Stanisławski Oskar (1814–1893), urzędnik, literat, tłumacz.
Ur. w Ostrzeszowie pod Kaliszem, był synem komisarza obwodowego piotrkowskiego, być może tożsamego z Piotrem, do r. 1814 żołnierzem napoleońskim, potem w Król. Pol. pełniącym w różnym czasie funkcje: komisarza obwodowego wieluńskiego i sekretarza generalnego Komisji Woj. Kaliskiego.
S. uczęszczał do Gimnazjum Wojewódzkiego w Piotrkowie od jego założenia w r. 1833 do r. 1836. Następnie odbył studia za granicą. W r. 1841 otrzymał posadę w Radzie Administracyjnej Król. Pol. w Warszawie. Awansował szybko, przez pewien czas był także pomocnikiem redaktora głównego „Dziennika Praw [Król. Pol.]” oraz młodszym cenzorem w Warszawskim Komitecie Cenzury, z tego tytułu cenzurującym „Encyklopedię powszechną”, wydawaną przez Samuela Orgelbranda od r. 1859. Równolegle do pracy urzędniczej zajmował się tłumaczeniem na język polski dzieł, głównie francuskich. Przełożył: „Rys historii nowożytnej” J. Micheleta (W. 1844), „Siedem grzechów głównych” E. Sue (W. 1848), „Poufne wyznania” A. Lamartine’a (W. 1849 I–II), „Pamiętniki pośmiertne” R. Chateaubrianda (W. 1849–52 I–XI) oraz „Historię powszechną w skróconym zarysie” H. Dittmara (W. 1861–2 I–II), którą uzupełnił dodatkiem o Słowiańszczyźnie. Wg nekrologów współpracował z „Czytelnią Niedzielną”, lecz nie figuruje jako autor w rocznych spisach treści tego warszawskiego periodyku. W r. 1860 został naczelnikiem Wydz. Sprawiedliwości w kancelarii Rady Administracyjnej. Po wybuchu powstania styczniowego został zwolniony z funkcji cenzora (przed 6 II 1863). Po likwidacji Rady Administracyjnej w r. 1867 odszedł ze służby rządowej.
S. poświęcił się odtąd wyłącznie pracom literackim. W r. 1870 (nr 1–13, 16–20) i 1871 (nr 1–16) redagował warszawski tygodnik „Opiekun Domowy” i dodatek do niego pt. „Czytelnia Domowa”. Ogłaszał tam artykuły, felietony, reportaże, wspomnienia i recenzje, m.in.: Zadanie kobiety (1870 nr 4–5), Salzbrunn (1870 nr 45), Czas i zegary (1871 nr 1), Ciemne strony Londynu (1871 nr 7), August Wannowski (1870 nr 19–20), Zofia z Brzozówki (1871 nr 14–15). Wydał komedię w dwóch aktach Anna sekretarzem (W. 1870, wg powieści M. Z. Schwartz „Być albo nie być”), ocenioną jednak przez Piotra Chmielowskiego jako «ramota dramatyczna najniedołężniej napisana», dwie powieści: Stepy (W. 1870, wg Estreichera Ślepy) i Zabielscy (W. 1872), oraz Historię Komuny Paryskiej z roku 1871 i francuskiej wojny domowej (W. 1873). W „Czytelni Domowej” (1870 nr 12) znajduje się zapowiedź druku powieści S-ego pt. Pamiętniki Wiercisza, która prawdopodobnie nie ukazała się. Był współpracownikiem nowej, krótszej wersji „Encyklopedii powszechnej S. Orgelbranda” w 12 tomach (W. 1872–6). Potem już nie brał udziału w ruchu piśmienniczym. Pod koniec życia przeniósł się z Warszawy do Lublina, zmarł podczas pobytu u córki w Kowlu 29 I 1893.
S. był żonaty, miał synów: Artura (zob.), Oskara i Kazimierza, oraz córki: Zofię, Jadwigę, Adelę, Helenę i Marię.
Bibliogr. dramatu pol., II; Bibliogr. historii Pol. XIX w., III vol. 1; Estreicher w. XIX; – Enc. Org. (1898–1904); Ilustr. Enc. Trzaski; – Akt uroczysty zakończenia rocznego kursu nauk w gimnazjum wojewódzkim piotrkowskim, który odbędzie się dnia 30 lipca 1834 roku…, [b.m.r.w.] s. 8; – „Bibl. Warsz.” 1870 t. 4 (P. Chmielowski); „Dzien. Pozn.” 1863 nr 199; – Wspomnienia pośmiertne z r. 1893: „Ateneum” t. 1, „Tyg. Ilustr.” nr 166, „Wędrowiec” nr 9; – AGAD: Księgi metrykalne paraf. wyznania rzymskokatol. z diec. łuckiej, sygn. 294 (księga zgonów paraf. Kowel z r. 1893, kwerenda wykonana przez Dorotę Lewandowską); IBL PAN: Kartoteka bibliogr. (A. Bara).
Bibliogr. dot. Piotra Stanisławskiego: Bielecki R., Szwoleżerowie gwardii, W. 1996; – Sumariusz protokołów Rady Administracyjnej Królestwa Polskiego 1815–1867, W. 1958 cz. 1, I.
Red.