Benoe Paweł († 1755), h. Taczała, instygator koronny i kasztelan warszawski. Ur. się w latach 1680–1690, a dzieciństwo spędzał zapewne w majątku Kniahynin, gdzie osiedlili się jego rodzice: Karol Benoit, kapitan-inżynier i dworzanin Andrzeja Potockiego, nobilitowany za zasługi wojenne w r. 1685 pod nazwiskiem Benoe, oraz matka Jadwiga z Kaznowskich. Choć Paweł mówił później o sobie, że »strawił wiek swój na koniu«, prawdopodobnie wojował tylko przy Józefie Potockim, wojewodzie kijowskim do r. 1709, i może podczas konfederacji tarnogrodzkiej. Pozatem mógł się najeździć konno chyba jako sługa Wiśniowieckich, a zwłaszcza jako zaufany plenipotent (»komisarz«) tegoż Potockiego, którego synem Stanisławem opiekował się »prawie jak ojciec«. Uzyskawszy najpochlebniejsze świadectwa przy odejściu ze służby, dzięki protekcji Pilawitów szybko przechodził różne szczeble tytularnej karjery ziemsko-urzedniczej: w latach 1711–1736 był pisarzem grodzkim halickim, w r. 1717 nadto skarbnikiem podolskim, w r. 1725 chorążym kołomyjskim, w r. 1728 sędzią grodzkim halickim, skarbnikiem podolskim i deputatem na trybunał w r. 1728–29. Sprytny i rozgarnięty, dzierżawiąc starostwa i dobra prywatne, uciułał sobie na Rusi Czerwonej dużą fortunę, w której skład weszły m. in. Bursztyn, później w latach czterdziestych Tryńcza i (1754) Bachórz. Zanim rozpoczął służbę polityczną, już zbierał starostwa: w lutym 1731 r. jabłonowskie, około tegoż czasu sołotwińskie, kołomyjskie, z których później (po ich odstąpieniu) przeniósł się na starostwo grodowe horodelskie (7 VI 1748). Z trudności orjentacyjnych r. 1733–1734 wywinął się dość gładko. Choć zwolennik Leszczyńskiego (w którego sprawie podjął się poselstwa od konfederacji halickiej do J. Potockiego w grudniu 1733 r.), opuścił go po katastrofie gdańskiej i, wyprzedzając protektora, przeszedł na stronę Sasa, aby wyrabiać współziemianom łaskawe traktowanie od Augusta III i Rosjan. Posłując na sejm pacyfikacyjny (27 IX–8 XI 1735), zachęcał stany do pozytywnej pracy reformatorskiej i potępiał obstrukcję nieprzejednanych republikantów. Później posłował na sejm pacyfikacyjny w r. 1736, warszawski 1740 i grodzieński 1744; stykając się w izbie ze sprawą aukcji wojska, popierał ją zrazu jako klient Potockich, ale przy tej sposobności zbliżał się też do Czartoryskich. Jako wytrawny jurysta-praktyk został powołany 24 VII 1737 na wiceinstygatora koronnego, a po jednej jeszcze kadencji deputackiej w trybunale radomskim mianowany w styczniu 1739 r. instygatorem. Choć go ta funkcja zbliżyła również do partji dworskiej (czego ślad w korespondencji z kanclerzem A. St. Załuskim i podkanclerzym J. Małachowskim), dotrzymywał osobistej przyjaźni zajadłemu malkontentowi, hetmanowi Potockiemu.
W grudniu 1739 r. razem z Antonim Rozwadowskim i Janem Szumlańskim spisywał szkody, poniesione przez ziemian ruskich od wojska rosyjskiego podczas ubiegłej wojny z Turcją, które następnie miał likwidować z rosyjskimi komisarzami w Satanowie. Nim przyszły pieniądze z Petersburga na tę likwidację, król polecił B-mu, by jako komisarz polski dopilnował rozgraniczenia między Rosją i Turcją na Zaporożu. Zwiedził wtedy instygator »Indje polskie«, tj. najdalsze kresy południowo-wschodnie, ale się spóźnił na demarkację, skąd nabrał przekonania, że sąsiedzi ogromnie przytem pokrzywdzili Rzplitę. W nadziei, że uda mu się tę krzywdę odrobić, podjął się w r. 1742 poselstwa do Turcji. Zadanie »ablegata« było niewdzięczne, bo Turcy nabrali niechęci i pogardy do sąsiadki, która pozwalała Rosjanom w latach 1738–39 deptać swoją neutralność. Poselstwo zajęło okrągło rok czasu (od IX 1742); główne konferencje miał B. w lutym 1743 r., a najważniejszą z wezyrem odbył sam na sam, umiał bowiem po turecku. Zazdrośnie patrzyli nań dyplomaci rosyjscy i austrjaccy; pomawiano go (co i w historjografji znalazło oddźwięk), że jako klient Potockich prowadzi razem z sekretarzem Pawłem Starzyńskim jakąś intrygę wichrzycielską przeciw swemu monarsze. W rzeczywistości B. nie dał się pozyskać ani dyplomacji francuskiej, ani szwedzkiej, ani pruskiej; spełnił owszem zadanie swe lojalnie, tzn. unormował na przyszłość dobre sąsiedztwo z Turcją, choć od żądania rektyfikacji granicy, przekonany argumentami Turków, musiał odstąpić.
Po powrocie zdał sprawę królowi w Dreźnie z przebiegu poselstwa i ugruntował się w łasce dworu. 21 VII 1747 poleciła mu królowa Marja Józefa lustrację starostwa spiskiego, gdzie niezbyt skrupulatnie administrował Andrzej Moszczeński. Później tak samo lustrował starostwo grodeckie; pośredniczył w sporach między patrycjatem i pospólstwem Lwowa. Chociaż hetman odradzał mu rezygnację z godności instygatora (aby jej nie opanowali »wrogowie równości« Czartoryscy), B. 20 I 1749 przeniósł się na kasztelanię warszawską. W sierpniu 1750 r. na wezwanie J. Machałowskiego wziął udział w przygotowaniu reformy sądowej, którą udaremniło zerwanie sejmu przez Potockich. Wciąż był uważany za swego człowieka przez obóz republikantów. Umarł w Rogoźnie 18 IV 1755. (Według »Kurjera polskiego« 25 IV). Z żoną Greczynką, Marjanną z Paleologów, korespondował pół na pół po turecku. Córkę jego Magdalenę poślubił 21 V 1735 Rafał Skarbek (późniejszy poseł na sejmy 1746, 1758 i 1762 r.), star. sołotwiński. Wnuczka Skarbkówna wyszła zaraz po śmierci dziadka za Franciszka Rzewuskiego. Mniej zamożną dalszą linję Benoów poprowadzili synowie młodszego brata kasztelana, Stanisława B-go miecznika podolskiego.
Archiwum Bursztyńskie po B. zdeponowane jest w Ossolineum; rkp. Oss. 454; inne wiadomości o nim zaczerpnęliśmy z Głów. Archiwum Państwowego w Warszawie; Skibiński M., Polska w dobie wojny o sukcesję austrjacką, 2 t., Kr. 1913; »Kurjer polski« nr 77; Diarjusze sejmów 1735 (rkp. Bibl. Jag. 101); 1736 (zbiory Komisji hist. P. A. U.); 1740 (Teka Podoskiego, IV); 1744 (rkp. Bibl. Czart. 597); Rkp. Bibl. Jag. 115.
Władysław Konopczyński