Majewski Paweł (1839–1905), spiskowiec i zesłaniec. Ur. w Wilnie, syn Piotra, profesora farmakologii. Ukończył Instytut Szlachecki w Wilnie i w r. 1856 wstąpił na uniwersytet w Moskwie – zrazu na medycynę, skąd przeniósł się na filozofię. Czynny w tzw. Ogóle Studentów Polskich, był w nim członkiem zarządu i bibliotekarzem. W październiku 1861 został relegowany z uczelni, formalnie za słabe postępy w nauce, być może też za nieprawomyślność polityczną. W lipcu 1862 został aresztowany w Moskwie pod zarzutem, jak się zdaje niebezzasadnym, litografowania ulotek rewolucyjnych rosyjskich i polskich, czego się zresztą wypierał. W marcu 1863 został zwolniony za poręką. Pozostał wówczas w Moskwie i stanął na czele kółka złożonego z Polaków i Rosjan, które początkowo zajmowało się wysyłką ludzi do powstania, następnie zaś opieką nad przewożonymi przez Moskwę zesłańcami. Na sprawowanie tej «narodowej opieki» miał podobno M. nominację od władz powstańczych w Wilnie, wystawioną na pseud. Skałka. Kółko M-ego ułatwiło ucieczkę z więzienia Jarosławowi Dąbrowskiemu i kilku innym Polakom, miało też udział w nieudanych próbach wydostania z Syberii M. Czernyszewskiego i M. Serno-Sołowiewicza. W r. 1865 M. przystąpił do tłumaczenia na język polski powieści Czernyszewskiego: „Co robić”, tłumaczył też niektóre poezje M. Niekrasowa i A. Kolcowa.
W r. 1866 M. znajdował się w luźnym kontakcie z kółkiem iszutyńców (kółko rewolucjonistów rosyjskich złożone głównie z młodzieży akademickiej); jest ślad, że po zamachu D. Karakozowa na Aleksandra II iszutyńcy w oczekiwaniu aresztowań chcieli przekazać M-emu kierownictwo spisku. M. został aresztowany 29 V 1866. W śledztwie wytrzymał 32 konfrontacje i w przeciwieństwie do wielu współwięźniów nie wydał nikogo i nie przyznał się do niczego. We wrześniu t. r. został zesłany na osiedlenie do okręgu jenisejskiego. Utrzymywał się zrazu z rybołówstwa, potem został pisarzem gminnym. W r. 1869 pozwolono mu zamieszkać w Jenisejsku. Przeżył na Syberii blisko 40 lat i pozostał, jak twierdził w nekrologu jego przyjaciel L. Pantelejew, do końca życia wiernym ideałom młodości. Popełnił samobójstwo 28 VI 1905, nie mogąc znieść ciężkiego ataku dusznicy serca.
Fedosova T., Pavel Maevskij i pervye popytki perevoda romana Černyševskogo, Čto delat’, w: Vosstanie 1863 g. i russko-polskie revolucionnye svjazi, Moskva I960 (bibliogr., fot.); taż, Polskij komitet v Moskve i revolucionnoe podpol’e 1863–1866 gg., w: Revolucionnaja Rossija i revolucionnaja Polša, Moskva 1967; – Współpraca rewolucyjna polsko-rosyjska, M. 1963 II (fot.).
Stefan Kieniewicz