Lanckoroński Pakosław Kazimierz z Włodzisławia h. Zadora (zm. 1702), podstoli krakowski, kanonik krakowski, proboszcz oświęcimski. Pochodził z gałęzi Lanckorońskich osiadłych na Włodzisławiu, był prawnukiem Jana Włodzisławskiego-Lanckorońskiego. Ojciec Pakosława Samuel (zm. 1634), dworzanin Zygmunta III w r. 1612, kasztelan wiślicki i starosta małogoski w r. 1618, kasztelan sądecki w r. 1634, odwiedził w r. 1621 Padwę. Przeszedł na katolicyzm, ok. r. 1613 zlikwidował zbór kalwiński we Włodzisławiu i wybudował tam kościół. Matką L-ego była Zofia Firlejówna z Dąbrowicy, jednym z 6 braci był Wespazjan (zob.). W r. 1639 L. studiował w Akad. Krak. W młodości służył w chorągwi husarskiej hetmana polnego Stanisława Lanckorońskiego, a w bitwie z Kozakami pod Bracławiem w r. 1651 uratował hetmanowi życie. Potem pełnił różne funkcje, przede wszystkim wojewódzkie (w woj. krakowskim). W r. 1655 był marszałkiem pow. proszowickiego. Wchodził w skład delegacji woj. krakowskiego, która pertraktowała ze Szwedami o poddanie Krakowa, i jeden z pierwszych podpisał akt poddania.

W r. 1658 L. był dworzaninem królewskim, w l. 1658–9 i 1661 deputatem do sądów podatkowych, posłem sejmikowym do wojska w l. 1662 i 1666. Wziął udział w rokoszu Lubomirskiego (stał na czele skonfederowanej szlachty pow. księskiego). Był rotmistrzem pospolitego ruszenia pow. księskiego w l. 1666, 1668 i 1670, posłem woj. krakowskiego na sejmy w l. 1667, 1672 (nadzwycz.), 1673 (pacyfikacyjny) i 1676, sędzią kapturowym woj. krakowskiego w r. 1668, elektorem Michała Korybuta Wiśniowieckiego i Jana III Sobieskiego, marszałkiem sejmiku krakowskiego w r. 1676, deputatem na Trybunał Kor. w l. 1673 i 1678, a w r. 1680 deputatem sejmikowym na krakowski Trybunał Skarbowy. W r. 1672 został podstolim krakowskim. W t. r. był kapitanem dragonów i komisarzem do popisu pospolitego ruszenia. L. brał czynny udział w konfederacji gołąbskiej, która wyznaczyła go deputatem z Małopolski do rezydencji przy królu. W r. 1673 dowodził regimentem piechoty (typu cudzoziemskiego). Nie miał więc wiele czasu na rozkoszowanie się życiem sielskim, które zalecał mu przyjaciel Wespazjan Kochowski. W nagrodę zasług sejmik krakowski dwukrotnie (w l. 1658 i 1659) prosił o wyjednanie mu mostowego we Włodzisławiu. W r. 1665 sejmik ten zwolnił miasteczko L-ego Włodzisław od podatków na 6 lat, w 1671 na okres 2 lat, a w 1676 na 12 lat. W r. 1676 polecał go wraz z synem Franciszkiem do nagrody komisji lwowskiej. L. po śmierci żony (zmarłej w r. 1681) został księdzem. W r. 1682 był proboszczem oświęcimskim, w 1690 kanonikiem krakowskim i deputatem kapituły do Trybunału Kor. W l. 1691–9 był kustoszem skarbu kor. i długo wzbraniał się przed wydaniem klejnotów kor. do koronacji Augusta II.

L. był właścicielem miasteczka Włodzisławia, Łanów, Zielonek, Świątnik, Klemencic (Klemenczyc), Laskowa w pow. księskim, a ponadto 2 wsi w pow. lelowskim. Jako kanonik krakowski dzierżawił klucz sławkowski, którego zrzekł się przed śmiercią 30 VI 1702 r. L. żonaty był (od r. 1655) z Anną Dembińską, podkomorzanką krakowską, którą miał wykraść z klasztoru bernardynek. Miał dwóch synów: Samuela, dworzanina Jana III, deputata na Trybunał Kor., i Franciszka (zob.), oraz córkę Katarzynę, żonę Piotra Śladkowskiego, kasztelana sochaczewskiego.

Estreicher; Łętowski, Katalog bpów krak., III; Boniecki; Niesiecki; Uruski; – Czubek J., Wespazjan z Kochowa Kochowski, Studium biograficzne, Rozpr. AU Wydz. Filol., Kr. 1901 XXXII (S. 2 XVII) s. 93, 102, 148; Przyboś A., Konfederacja gołąbska, Tarnopol 1936; – Wajsblum M., Ex regestro arianismi, „Reform. w Pol.” R. 9–10: 1939; Akta sejmikowe woj. krak., II–IV; Album stud. Univ. Crac., IV 185; Dziurkiewicz K. A., Musae Parnassides cum nouem coronis aureo…, Cracoviae 1680 (dedykowane L-emu); Hubert L., Pamiętniki historyczne, W. 1861 I; Kochowski W., Annalium, Climacter III, s. 224; tenże, Niepróżnujące próżnowanie…, Kr. 1674 ks. IV, 4; Rejestr poborowy woj. krakowskiego z roku 1680…, Oprac. E. Trzyna i S. Żyga pod red. S. Inglota, Wr. 1959; Wimmer J., Materiały do zagadnienia organizacji i liczebności armii kor., Studia i Mater. do Hist. Wojsk., W. 1961 VII cz. 2 s. 430; – Arch. Kapit. w Kr.: Acta Act. capit. t. XVII–XVIII (l. 1690–1702).

Zofia Trawicka