Kola (Koło) Paweł h. Junosza (zm. 1509), kasztelan halicki, wojewoda podolski. Był najstarszym synem Jana Koli starszego, zwanego Koluszko z Dalejowa, a bratem Jana i Piotra, z którymi w r. 1473 odziedziczył wspólnie spadek (Sopów, Podhajce, Liście i zastaw na wsi Kropiec, z której mieli spłacić 220 grzywien) po zmarłym bezdzietnie w r. 1468 stryju Janie, podstolim halickim. Udział w wyprawach przeciw Mołdawianom, Wołochom i Tatarom w obronie południowo-wschodnich ziem Korony zbliżył K-ę do rodów Buczackich i Chodeckich (szwagrami K-i byli Michał Buczacki-Jazłowiecki i Otto z Chodcza), którzy na Rusi jako wojewodowie, kasztelanowie, starostowie ruscy i podolscy dźwigali ciężar obrony granic, ale też doszli do możnowładczej fortuny. W r. 1490 piastował K. urząd podkomorzego, a w l. 1494–1500 kasztelana halickiego, ok. r. 1502 został wojewodą podolskim. Jako wojewoda podolski zyskał zaufanie króla Aleksandra i należał w okresie jego rządów, a później Zygmunta Starego, do grona najbardziej wpływowych panów z ziem ruskich. W r. 1502 król powierzył panom ruskim i małopolskim, wśród nich i K-i, obronę granic południowo-wschodnich królestwa przed Wołochami i Tatarami. W rok później (1503) jako jeden z głównych senatorów królestwa brał K. udział w debatach sejmu piotrkowskiego. W kwietniu i maju t. r. był posłem, wraz z bpem płockim W. Przerębskim, do przebywającego w Wilnie króla Aleksandra, w celu przekazania mu i jego radzie uchwał sejmu, dotyczących polityki wewnętrznej i zagranicznej królestwa (m. in. konieczności wysłania poselstw do królewicza Zygmunta, książąt mazowieckich, mistrza krzyżackiego, do Miśni, Węgier i Kurii rzymskiej).
W jesieni 1503 r. K. był przewidziany w gronie przedstawicieli możnowładztwa polskiego do składu uroczystego poselstwa powołanego w związku z planowanym przybyciem do Lwowa króla czeskiego i węgierskiego Władysława; lwowski zjazd monarchów nie odbył się, być może więc, że nie doszło też do skutku owo poselstwo K-i (K. i inni uczestnicy delegacji otrzymali już 200 grzywien na opędzenie kosztów podróży). Wiosną 1504 r. K. znów brał aktywny udział w obradach sejmowych zjazdu piotrkowskiego; znalazł się 6 III wśród świadków na akcie króla, potwierdzającym przywileje równouprawnienia duchowieństwa ruskiego (ritus Graeci et Ruthenorum) z katolickim z r. 1443. Na wiosnę 1506 r. posłował K., jako delegat sejmu lubelskiego, na dwór księcia słupskiego Bogusława X, do mieszczan gdańskich, a także do mistrza krzyżackiego; przekazał ok. 2 VII w Wilnie wyniki tej dyplomatycznej podróży najbliższym doradcom królewskim, a może nawet samemu królowi Aleksandrowi, którego stan zdrowia na krótko przed śmiercią nieco się polepszył. Nie brał K. udziału w uroczystej elekcji Zygmunta Starego, gdyż powierzono mu wraz z hetmanem Mikołajem Kamienieckim straż ziem ruskich przed Tatarami.
Służba K-i na kresach wschodnich państwa, jego aktywny udział w pracach sejmu, rady królewskiej i w poselstwach nie pozostały bez nagrody. W r. 1503 K. otrzymał w dożywotnie posiadanie miasto i zamek Gliniany, który na polecenie królewskie odbudował w r. 1506 nakładem własnych środków. Na Glinianach i wsi Zadworze zapisał król K-i nadto sumy pieniężne 100 kóp groszy i 100 grzywien. O posiadłościach ziemskich K-i nie można wyrobić sobie dokładnego wyobrażenia; jest jednak pewne, że były one większe od tych, o których czerpiemy wiadomości z rozproszonych źródeł. Z dóbr dziedzicznych posiadał K. Dalejów i Żółtańce koło Lwowa oraz w zastawie wieś Przerów w pow. kołomyjskim; doszły do tego nie znane bliżej włości i sumy pieniężne, które wniosła K-i niewątpliwie żona, Burneta Chodecka, wojewodzianka ruska, siostra woj. krakowskiego Ottona Chodeckiego, posiadająca wprawdzie 10 rodzeństwa, ale córka magnata. Z małżeństwa tego pozostawił K. trzech synów: Jana, Stanisława i Mikołaja, oraz prawdopodobnie córkę Barbarę, małżonkę Jerzego Radziwiłła, kasztelana wileńskiego, matkę przyszłej królowej Polski, Barbary Radziwiłłówny. Zmarł K. z początkiem 1509 r.
PSB, (Chodecki Stanisław); Boniecki; Uruski; Białkowski L., Urzędnicy ziemscy podolscy wieku XVI i pocz. XVII, „Roczn. Tow. Herald.” R. 8: 1926–7 (druk.) 1928 s. 174; – Finkel L., Elekcja Zygmunta I, Kr. 1910; Halecki O., Dzieje Unii Jagiellońskiej, Kr. 1920 II; – Akta Aleksandra; Akta grodz. i ziem., II, 239, IX; Matricularum summ., III nr 752, 1948, 2490, 2771, IV cz. 1 nr 502, cz. 2 nr 8863, 11348.
Feliks Kiryk