Radziwiłłów w świetle krytyki historycznej, „Kwart. Hist.” R. 34: 1920 s. 94–108; – Akta Unii; Akty istoričeskie, otnosjaščiesja k Rossii…, S. Pet. 1841–2 I–II nr 111, 118, 216; Cod. epist. saec. XV, II; Cod. epist. Vitoldi; Cod. Regni Pol. et M. Duc. Lit., IV nr 97; Daniłowicz J., Skarbiec Diplomatów…, Wil. 1862 II 80, 126; Dokumenty Moskovskago Archiva Ministerstva Justicii, Moskva 1897 I nr 21; Kod. katedry i diec. wil., I nr 57, 135, 166, 233; Liv.-Est.-u. Kurlandisches Urkundenbuch…, Reval–Riga–Moskau 1859–84, IV nr 1479, VIII nr 462; Russkaja Istoričeskaja Biblioteka. T. 27: Litovskaja Metrika, S. Pet. 1910 s. 16; Vol. leg., I 57.
Agnieszka Winiarska