INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu

Paweł Czarniecki (Czarnecki) h. Łodzia  

 
 
XVI/XVII w. - pocz. 1664
Biogram został opublikowany w 1938 r. w IV tomie Polskiego Słownika Biograficznego.
 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Czarniecki (Czarnecki) Paweł, h. Łodzia († 1664), pułk. królewski, kawaler maltański, trzeci syn starosty żywieckiego Krzysztofa, zaraz po ukończeniu szkół poświęcił się wojaczce. Karierę wojskową rozpoczął na Węgrzech, następnie w szeregach armii cesarskiej. W r. 1624 był już w kraju i w randze porucznika chorągwi kozackiej »dzielnie stawał w potrzebie« z Tatarami Kantymira pod Martynowem. Rok później brał udział w wyprawie kurukowskiej przeciwko Kozakom. Wrodzonym talentem wojskowym, zakrojonym na szerszą skalę, zabłysnął dopiero jednak w kampanii pruskiej lat 1626–9. W walkach pod Gniewem, Brodnicą i Tczewem dał dowody nie tylko niepospolitych zdolności wojskowych, ale również bystrości umysłu i osobistej odwagi. Jako doskonały dowódca jazdy oddawał znaczne usługi w wywiadzie i w walkach podjazdowych. Tym też jedynie tylko tłumaczyć należy fakta powierzania mu jako rotmistrzowi dowództwa nad większymi jednostkami bojowymi z poleceniem wykonywania samodzielnych, niejednokrotnie bardzo ważnych działań wojennych. Szczególniej odznaczył się przy oblężeniu Brodnicy, podczas którego wykazał także wielkie zdolności strategiczne, oraz w potyczce pod Amersztynem, gdzie dysponując niewielkim oddziałem, zniósł kilkakrotnie silniejszy podjazd jazdy szwedzkiej.

Wielka jednak ambicja, pewność siebie w połączeniu z niepohamowaną żądzą wybicia się, sprowadzała nań także przykrości i niepowodzenia. Zdarzało się bowiem, że, nie obliczywszy należycie swych sił i możliwości, porywał się samowolnie na rzeczy ponad jego siły i ponosił klęski. Dość wymienić ciężkie straty poniesione przy podjętym na własną rękę dobywaniu miasteczka Nytych oraz »zagubienie« przez lekkomyślność całego podjazdu pod Malborgiem (1627). W obu wypadkach naraził się na gniew hetmana i nawet na dochodzenia. Niepowodzenia te w niczym jednak nie szkodziły mu w opinii doskonałego żołnierza, czemu dawał bardzo często wyraz sam hetman w listach do króla, a Maksymilian Fredro w jednym z pism do kanclerza Zadzika charakteryzował go jako człowieka »dziwnie rycerskiego o znacznej odwadze i przemyśle«.

Po rozejmie altmarskim (1629) opuścił kraj i przyjął z powrotem służbę u cesarza Ferdynanda III. Na skutek jednak królewskiego listu odwoławczego w marcu r. 1633 powrócił do Polski i natychmiast wziął w udział wyprawie Władysława IV pod Smoleńsk, gdzie też został ranny w jednej z nocnych bitew. Z tym momentem urywają się obszerniejsze o nim wiadomości. Wiadomym już jest tylko, że, »szukając rozgłosu i sławy«, ponownie udał się za granicę. Po jakimś czasie znalazł się na Malcie a później na Krecie, gdzie zyskał wielki rozgłos w walkach z Turkami, szczególniej w okresie oblężenia Kanei w r. 1645. W uznaniu zasług został kawalerem maltańskim. Co porabiał następnie, gdzie był w czasie »potopu«, nie wiadomo. Na widowni pojawia się, zresztą już na krótko, w r. 1661 jako pułkownik i posiadacz m. Rawicza. Umarł z początkiem r. 1664.

 

Boniecki; Niesiecki; Uruski; Okolski, Orb. Pol., II 177; AGZ. X 229; Hallwich, Act. u. Br. z. Gesch. Wallenst., IV 28; Diariusz wojny mosk. 1633, wyd. Rembowski, 47; Historia panowania Jana Kazimierza, P. 1859, III 8; Przyłęcki, Pamiętniki o Koniecpolskich, 16–8, 20, 36, 40, 118, 130, 144, 146–7 i 225; Arch. Gł., Sigil. 8, k. 14; 3, k. 284 i 295; Zap. Tryb. Lubel. 40, p. 711, 47, p. 810; B. Czart. rkp. 118, s. 653.

Eugeniusz Latacz

 
 
 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.

Media

 

Postaci powiązane

   
 

Postaci z tego okresu

 

w biogramy.pl

 

Michał Piotr Boym

ok. 1614 - 1659-08-22
jezuita
 

Andrzej Bobola h. Leliwa

ok. 1591 - 1657-05-16
święty
 
więcej  

Postaci z tego okresu

 

w ipsb

 

Teofil Olędzki h. Rawicz

XVII w. - przed 22 VIII 1708
marszałek wołkowyski
 

Szymon Pistorius

ok. 1568 - po 1638
poeta ariański
 
więcej  
  Wyślij materiały Wyślij ankietę
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.