Otto ze Mstyczowa zwany Lisowic h. Lis (zm. 1366), kanclerz wielkopolski i prepozyt gnieźnieński. Pochodził z możnej rodziny małopolskiej, o tradycjach bliskiej i wieloletniej współpracy politycznej z Władysławem Łokietkiem; był synem kaszt. krakowskiego Pakosława ze Mstyczowa. Występuje w źródłach od 19 XI 1325; będąc już kanonikiem krakowskim i sandomierskim, otrzymał wówczas od papieża Jana XXII kanonię opolską. Wg nie znanej skądinąd wiadomości Jana Długosza miał być królewskim kandydatem na biskupstwo krakowskie po przeniesieniu Nankera do Wrocławia (1326); papież jednak mianował Jana Grotowica. W r. 1328 O. objął kantorię sandomierską. Pojawiał się kilkakrotnie w otoczeniu Łokietka u schyłku jego panowania. Brał udział w ogólnopolskim wiecu w Chęcinach (1330). Między 18 VI 1331 a 6 X 1333 otrzymał od Łokietka, czy może już Kazimierza Wielkiego, godność kanclerza Wielkopolski. Na tym urzędzie pozostawał ponad 30 lat, prawie przez całe panowanie Kazimierza. W objazdach Wielkopolski towarzyszył władcy regularnie; znaczna większość dokumentów królewskich dotyczących tej dzielnicy wyszła spod jego ręki. Wraz z woj. poznańskim Mikołajem z Biechowa i kaszt. poznańskim Jarosławem z Iwna O. uczestniczył w rokowaniach o przymierze polsko-brandenburskie z margrabią Ludwikiem, opracowując projekt układu (1335). Podczas inowrocławskich rozmów z Krzyżakami i królem czeskim Janem (1337) należał do orszaku Kazimierza. Był obecny w Poznaniu (1341) na uroczystościach weselnych króla polskiego z Adelajdą heską. W gronie dostojników małopolskich, głównie kościelnych, poręczył zobowiązanie zwrotu sumy 62 grzywien złota, pożyczonej przez Kazimierza od kamery papieskiej. Jako kanonik gnieźnieński brał udział w elekcji arcbpa Jarosława Bogorii (1342); został wówczas jednym z pięciu kompromisariuszy (ścisłe grono elektorów delegowane przez kapitułę). W r. 1343, razem z prepozytem gnieźnieńskim Iwonem i kaszt. krakowskim Spicimirem z Tarnowa, przeprowadził wizję lokalną w sporze kolegiaty Św. Floriana na Kleparzu z biskupem krakowskim o dziesięciny z nowizn w kluczach bieckim i żmigrodzkim.
W r. 1352 król prosił papieża Klemensa VI o rezerwację dla O-na godności w katedrze krakowskiej. Na razie skończyło się na przejściu jego z kantorii sandomierskiej na prepozyturę skalbmierską (1353 lub 1354). Po śmierci wszakże Zbigniewa ze Szczyrzyca (16 XII 1356) bp Bodzanta mianował O-na dziekanem krakowskim. Tym razem król zażądał odeń zamiany tego urzędu z Januszem Suchymwilkiem na prepozyturę gnieźnieńską. Motywem tego postulatu mogła być terytorialna zbieżność kanclerstw królewskich z prałaturami kościelnymi, Janusz Suchywilk został bowiem po Zbigniewie kanclerzem krakowskim. O. uczynił zadość woli królewskiej i już w dn. 8–12 I 1357 towarzyszył jako prepozyt gnieźnieński arcbpowi Jarosławowi na synodzie ogólnopolskim w Kaliszu. Dn. 1 III t.r. świadczył w Krakowie na generalnym przywileju królewskim dla katedry gnieźnieńskiej. Odtąd uczestniczył zwykle w posiedzeniach kapituły metropolitalnej. W r. 1360 jako kanclerz uwierzytelnił treść aktu kompromisowej ugody między królem a arcybiskupem, dotyczącej zasad pobierania dziesięciny.
Przejście na prałaturę w Gnieźnie nie osłabiło związków O-na z Małopolską. Zachowując kanonię krakowską, nadal występował na dokumentach tamtejszego biskupa, a nawet sądu ziemskiego. Na terenie Małopolski ufundował w swoich dobrach parafię w Goleniowach (1353) i zbudował murowany kościół w Czarnocinie (1360). W r. 1366 nastąpiła, za zgodą zainteresowanych biskupów, zamiana godności między O-nem a Mikołajem z Kożuchowa, bratankiem arcbpa Jarosława; O. opuścił prepozyturę gnieźnieńską i przejął archidiakonat krakowski. Chodziło tu niewątpliwie o ułatwienie Mikołajowi następstwa po sędziwym stryju. Zamianę ową zatwierdził następnie (na prośbę Mikołaja, popartą przez arcybiskupa) papież Urban V. Zapewne w związku z nią O. przestał być wielkopolskim kanclerzem króla; między marcem 1365 a kwietniem 1366 urząd ten objął kantor poznański Mikołaj z Kórnika. O. zmarł 27 IX (datę dzienną podaje „Kalendarz krakowski”) 1366; sprawę jego następcy rozstrzygnął bowiem żyjący do 12 XII t.r. bp krakowski Bodzanta. O-na możemy uważać za fundatora zachowanego do dziś nagrobka jego ojca w klasztorze jędrzejowskim.
Korytkowski, Prałaci gnieźn., III 177–8; Boniecki, III (Czarnoccy), VI (Goleniowscy); Wiśniewski, Katalog prałatów sandomierskich, s. 228–9; – Czacharowski A., Społeczne i polityczne siły w walce o Nową Marchię w latach 1319–1373, Tor. 1968 s. 119; Dyplomatyka wieków średnich, W. 1971; Jasiński K., Uwagi nad kancelarią Władysława Łokietka i Kazimierza Wielkiego, „Zap. Hist.” T. 19: 1953 s. 88–9; Kaczmarczyk Z., Monarchia Kazimierza Wielkiego, P. 1939–47 I 301, II 309; Kutrzeba S., Urzędy koronne i nadworne w Polsce, ich początki i rozwój do roku 1504, „Przew. Nauk. i Liter.” R. 31: 1903 s. 700–2, 769–72; – Akta grodz. i ziem., III, VIII; Arch. Kom. Hist. AU, IX 52, 72; Cod. Pol., II–III; Długosz, Annales, IX; tenże, Liber benef., II; Dokumenty kuj. i maz.; Dwa fragmenty ksiąg kancelaryjnych królewskich z pierwszej połowy XV wieku, Wyd. T. Wierzbowski, W. 1907 s. 36; Inscriptiones clenodiales, „Mies. Herald.” R. 2: 1909 s. 33; Kod. katedry krak., I; Kod. m. Kr., III nr 375; Kod. Mpol., I–III; Kod. Wpol., II–III; Lites, Wyd. 2., I 67; Mon. Pol. Hist., II 702, 714, 933, 939–40; Mon. Pol. Vat., I–III; Preuss. Urk.-buch, III; Vet. Mon. Pol., I 411, 544; Wenck H. B., Hessische Landesgeschichte, Frankfurt 1803 III 299; Wizytacje dóbr arcybiskupstwa gnieźnieńskiego i kapituły gnieźnieńskiej z XVI w., Wyd. B. Ulanowski, Kr. 1920 s. 508; Zbiór dok. katedry i diec. krak., I 51, 54, 56; Zbiór dok. mpol., I 42, 48, 60, 71, 108, IV 914, 924, 927, 936, 942, 948, 960; – Arch. Archidiec. w Gnieźnie: kopiarz B. 6 k. 27–28, 36; B. Jag.: rkp. 8058 k. 49; B. PAN w Kr.: Teki rzymskie J. Dąbrowskiego, II 21, 204, III 164, IV 286.
Janusz Bieniak