Ślizień Otton Jan (1806—1887), filareta, pamiętnikarz.
Ur. 24 VI w majątku Wolna (pow. nowogródzki), był synem Jana (1776—1866), chorążego pow. nowogródzkiego, w l. 1820—1 członka loży «Węzeł Jedności» w Nowogródku, i Anieli z Mackiewiczów (1782—1855), córki Józefa (zm. 1817), strażnika starodubowskiego, oraz Marcjanny z Bukowskich (1742—1821). Miał dziewięcioro rodzeństwa, braci: Rafała (1803—1881, zob.), żonatego z Kamilą z Tyszkiewiczów (zm. 1892), wnuczką Michała Śliźnia (zm. po lub w r. 1803, zob.), siostrzenicą Józefa Adama Śliźnia (zob.), Mieczysława (1809—1877), sędziego departamentu w Mińsku Lit., żonatego z Joanną (Janiną) Baerkmanówną (1815—1891), siostrą Józefa Baerkmana (zob.), Lucjana (ur. 1810), sztabskapitana korpusu inżynierów w wojsku rosyjskim, żonatego ze Stefanią Ossolińską, Władysława (1815—1888), kapitana lejtnanta floty w wojsku rosyjskim, i młodo zmarłych: Bolesława (ur. 1814) i Bronisława (ur. 1816), oraz trzy siostry: Zofię (1805—1878), żonę podkomorzego nowogródzkiego Michała Korbutha z Domaszewicz (pow. nowogródzki), Józefę (ur. 1811), żonę Adama Domeyki (1799—1836), właściciela Niedźwiadki (pow. nowogródzki), brata Ignacego Domeyki (zob.), powtórnie zamężnej za Antonim Gwalbertem Wierzbowskim (1796—1893) z Dołmatowszczyzny (pow. nowogródzki), i Teofilę (ur. 1812), żonę Ignacego Kukiewicza, właściciela Kryczyna (pow. borysowski).
W l. 1807—11 wychowywał się Ś. u dziadków Mackiewiczów w Drućkowszczyźnie (pow. nowogródzki), a następnie w rodzinnym domu w Wolnej. W r. 1814 z bratem Rafałem rozpoczął naukę w Konwikcie Dominikanów w Nowogródku, skąd we wrześniu 1816 zostali obaj przeniesieni do prowadzonej przez jezuitów Akademii w Połocku, gdzie uczyli się do jej zamknięcia 20 III 1820. Jesienią t.r. podjął Ś. studia na Wydz. Fizyczno-Matematycznym Uniw. Wil.; kształcił się tam w zakresie fizyki, chemii, zoologii, botaniki i mineralogii. Opiekunem i korepetytorem Ś-a i jego brata Rafała był od r. 1821 lub 1822 Tomasz Zan. Za sprawą Adama Suzina Ś. wstąpił 3 XII 1821 do Tow. Filaretów (grono różowe). Uczestniczył w tajnych posiedzeniach «Filadelfistów Błękitnych», którym przewodził matematyk Wincenty Budrewicz. Aresztowany w listopadzie 1823 i uwięziony w wileńskim klasztorze Dominikanów, dzięki poręczeniu ojca i księcia Konstantego Radziwiłła został w grudniu t.r. zwolniony. Przez pewien czas pozostawał pod dozorem policji, a za przynależność do tajnego stowarzyszenia został skreślony z listy studentów Uniw. Wil., mógł jednak słuchać wykładów; uczył się w tym czasie również języka włoskiego. Na wakacje w r. 1824 wyjechał do rodziców mieszkających w majątku Bartniki (pow. nowogródzki). Jesienią t.r. opiekował się w Wilnie młodszymi braćmi: Mieczysławem i Lucjanem, uczniami wileńskiego gimnazjum. W październiku t.r. odwiedzał w klasztorze Bazylianów wciąż uwięzionych: Zana, Suzina i Jana Czeczota.
Wg własnych wspomnień Ś. w r. 1825 wyjechał do Warszawy i wstąpił do Szkoły Podchorążych. Służył następnie jako oficer Podolskiego Pułku Kirasjerów w dowodzonym przez wielkiego księcia Konstantego Korpusie Lit., wchodzącym w skład armii rosyjskiej. Wg Henryka Mościckiego wstąpił do 3. p. ułanów Król. Pol. i w r. 1831, w ramach Korpusu gen. Henryka Dembińskiego, wziął udział w wyprawie na Litwę. Po klęsce pod Szawlami (8 VII t.r.) prawdopodobnie przystąpił do oddziału Józefa Kaszyca, organizującego w lipcu powstanie w pow. nowogródzkim. Przypuszczalnie w ramach represji po klęsce powstania listopadowego, wcielony do armii rosyjskiej, został oficerem artylerii. Ok. r. 1833 zakończył służbę wojskową; wrócił na Nowogródczyznę, gdzie od ok. r. 1834 przez ponad trzydzieści lat sprawnie gospodarował w odziedziczonym majątku Drućkowszczyzna. Być może jeszcze w l. trzydziestych został wybrany na wicemarszałka pow. nowogródzkiego. Utrzymywał stałe kontakty z przyjaciółmi z Tow. Filaretów, m.in. Zanem oraz Czeczotem, który po powrocie z zesłania zamieszkał w Wolnej, administrowanej przez brata, Rafała. Z uwagi na naukę najmłodszych synów Ś. w r. 1871 zamieszkał w Mińsku Lit. W ostatnich latach życia korespondował z Edwardem Pawłowiczem, dla którego zbierał materiały związane z dziejami Nowogródczyzny. Napisał wspomnienia: Sprawozdanie z 75 lat mojego życia spisane w Mińsku 1882-go roku (Muz. Liter. im. A. Mickiewicza w W., rkp. 305 I 198, II 138). W sierpniu 1884 odwiedził go po powrocie z Chile I. Domeyko. Ś. zmarł 19 XII 1887 w Drućkowszczyźnie i tam został pochowany.
Ś. był dwukrotnie żonaty. Z pierwszego małżeństwa z Kazimierą z Dobrowolskich (zm. 1847) miał cztery córki: Helenę (ur. 1833), żonę Piotra Massoniusa, gen. majora w armii rosyjskiej, Zofię (zm. 1915), która po śmierci siostry została drugą żoną Massoniusa, Józefę Rozalię (ur. 1839) zmarłą młodo, i Adelę (1845—1912), oraz dwóch synów: Witolda (1837—1922), żonatego z Michaliną z Iwanowskich (zm. 1899), i Jakuba, młodo zmarłego. Z drugiego małżeństwa z Ludwiką Baerkmanówną, siostrą bratowej, Joanny (Janiny), miał pięcioro dzieci: Marię Józefę (1851—1927), żonę Stanisława Pietraszkiewicza (1846—1894), adwokata w Mińsku Lit., Kazimierza, oficera wojsk rosyjskich, Jana Tomasza (ur. 1860 lub 1861), lekarza praktykującego w Warszawie i Dąbrowie Górniczej, żonatego z Eleonorą z Kunickich (1866—1927), siostrą Stanisława (zob.) i Ryszarda Pawła (zob.) Kunickich, Zygmunta (1863—1901), leśnika pracującego koło Kurska, żonatego z Zofią Soroczyńską (zm. 1892), a po jej śmierci z Pauliną Abłamowiczówną (zm. 1938), oraz Bronisława (ur. 1867), młodo zmarłego. Wnukami Ś-a byli Piotr Marian Massonius (zob.) i Otton Ślizień (1892—1985), syn Jana Tomasza i Eleonory z Kunickich, w l. 1924—39 dziedzic Drućkowszczyzny, współorganizator i dyrektor Muz. Mikołaja Kopernika we Fromborku w l. 1948—52 i 1957—66.
Wyjątki ze wspomnień Ś-a dotyczących l. 1817—24 wydał Ludwik Finkel pt. Z pamiętników Ottona Śliźnia („Pamiętnik Towarzystwa Literackiego im. Adama Mickiewicza”, Lw. 1888), a następnie Henryk Mościcki pt. Z pamiętnika (1821—1824) („Z filareckiego świata. Zbiór wspomnień z lat 1816—1824”, W. 1924). Zachowany fragment rękopisu był w r. 1954 przygotowywany do druku przez Marię Rzeuską (mszp. ze spisem treści, indeksem osób i nazw miejscowości w IBL PAN, rkp. 296).
Fot. w zbiorach autora, reprod. w: Karosas G., Liubavas, Vilnius 2010; — Garbačova V. V., Udzielniki pavstannija 1830—1831 na Belarusi. Bio-bibliagrafičny slovnik, Minsk 2004; Janowski, Słown. bio-bibliogr. Uniw. Wil.; Katalog rękopisów Muzeum Literatury im. Adama Mickiewicza, T. 1: Literatura polska XIX wieku i mickiewicziana, W. 1996 poz. 305, 306; Maliszewski, Bibliogr. pamiętników pol.; Małachowski—Łempicki, Wykaz pol. lóż wolnomularskich; Rzymsko-katolicki cmentarz kalwaryjski w Mińsku na Białorusi, Oprac. T. Czerniawska, A. Jaroszewicz, W. 1996 (dot. brata, Mieczysława); Słown. geogr. (Bartniki, Drućkowszczyzna); Słown. lek. pol. XIX w., I (dot. syna, Jana Tomasza); Żychliński, IV 303—4; — Borowczyk J., Rekonstrukcja procesu filomatów i filaretów 1823—1824, P. 2003; [Giżycki J.] I. G., Materiały do dziejów Akademii Połockiej i szkół od niej zależnych, Kr. 1905; Kowkiel L., Prywatne księgozbiory na Grodzieńszczyźnie w pierwszej połowie XIX wieku, Kr. 2005; Świrko S., Z Mickiewiczem pod rękę czyli życie i twórczość Jana Czeczota, W. 1989; Wójcik Z., Ignacy Domeyko. Litwa. Francja. Chile, W.—Wr. 1995 (dot. siostry, Józefy); — Arch. Filomatów, Listy, I—III; Czernicki G., Żywot i korespondencje Tomasza Zana, Kr. 1863; Domeyko I., Moje podróże (pamiętniki wygnańca) 1846—1888, Wr. 1963 III; Kalendarz w akwareli Ottona Ślizienia, Olsztyn 1978; Korespondencja filomatów (1817—1823), Oprac. M. Zielińska, W. 1989; Materiały do historii Towarzystwa Filomatów, Oprac. S. Pietraszkiewiczówna, Kr. 1934 III; Pawłowicz E., Wspomnienia. Nowogródek, więzienie, wygnanie, Lw. 1887 s. 51, 104—5; Połom S., Wilno — Frombork. Wspomnienia o Ottonie Ślizieniu, „Gaz. Olsztyńska” 1993 nr z 15 I (fot.); — „Gaz. Warsz.” 1888 nr 15 (nekrolog); — AGAD: Zbiór z Muz. Narod., zespół 391 sygn. 850 k. 3—28; B. Ossol.: sygn. 6835/I t. 7 k. 185—216, sygn. 6840/I t. 13 k. 151—4, sygn. 12660/II k. 121—4; — Mater. rodzinne Śliźniów w posiadaniu autora.
Sebastian Ślizień