Felkersamb (Felkierzamb, Felkierzan, Felkersam, Felkierzon, Voelkersahm) Otto Fryderyk († 1705), h. własnego, wojewoda inflancki, syn Jana, starosty rajgrodzkiego i właściciela majątku Niegranden w Kurlandii, i Elżbiety von den Brincken, pochodził z polskiej dysydenckiej rodziny z Inflant. Rodzina ta przybyła w końcu w. XVI z Saksonii, przyjęła polskie poddaństwo, spolszczyła się, skoligaciła z możniejszymi polskimi i litewskimi rodami; długo też zaliczała się do zamożniejszych, lecz w czasie wojen szwedzkich zubożała; pozostała jednak wierną Rzpltej aż do jej upadku. O młodości F-a mało wiemy; po raz pierwszy widzimy go w bitwie z Kozakami pod Słobodyszczami pod hetmanem Lubomirskim; za rany w tej bitwie poniesione otrzymał w r. 1660 starostwo czorsztyńskie. W r. 1664 był już pułkownikiem wojsk kor. Na akcie elekcji króla Michała F. podpisał się wraz z województwem malborskim z zastrzeżeniami na rzecz ziem pruskich; elekcję zaś Sobieskiego podpisał wraz z ziemią warszawską. Za Sobieskiego wszedł do senatu, ciesząc się szczególnymi łaskami obojga królestwa; w r. 1677 został pierwszym kasztelanem inflanckim. Do pozyskania łaski królewskiej obok osobistych zalet, przede wszystkim rycerskiego ducha, przyczyniło się przejście F-a wraz z całym domem na katolicyzm oraz wysługiwanie się obojgu Sobieskim jeszcze w czasach przedhetmańskich. Kasztelan inflancki wraz z swą drugą żoną Elżbietą Windischgraetz stał się niebawem domownikiem i przyjacielem króla; spełniał różne funkcje na dworze królewskim. Z wiosną r. 1683 jeździł jako deputat do Wiednia »ad foedus conflandum«, zyskując w czerwcu tegoż roku od ces. Leopolda z dóbr śląskiej kamery »remunerację« w kwocie 1500 guld. Wziął też udział w wiedeńskiej potrzebie, walcząc na prawym skrzydle z polską jazdą; zawsze towarzyszył królowi »lubo w kotarze, lubo w pokojach«; opiekował się królewiczem Jakubem, woził listy królewskie z pola walki do kraju, wreszcie towarzyszył królowej Marysieńce w podróżach. Walczył w czasie całej kampanii Sobieskiego nad Dunajem, dowodząc regimentem, na który Stanisław Radziwiłł, marszałek lit., miał ochotę; był pod »Strigonium«, »Szecinem«; dopiero w grudniu r. 1683 przez Lubowlę udał się z polecenia króla do kraju. Z sejmu r. 1683 został wybrany do komisji »ratione kościołów w Inflantach« dla ich wzniesienia po poszczególnych starostwach. W lutym r. 1684 zasiadał w radzie senatu w Krakowie.
Za powyższe usługi w roku 1685 F. został wyniesiony po Janie Trach Gnińskim na województwo czernihowskie i otrzymał po swym ojcu starostwo rajgrodzkie. W r. 1686 brał udział w wyprawie wołoskiej, przyprowadziwszy własny pieszy regiment 390 ludzi, wymieniany w kompucie wojska cudzoziemskiego zaciągu; w sierpniu tegoż roku zasiadał w radzie senatu w obozie nad Prutem pod Stefanowcami. Lutowy sejm warszawski r. 1690 wybrał go komisarzem do dystrybuty hiberny wojskowej i deputatem na trybunał skarbowy. 25 maja 1690 brał udział w »Senatus consilium postcomitiale« w Warszawie a następnie bawił wraz z Krasińskim, referendarzem kor., w Królewcu dla zatwierdzenia paktów welawsko-bydgoskich z nowym elektorem Fryderykiem III. Kiedy Kazimierz Pac, biskup żmudzki, prosił elektora o zezwolenie na odbudowanie starej kaplicy Deręgowskich w ich wsi rodzinnej koło Tylży, obaj polscy komisarze poparli starania biskupa Paca i uzyskali pełny sukces. W r. 1691 znowu przyprowadził królowi pieszy regiment z 380 ludzi złożony, z którym walczył pod Niemcem i Suczawą. W r. 1695 odstąpił starostwo czorsztyńskie swemu kuzynowi Jerzemu Grothusowi. Wreszcie w sierpniu r. 1696 postąpił na woj. inflanckie i w tym charakterze podpisał konfederację generalną po śmierci Sobieskiego. F. posiadał liczne dobra w Koronie, na Litwie i w Kurlandii.
F. jako konwertyta był gorliwym katolikiem, czego przez całe życie dawał czynne dowody; szczególnie żywo opiekował się zgromadzeniem trynitarzy. Trzykrotnie wstępował w związki małżeńskie: najpierw z Katarzyną Butlerówną, córką starosty preńskiego Gotharda Wilhelma, i Konstancji Wodyńskiej, wdowy po Erneście Grothusie; potem ożenił się z Karoliną Elżbietą hrabianką Windischgraetz, córką Bogumiła i Marii Oettinger, wreszcie w r. 1700 w Rokitnie z jej siostrą Marią Katarzyną. Zmarł bezpotomnie 27 XI 1705.
Uruski IV 23; Boniecki II 264, 272; Niesiecki IV 20; Żychliński XVII 199, XXVIII 19–20; W. Enc. Il. XXI 191; Enc. Org. VIII 732–3; Elektorowie królów, »Rocz. Her.« I 50; Kochowski, Hist. panowania Jana Kazim., P. 1859, II 94; Kochowski, Commentarius belli adversum Turcas ad Viennam gesti, Kr. 1684, 25; Kochowski, Klimakter Lipsk 1853, IV, 270; Zawadzki, Hist. arcana, Cosmopoli 1699; Załęski, Jezuici w Polsce, t. IV cz. III 1315, cz. IV 1653; Chowaniec, Wyprawa Sobieskiego do Mołdawii w 1686 r., W. 1932; Vol. Leg. V 310, 698, 766; Kluczycki, Akta do dziejów Jana III, sprawy 1683 r., Kr. 1883, Acta Hist. II, VI 31, 75, 154, 214, 263, 276, 337; Helcel, Listy Sobieskiego do żony, Kr. 1860, I 64, III 147, 156, 159, 165, 171, 183; Rkp. Czart. 183, 844, 2656, 2681.
Adam Przyboś