Mieszkowski Piotr h. Odrowąż (1594?–1648), autor pism politycznych, biskup sufragan kujawski. Ur. w woj. kaliskim, był synem Stanisława i Agnieszki ze Szkudlskich. Podobno uczył się u jezuitów w Kaliszu, a następnie w Akad. Krak., brak jednak źródłowego potwierdzenia tych wiadomości. W r. 1618 otrzymał święcenia kapłańskie. Wkrótce został sekretarzem prymasa Wawrzyńca Gembickiego. Z tym tytułem zapisał się 12 V 1622 na uniwersytet w Ingolsztacie, gdzie przez rok studiował prawo kanoniczne i cywilne. Był zarazem opiekunem studiujących tamże synów krajczego lit. Andrzeja Wojny i kasztelana brzesko-litewskiego Łukasza Kopcia. Nie wiadomo, czy w r. 1623 wrócił do kraju, by w r. n. wyruszyć w orszaku królewicza Władysława w podróż na Zachód, czy też pozostał w Niemczech i tylko na jakiś czas dołączył do królewicza udającego się do Niderlandów. W każdym razie w jesieni 1624 towarzyszył królewiczowi w zwiedzaniu obozu wojsk hiszpańskich, oblegających Bredę. Po powrocie do kraju został sekretarzem królewskim, wychowawcą królewicza Aleksandra Wazy, plebanem we Wschowie (wcześniej, 1622, miał plebanię w Dzietrzkowicach koło Wielunia), kanonikiem w kapitule poznańskiej (instalacja 21 V 1629), wikariuszem generalnym i oficjałem poznańskim (maj–sierpień 1634). W akcie nominacyjnym na oficjała z 24 IV 1634 podkreślono dobrą znajomość prawa przez M-ego. Na początku 1641 r. został archidiakonem warszawskim, jednakże się nie instalował. W rok później bp Gniewosz uczynił M-ego kanonikiem włocławskim, a w r. 1643 swoim sufraganem w diec. kujawskiej. Sakrę wraz z tytułem biskupa margariteńskiego przyjął M. 15 XI 1643. Był również oficjałem włocławskim; z urzędu tego ustąpił na wiosnę 1648 z powodu słabego zdrowia. Był deputatem kapituły na Trybunał Kor.
W karierze kościelnej pomogła M-emu niewątpliwie opinia człowieka uczonego, którą potwierdził kilkoma dysertacjami pełnymi erudycji. W r. 1625 wydał w Lowanium dzieło pt. Institutio peregrinationum – owoc rozważań i doświadczeń wyniesionych z podróży zagranicznej. Dla M-ego podróżnictwo jest «matką prawdziwej mądrości», rozwija kulturę podróżnika i daje doświadczenie polityczne, które po powrocie należy wykorzystać we własnym kraju. Dlatego szczególnie zalecał podróże młodzieży szlacheckiej, byle tylko w towarzystwie doświadczonych opiekunów. Wywody o pożytkach płynących z podróżowania wspierał M. powagą starożytnych i nowszych pisarzy: Cycerona, Horacego, Seneki, J. Długosza, M. Kromera, J. Herburta, J. Lipsiusa i in., których opinie na rzecz podróżnictwa skwapliwie i nader często przytaczał. Brakuje natomiast w książce M-ego praktycznych informacji dla podróżnych. W obszernym dziele pt. Polonus iure politus (Kalisz 1637) dowodził wyższości republikańskiej formy rządów nad innymi i podawał wskazówki dla każdego stanu, jak być dobrym obywatelem. Poglądy M-ego są echem obiegowych opinii szlacheckich. Radził zachować wolną elekcję, łaskawość uważał za najważniejszą zaletę władców; gwałtownie piętnując rządy tyrańskie, zaatakował przy tej okazji nauki Macchiavellego. Tradycyjna jest też pochwała rolnictwa. I w tej książce odwoływał się do uznanych powag, cytując Artystotelesa, Senekę (bardzo często), Cycerona, św. Augustyna, św. Tomasza z Akwinu i in. Comedia spei (P. 1641), choć jest dziełem ascetycznym, naśladuje dramaty i jest podzielona na sceny. Zamiarem M-ego było przekonanie czytelnika, że złudna jest nadzieja osiągnięcia szczęścia w życiu doczesnym. M. miał powiązania z bywalcami Rzeczypospolitej Babińskiej. Gościł w Babinie w czerwcu 1647 i bawił towarzystwo zabawnymi dykteryjkami zarówno z własnych doświadczeń, jak np. anegdotami na tematy zaczerpnięte ze Starego Testamentu. Zmarł w r. 1648, po 30 X.
Bratankiem (po bracie stryjecznym) M-ego był Piotr Paweł Mieszkowski, mylony niekiedy ze stryjem, syn Bartłomieja, burgrabiego zamku kościańskiego, i Anny z Porczyńskich, także sekretarz królewski, dziekan kruszwicki od r. 1651, kanonik poznański i włocławski, od r. 1679 biskup sufragan kujawski, archidiakon śremski (1685–93). Był doktorem obojga praw (zm. w r. 1693).
Estreicher; Enc. Org.; Podr. Enc. Kośc.; W. Enc. Ilustr.; Chodyński S., Biskupi sufragani włocławscy, Włocławek 1906 s. 55–8, 64–6; Siarczyński, Obraz wieku panowania Zygmunta III, cz. I s. 318; Niesiecki, (Mieszkowski); Uruski; – Barycz H., Podróże polskie do Neapolu w wiekach XV–XVIII, W. 1939 s. 4; tenże, Spojrzenia w przeszłość polsko-włoską, Wr. 1965; Czaplewski P., Polacy na studiach w Ingolsztacie, P. 1914; Hartleb K., Polskie dzienniki podróży w XVI w., Lw. 1920 s. 15–16; Morawski M., Monografia Włocławka, Włocławek 1933; Nowacki J., Dzieje archidiecezji poznańskiej, P. 1964 II; Skoczek J., Wychowanie Wazów, Lw. 1937 s. 70–3; – Akta Rzeczypospolitej Babińskiej, Arch. do Dziej. Liter., Kr. 1895 VIII; Braun D., De scriptorum Poloniae…, Colonia 1723 s. 133; Janociana, III; Receptiones seu installationes ad episcopatum, praelaturas et canonicatus Ecclesiae Cathedralis Posnaniensis, „Roczniki Tow. Przyj. Nauk Pozn.” T. 35: 1908 [druk.] 1909; – Arch. Archidiec. w P.: sygn. CP 51, 52, AC 144; Arch. Diec. we Włocławku: Arch. sufraganów włocławsko-pomorskich, sygn. 4, 6, Arch. bpów kujawsko-pomorskich sygn. 21, 22; Arch. Państw. w P.: Kalisz Grodz. 111 s. 1214, 1219.
Rafał Leszczyński