Ryszkowski (Hryszkowski) Paweł h. Nowina (zm. 1701 lub 1702), kasztelan mścisławski. Był synem Andrzeja, chorążyca łukowskiego, i Żulińskiej. Wzorem ojca używał też czasem nazwiska Czarnocki z Ryszek.
W r. 1648 podpisał R. elekcję Jana Kazimierza z woj. brzeskim lit. Związany z podkanclerzym lit. Kazimierzem Leonem Sapiehą, w r. 1651 był R. rotmistrzem jego nadwornej chorągwi kozackiej. W lipcu t. r. pełnił funkcję rotmistrza pospolitego ruszenia woj. brzeskiego na zjeździe pod Brześciem Lit. Chorągwią Sapiehy dowodził jeszcze w r. 1653. Dn. 11 VIII t. r. stawił się na pospolite ruszenie woj. lubelskiego pod Lublinem. Po śmierci Sapiehy związał się R. z Michałem Kazimierzem Radziwiłłem i zapewne dzięki jego protekcji już w r. 1657 był podczaszym brzeskim lit. Posłował z Brześcia na sejm 1661 r. i został wybrany na deputata do komisji mającej oszacować szkody poczynione przez wojska lit. na Podlasiu w czasie «potopu». Związek z Radziwiłłem, mimo niewielkiej aktywności publicznej, przyniósł R-emu 4 XII 1664 kaszt. mścisławską. R. uczestniczył w pierwszym sejmie 1668 r. Wraz z woj. mścisławskim podpisał elekcję Michała Korybuta. Brał udział w sejmie koronacyjnym w Krakowie w r. 1669. Dn. 22 XI 1672 podpisał się pod aktem konfederacji lit. w Kobryniu, zawiązanej w obronie króla. Już w grudniu t. r. był porucznikiem chorągwi husarskiej Michała Kazimierza Radziwiłła. Na jej czele wziął udział w bitwie pod Chocimiem w r. 1673. Następnie zrezygnował jednak ze służby wojskowej i odsunął się zupełnie od życia publicznego.
R. posiadał dobra Przegalin, Wólka i Komorówka w woj. brzeskim, miał też (do r. 1686) Branice i Zbilitów (Zbilutów) w woj. lubelskim, trzymane w zastawie, a następnie kupione od Branickich. Był też w l. 1660–2 właścicielem Kopiny w woj. lubelskim, a w l. 1661–5 trzymał w zastawie od Bogusława Radziwiłła za 10 tys. złp. folwark Bujnów odłączony ze wsiami od star. brańskiego. W r. 1671 zapisał mansjonarzom w Czemiernikach 1 500 złp. na Branicy i Zbilitowie. R. zmarł przed 16 V 1701 (lub przed 10 V 1702).
Był sześciokrotnie żonaty: po raz pierwszy z Jadwigą Zarankówną, po raz drugi z Zofią Starzyńską. Trzecią żoną R-ego (zapewne od 1661 r.) była Helena Niemiryczówna, córka Stefana (zob.), wdowa po Mikołaju Lubienieckim, czwartą była nie znana z imienia Siemińska, piątą Zofia Lubiszowska, a szóstą (już w r. 1687) Anna Dobroniska, łowczanka brzeska, wdowa po Stefanie Orzeszku, sędzicu mielnickim.
Z pierwszą żoną R. miał córkę Barbarę, zamężną (już w r. 1662) za Samuelem Oziębłowskim, horodniczym grodzieńskim, oraz synów Antoniego i Zygmunta, zabitego w r. 1668 przez kaszt. brzeskiego Malchera Stanisława Sawickiego. Z drugiego małżeństwa pozostawił córkę, która prawdopodobnie w r. 1663 wyszła za Jana Bęklewskiego, późniejszego sędziego grodzkiego brzeskiego. Z trzecią żoną R. miał synów Gabriela i Michała (zm. 1729), skarbnika, a później podczaszego łukowskiego, który następnie wstąpił do zakonu jezuitów.
Niesiecki; Uruski; Elektorowie; Elektorów poczet; – Ochmann S., Sejmy lat 1661–1662. Przegrana batalia o reformę ustroju Rzeczypospolitej, Wr. 1977 s. 259; – Akty Vil. Archeogr. Kom., III, IV; Chrapowicki J. A., Diariusz. Cz. pierwsza: lata 1656–1664, Oprac. T. Wasilewski, W. 1978, Cz. druga: lata 1665–1669, Oprac. A. Rachuba i T. Wasilewski, W. 1988; tenże, Diariusz wojewody witepskiego…, Wyd. J. Rusiecki, W. 1845 s. 329; Kuligowski M. J., Dźwięk Marsa walecznego…, Wil. 1675; Vol. leg., IV 701–2; – AGAD: Arch. Radziwiłłów Dz. IV kopie, t. 2 nr 10 k. 7–8, Dz. V nr 13607 (listy R-ego); AP w L.: Castr. Lubl. 80 (21239) k. 1124; AP w P.: Akta Braci Czeskich 61 d. s. 429; B. Łopacińskiego w L.: rkp. 1267, 1268, 1278; B. Jag.: rkp. 6346, 7871 nr 74; B. PAN: rkp. 1404/I s. 167, rkp. 360 nr 211; B. Narod.: BOZ 871 s. 27–28, 33; B. Ossol.: rkp. 228 k. 90; BAN we Lw.: Fond Sapiehów, T. 23/I d nr 2069.
Andrzej Rachuba