Pełka z Kuchar i z Przezwodów h. Janina (zm. 1394), kasztelan zawichojski, sędzia ziemski sandomierski. O pochodzeniu P-i brak danych, a początek przebiegu jego kariery urzędniczej jest hipotetyczny. Można go identyfikować z pierwszym znanym nam wojskim lubelskim tego imienia, występującym w r. 1362. Był on zapewne następnie wojskim sandomierskim (potwierdzony na tym urzędzie 25 II 1363), a między 5 VI a 23 XII 1363 objął kasztelanię zawichojską. W dokumentach poświadczony jest na tym stanowisku do 7 I 1370. Nie wiadomo, kiedy P. objął urząd sędziego ziemskiego sandomierskiego po Pełce z Czyżowa, zwanym Ząbrem. Z dużym prawdopodobieństwem można przyjąć, że występujący 8 I 1372 sędzia sandomierski to już P. (kasztelanię zawichojską objął po nim Gomorek, który tegoż dnia jest po raz pierwszy potwierdzony na tym urzędzie). Podbudowuje to przypuszczenie fakt, że 10 VI t. r. jego poprzednik Pełka z Czyżowa występuje bez żadnej godności. Dopiero jednak 19 II 1377 P. jest potwierdzony na tym urzędzie z pełnymi określeniami: doprowadził wtedy do ugody w Uniejowie między Januszem Suchymwilkiem, arcybpem gnieźnieńskim, i Grzymalitami a swoim rodem Janinów. Latem t. r. brał udział w wyprawie króla Ludwika Węgierskiego na Litwę, a w październiku był z powrotem w Sandomierzu, gdzie z Prandotą, podsędkiem ziemi sandomierskiej, poświadczył podział dóbr między synami Jakusza Cztana ze Strzelc. Jako sędzia ziemski sandomierski wystawiał dokumenty wspólnie z podsędkiem Markiem, a od r. 1376 – z Prandotą. Świadczył też na dokumentach królewskich. Dn. 10 XI 1379, wraz z innymi dostojnikami Król. Pol., prosił króla Ludwika Węgierskiego o przyłączenie obwodu zwanego Zabroną do kasztelanii sandomierskiej i nadanie go Janowi Tarnowskiemu wówczas marszałkowi Król. Pol. P. posiadał wsie Kuchary i Przezwody w ziemi sandomierskiej oraz niezidentyfikowane Irzmanczowice, których część przekazał w r. 1391 za 130 grzywien praskich klasztorowi w Trzemesznie. Zmarł po 5 II 1394, kiedy to po raz ostatni jest poświadczony jako sędzia ziemski sandomierski; dn. 12 XI t. r. na urzędzie tym wystąpił Wojciech z Wąworkowa.
P. miał synów: Marcisława (potwierdzony w r. 1388) oraz Narcyza (wymieniony w dokumencie z r. 1391, skądinąd nie znany). Synem P-i mógł być też świadkujący razem z nim w l. 1388–92 Prandotą, jako dziedzic z Przezwodów; natomiast występujący w r. 1382 Sięgniew, dziedzic z Przezwodów, to najprawdopodobniej brat P-i. Synem lub bratankiem P-i był Pełka z Przezwodów (żył jeszcze w r. 1424), burgrabia brzeski (1398), potem przedecki (1403–5).
Boniecki, IV 50; Korytkowski, Arcbpi gnieźn., I 674; Piekosiński, Rycerstwo, III 439; – Dąbrowski J., Ostatnie lata Ludwika Wielkiego, Kr. 1918 s. 308; Dworzaczek W., Leliwici Tarnowscy, W. 1971 s. 92; Friedberg M., Rozsiedlenie rodów rycerskich w województwie sandomierskim w wieku XV, „Pam. Świętokrzyski” (Kielce) 1930 (druk. 1931) s. 87; Kaczmarczyk Z., Monarchia Kazimierza Wielkiego, P. 1939 I 99; Kamińska M., Nazwy miejscowe dawnego województwa sandomierskiego, Wr. 1964 s. 108, Prace Onomastyczne (Kom. Językowej PAN), nr 6; Piekosiński F., Pieczęcie polskie wieków średnich, Kr. 1899 s. 274; – Akta grodz. i ziem., III 24, VIII 4; Arch. Sanguszków, II 51; Cod. Pol., III; Kod. katedry krak., II 260, 312; Kod. mogilski, nr 77; Kod. Mpol., I, III, IV; Kod. Wpol., III 1733; Starod. Prawa Pol. Pomn., VIII nr 1086, 3607, 4667 (15), 5143 (32), 5284 (2), 7377 (20); Teki Pawińskiego, III; Zbiór dok. mpol., I nr 106, 111, 132, 137, 143, 145, 161, 181, 182, 187, 193, 194, 199, 207, 211, IV nr 972, 974, 1001, 1013, 1015, 1018, 1027, 1031, 1032, 1040, 1042, 1049, 1051, 1052, 1057, 1062, 1076, 1079, 1080, 1084, V nr 1337, VI nr 1543, 1551, 1566, 1571; – AGAD: Księga ziemska brzeska, t. 1 k. 2v., 94v., 126v.
Regina Wereszczyńska